Abdulla Çatlı, Ələddin Çakıcı, adlarının sadalanması uzun vaxt aparacaq Türkiyənin və türkün gizli qoruqçuları sayılan insanlar. Adları müxtəlif cinayətlərdə hallandı, millət naminə yapdıqları işlər sadalandı, bu günün “Kurtlar vadisi”ndə obrazları axtarıldı, bəziləriylə müqayisələr aparıldı. Həbsdən qurtulması təkcə Türkiyənin deyil, bütün dünya xəbər agentliklərinin, yazılı və elektron mətbuatının, televiziyalarının önəmli xəbərinə çevrilən Mehmed Əli Ağca da bu sevdalılardan biridi. Ancaq onun taleyi digərlərindən fərqli oldu… O, canlı əfsanədir!
Davamı →

E.ə. 2600 -1900-cu illər (qədim tunc dövrü) -Mərkəzi Cənub-şərqi Anadoluda qedim Xettlərin padşahlığı. 
E.ə. 1900-1300-cü illər -Böyük Xettlər padşahlığı, Misirlə müharibə (Suriyanın işğalı), Patriarx Avram Uradan Xana gedir və Mesopotomiyanın şimal-şərqində dayanır.
E.ə.1250-ci il -Troya Müharibəsi.
E.ə. 1200-600-cü illər -Yunan adalarından frigiyalıların və “Dəniz Xalqları”nın basqını, Midas və Krez çarlığı, sikkələrin kəşfi, Urartu dövləti, İoniyada Şəhərlər ittifaqı
E.ə. 550-ci il -İran şahı Kirin Anadoluya hücumu.
E.ə. 334-cü il -Makedoniyalı İsgəndər İran ordusunu məğlub edir və Kiçik Asiyanı işğal edir.
E.ə. 250-ci il -Perqam dövləti.
Ardı →

80-90-cı illərdə Türkiyənin xarici siyasətinə gəlincə qeyd etmək lazımdır ki, bu sahədə ənənəvi kurs toxunulmaz olaraq saxlanılmışdır. Belə ki, 12 sentyabr 1980-ci ildə hakimiyyəti öz üzərinə götürən Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi K.Evren ilk çıxışında bildirdi: Türkiyə NATO və digər müttəfiqlik müqavilə və sazişlərinə sadiq olaraq qalır, başda qonşular olmaqla bütün ölkələrlə qarşılıqlı suverenlik və hörmət, bir-birinin daxili işlərinə qarışmamaq əsasında və bərabər şərtlər daxilində iqtisadi, sosial və mədəni əlaqələri inkişaf etdirmək qərarındadır. Beynəlxalq məsələlərin sülh yolu ilə həll edilməsi yönümündə siyasətini davam etdirəcəkdir.

Ardı →

Türkiyə dövrün əvvəlindən etibarən yeni bir iqtisadi inkişaf mərhələsinə qədəm qoymuşdur. Hələ bir neçə on illər boyunca davam edəcək bu inkişafın təməlində aşağıdakı proqram məqsədləri dayanır: 1) iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsinə yenidən baxılması və iqtisadi həyatda dövlətin birbaşa iştirakından tədricən imtina edilməsi; 2) iqtisadiyyatın bütünlüklə bazar və rəqabət prinsiplərinə uyğunlaşdırılması; 3) iqtisadi yüksəlişin sürətləndirilməsi və modernləşdirilməsi üçün xarici amillərdən və ehtiyatlardan hərtərəfli istifadə olunması xarici malların və kapitalın ölkədə azad fəaliyyətinə lazımi şərait yaradılması; 4) sənayeləşdirmənin idxal yönümlü modelindən ixrac yönümlü modelinə keçilməsi. Qeyd edək ki, bu məqsədlər 24 yanvar 1980-ci ildə S.Dəmirəl hökumətinin qəbul etdiyi iqtisadi stabilləşdirmə proqramında da öz əksini tapmışdı. Həmin proqramın əsas müəlliflərindən biri baş nazirin yanında və Dövlət Planlaşdırma Təşkilatında müşavir vəzifələrində çalışan T.Özal olmuşdur. Elə o da 12 sentyabr hərbi çevrilişindən sonra ölkədə həyata keçirilən iqtisadi kursun başında durdu və B.Ulusu hökumətində iqtisadi məsələlər üzrə dövlət naziri və baş nazirin müavini, sonralar isə baş nazir kimi iqtisadiyyatın liberallaşdırılması və bazar münasibətlərinin bərqərar olması istiqamətində bir sıra mühüm tədbirlərin həyata keçirilməsinə rəhbərlik etdi. Türkiyənin Avropa Birliyində tam hüquqlu üzv kimi təmsil olunması həmin tədbirlərin başlıca qayəsini təşkil edirdi. Belə hesab edilirdi ki, "ümumi bazar«a girməklə ölkə ixrac yönümlü və yüksək keyfiyyətli məhsullar buraxan iri istehsal sahələrini genişləndirmək və dəstəkləmək, müasir texnologiyadan və elektrik hesablama maşınlarından istifadə etmək imkanları qazanar.
Ardı →

