Gənc anaların ən çətinlik çəkdiyi məsələ yeni doğulmuş körpələrini çimizdirməkdir. 

Yeni doğulmuş körpələrin çimizdirilməsi zamanı diqqət edilməli olan məsələlər:

Uşağın ilk dəfə çimizdirilməsi üçün onun göbək bağının qırılıb düşməsini gözləyin.

Yeni doğulmuş körpənin dərisi vermiks adlı ağ rəngli qoruyucu sürüşkən maddəylə örtülüdür və bunun uşaq doğulan kimi təmizlənməsi vacib deyil. Körpəni çimizdirmək üçün göbək bağının düşməsini gözləmək lazımdır. Bu müddət ərzində körpənin bədəni və üzü silinərək təmizlənir, geyimləri tez-tez dəyişdirilir.

Ardı →

1 yaşında olan uşaq təxminən 10 sadə söz deməyə bacarmalıdır (məsələn, ana, ata, nənə, baba, bəbə, ver, tut və s.) və təxminən 20 əşyanın və hərəkətin adını bilməlidir (top, kukla, «soska», gəzmək, çimmək və s.).

Uşaq öz adını bilməli, ona müraciət olunan nitqi başa düşməli və ona reaksiya verməlidir. Məsələn, böyüklər «kukla (top, maşın və s.) hanı?» dedikdə, uşaq bu əşyalara tərəf baxmalıdır, böyüklər "əlini ver" dedikdə, uşaq ona əlini uzatmalıdır və s. (digər hərəkətlər də ola bilər).

2 yaşında olan uşaq artıq qısa cümlələri qurmalıdır, danışıqda əvəzliklərdən (mən, o, sən), sifətlərdən (uzun, böyük, balaca, gözəl və s.) istifadə etməlidir. Bu yaşda olan uşaq fəal şəkildə ən azı 50 söz istifadə etməlidir (mütəxəssislər bu yaşda olan uşaqda 100 sözə qədər eşitmək istəyirlər).

2,5 yaşına qədər uşaq «uşaq dilində» danışa bilər — məsələn, "çim-çim" (çimmək), «am-am» (it), «bə-bə» (uşaq) və s. Daha sonra uşağın nitqi tədricən böyüklərin nitqinə bənzəməyə başlamalıdır. Əgər 3 yaşlı uşaq «uşaq dilində» danışmağa davam edirsə, mütləq həkimə müraciət edin.
Ardı →

İlkin ana südü («ağuz südü», «molozivo») ananın süd vəzilərindən uşaq dünyaya gəldikdən dərhal sonra bir neçə gün ərzində ifraz olunan süddür.

İlkin ana südü uşaq doğulduqdan 3-5 gündən sonra yetkin ana südü ilə əvəz olunur.

İlkin süd adi südə məxsus olan rəngdə olmur. Onun rəngi daha çox parlaq-sarı, hətta narıncı olur (yetkin ana südü göyümtül rəngdədir). İlkin süd yetkin ana südü ilə müqayisədə daha qatı olur və onun tərkibindəki qida və digər faydalı maddələrinin miqdarı daha çox olur.

Ardı →

Körpələr – bizə böyük xoşbəxtlik və sevinc bəxş edən zərif varlıqlar. Onların sağlamlığı yenicə qədəm qoyduqları dünyanın bütün təhlükələri qarşısında həddindən artıq müdafiəsizdir. Gələcəyimiz olan körpələri bu təhlükələrdən qorumaq, onların sağlam harmonik inkişafına nail olmaq bizim vəzifəmizdir. Körpəmizi sağlam böyütmək üçün kontaktda olduğu hər bir əşyanın keyfiyyətinə, ekoloji təmizliyinə ciddi nəzarət etməliyik. Çünki o sürətlə inkişaf edir və bu mərhələdə buraxılan xırda bir səhv onun gələcəyinə təsir edə bilər.