12 sentyabr 1980-ci ildə general K.Evrenin başçılıq etdiyi Milli Təhlükəsizlik Şurasının (MTŞ) hakimiyyəti öz üzərinə götürməsi Türkiyənin tarixində yeni bir mərhələnin başlanğıcı oldu. Həyatın bütün sahələrində, istər iqtisadiyyat olsun, istər siyasət, istərsə də etnokültürdə, demokratik təməllərin eninə və dərininə inkişafı kursunun dönməzliyi bu mərhələnin xarakteridir və o bu gün də davam etməkdədir. Çox paradoksaldır ki, hər çevrilişdən sonra Türkiyə bir dövlət olaraq daha çox demokratikləşir və daha çox iqtisadi potensial sahibinə çevrilir.

Ardı →

Milli Birlik Komitəsinin (MBK) göstərişi ilə prezident və hökumət üzvləri həbsə alındı, parlament buraxıldı və DP-nin fəaliyyəti qadağan edildi. Bütün hakimiyyət general Camal Gurselin başçılıq etdiyi MBK-ya keçdi. MBK bütün fəaliyyətində Atatürk ideallarına sadiq qalacağını bəyan etdi. DP liderləri mühakimə edildi Ə. Menderes və iki yaxın silahdaşı H.Polatkan və F.R.Zorlu edam edildi, C.Bayar ömürlük, yüzlərlə DP fəalı isə müxtəlif müddətli həbslərə məhkum olundu. Orduda və dövlət aparatında ciddi kadr təmizlənməsi aparıldı, Bayar-Menderes tərəfdarları vəzifələrdən uzaqlaşdırıldı.

Mayın 28-də müvəqqəti hökumət təşkil olundu. Onun tərkibinə üç general, -ikisi MBK-dan idi, və 15 mülki şəxs daxil idi, onların da heç biri bu və ya digər partiyanın üzvü deyildi. Məhkəmə hakimiyyətinin aparılması müstəqil məhkəmələrə həvalə edildi.

Davamı →

Türkiyənin xarici siyasəti bu dövrdə iki güc mərkəzinin, onların rəmzi təmsilçiləri olan ABŞ və Sovet İttifaqı arasında olan münasibətlər zəminində, eləcə də bu iki dövlətin region ölkələrinə olan münasibətləri zəminində formalaşır, II dünya müharibəsindən sonra təklənmiş Türkiyə tədriclə Qərb blokunun etibarlı üzvünə çevrilirdi. İrəlidə də deyildiyi kimi, bu məsələdə Sovet İttifaqının Türkiyəyə qarşı ərazi iddiaları və boğazları birgə müdafiə tələbi və təhdidi az rol oynamamışdır. Odur ki, DP hakimiyyətinin xarici siyasət kursu öz sələfi olan CXP-nin kursunun davamı olmuşdur. Bu baxımdan bir sıra önəmli hadisələri yada salmaq istərdik.

1949-cu ilin 4 mayında kollektiv müdafiə ittifaqı kimi NATO-nun yarandığı vaxtdan Türkiyənin bu təşkilata üzv olmaq üçün xüsusi fəaliyyət göstərməsi maraq doğurur. Çünki, NATO üzvü olan ölkələr Türkiyənin üzvlüyünə bir müddət mane oldular. Böyük Britaniya başda olmaqla Norveç, Danimarka, Hollandiya və Belçika kimi kiçik ölkələr Türkiyənin NATO-ya qatılmasına Sovet İttifaqının güclü təzyiqi ilə qarşılanacağından ehtiyat edirdilər. Başqa tərəfdən Böyük Britaniyanın digər əndişələri də var idi. Trumen doktrinası nəticəsində ABŞ-ın Aralıq dənizi ətrafı ölkələrdə möhkəmlənməsi və regionun müdafiəsi məsuliyyətini öz üzərinə götürməsindən sonra Böyük Britaniya Orta Şərqdə yenidən müstəmləkəçilik həvəsinə düşmüşdü və buradan çəkilmək haqqında düşünmürdü. O, istər Süveyş kanalına, istərsə Orta Şərq neft mədənlərinə nəzarəti öz əlində saxlamaq istəyirdi. Odur ki, Böyük Britaniya Türkiyənin NATO-ya girmək planından öz məqsədləri üçün yararlanmağa çalışırdı. O, Türkiyənin təhlükəsizlik əndişələri ilə özünün Orta Şərq, xüsusi ilə Süveyş kanalı ilə bağlı maraqlarını bir araya gətirməyə çalışırdı. Böyük Britaniya istəyirdi ki, Orta Şərqdə Türkiyənin, özünün və Misirin də qatıldığı bir təhlükəsizlik sistemi yaratmaqla Süveyşdə qalmaq imkanı qazansın.Lakin Türkiyə öz təhlükəsizliyinin təminatını ABŞ-la birlikdə, onun başçılıq etdiyi ittifaqda görürdü və NATO-ya girməkdə israr edirdi. Belə olduqda Böyük Britaniya 1951-ci ilin iyulunda Türkiyənin Orta Şərq Təhlükəsizlik sisteminə qatılacağı təqdirdə onun NATO-ya üzvlüyünü dəstəkləyəcəyini bildirdi.

Ardı →

On il sürən DP hakimiyyəti illərində Türkiyə ölkə həyatının müxtəlif sahələrinin modernləşdirilməsi yolunda kifayət qədər uğurlar qazandı. Ancaq bu heç də o demək deyildir ki, DP-nin siyasəti həmişə yüksələn xətlə getmişdir. Bəzən geriləmələr də olmuş, əyintilər də baş vermişdir. Bütün bunlar da onunla nəticələnmişdir ki, demokratik seçkilər yolu ilə hakimiyyətə gələn, ölkədə demokratiyanın möhkəmləndirilməsi və genişləndirilməsini vəd edən, bu sahədə xeyli tədbirlər həyata keçirən DP buraxdığı səhvlər üzündən hakimiyyətdən qeyri-demokratik qaydada hərbi çevriliş yolu ilə uzaqlaşdırıldı.
DP on illik hakimiyyəti illərində Türkiyə üçün nələr etmişdir?
Ardı →

Qeyd etmək lazımdır ki, tarixi ədəbiyyatda «milli şef dövrü(1938-1945-ci illər)» adlanan zamanın hökumətləri Türkiyənin qarşılaşdığı problemlərin öhdəsindən gəlmək üçün bu gün də tarixçilər tərəfindən müxtəlif şəkildə dəyərləndirilən tədbirlər görə bildilər və ədalət naminə demək istərdik ki, ölkəni daha az itkilərlə dünya müharibəsinin sonuna gətirdilər.
Bəlli olduğu kimi, Atatürkün ölümündən sonra 1938-ci ilin 11 noyabrından prezident seçilən İsmət İnönü sələfinin son baş naziri C.Bayarı 1939-cu ilin yanvarına qədər öz vəzifəsində saxladı. Ancaq həmin dövrdə aralarında ciddi fikir fərqi olduğuna görə C.Bayar istefa etdi. 25 yanvardan baş nazir vəzifəsinə başlayan Rəfik Saydam hökumətinin ömrü 1942-ci ilin iyuluna qədər olmuşdur.
Ardı →