Körpənin ilk ayının gündəlik rejimi rəngarəngliyi ilə seçilmir. Rejim, əsasən, uzunmüddətli yuxudan və qısa fasiləli qidalanmadan ibarətdir. Əgər körpəni heç nə narahat etmirsə (bir yeri ağrımırsa, bələyi yaş deyilsə, ac deyilsə, ona isti ya soyuq deyilsə), o, rahat yatacaq. Körpə ilk günlərindən yatmırsa, deməli, onu nə isə narahat edir. Körpəni rejimə salmaq üçün onu nəyin narahat etdiyini aydınlaşdırmaq lazımdır. Çünki, ilk aylar körpənin qidalanması onun tələbatına görədir.

Tələbata görə qidalanma ona hər acıdığı zaman əmizdirməkdir. Doğum evindən çıxdıqdan sonra körpə tez – tez acıya bilər (1 – 2 saatdan bir, yəni gün ərzində 12 – 14 dəfə qidalanma). Bu onunla izah olunur ki, bu aralar ana laktasiya krizisi keçirir, yəni süd vəzilərinin süd hasili xeyli azalır. Səbəbi isə ananın daima körpəsini düşünməsi, məişət problemləri, fikizi yorğunluqla bağlı stresdə olmasıdır. Südün çoxalması üçün isə körpəni əmizdirərək döşü müntəzəm olaraq boşaltmaq, dincəlmək, kifayət qədər su (mütləq isti ot çayları) içmək lazımdır.

İlk günlər körpəni gecələr də qidalandırmağa məcbursunuz. Buna görə də körpənin çarpayısını özünüzünkünün yanında saxlayın ki, onu yedirtmək sizin üçün asan olsun.
Bilməlisiniz ki, ilk həftələrdə körpənin gün rejimi sabit olmayacaq. Gün ərzində (atmosfer təzyiqi düşdükdə, güclü külək zamanı körpə özünü pis hiss edə bilər) dəyişəcək.
Davamı →

Bəzən uşaqları həyətə gəzməyə çıxardığımız zaman onların torpağı yerdən ovuclayaraq yediklərinin şahidi oluruq, bəs bunun səbəbi nədir görəsən?
ABŞ-ın kaliforniya Universitetinin tədqiqatlarına görə uşaqların torpaq yeməsinin əsas səbəbi uşaqlarda qan azlığının olmasıdır. Mütəxəssislər uşaqlarda qan azlığına əsas səbəb kimi dəmir çatışmamazlığını göstərirlər. Dəmir çatışmamazlığına səbəb isə normal qidalanmanın olmamasıdır. Uşaqlarda inkişaf zamanı dəmirə olan təlabat artır və bu təlabatı tərkibində dəmir olan qidalarla ödəmək mümkündür. Qanazlığının digər əlamətləri isə aşağıdakılardır:

* halsızlıq,
* iştahsızlıq,
* rəngin solması,
* yorğunluq,
* iməkləmə və yeriməkdə gecikmə

Qanazlığının qarşısını almanın əsas yollarından biri körpənin ilk 6 ay ana südü ilə qidalanmasıdır. Müəyyən yaşdan sonra isə uşağa tərkibində dəmir olan ət, süd, yumurta, balıq, əncir və ərik qurusu, fındıq və qoz kimi qida məhsulları vermək lazımdır.

 

Davamı →

Uşağın ilk addımları ən mühüm inkişaf mərhələlərindən biri, müstəqil həyatın başlanğıcıdır. Əgər daha dərindən düşünsək, insanın addımlayacağı həayt yolu elə ilk addımlardan başlayır.

Bəzi xalqların inanclarına görə hətta uşağın ilk addımlarına baxıb onun gələcək taleyinə dair fikir yürüdür, hətta bizim ilk dişin çırtlaması hədik bişirib paylama ənənəsi ilə müşayiət olunduğu kimi, ilk addım bayramı da qeyd edirlər.

Bəzən isə uşağın digər yaşıdlarına və ya özündən böyük bacı-qardaşına nisbətən gec danışmağı, ya da gec gəzməyi az qala faciə kimi qarşılanır.

Əslində uşağın ilk addımlarını nə zaman, hansı yaş dönəmində atmağının heç bir əhəmiyyəti yoxudur. Çünki tez ayağa durub yeriyən uşağın fiziki inkişafda uzun müddət iməkləməyi seçən körpədən üstün olacağı barədə deyilənlər heç bir elmi əsası olmayan fərziyələrdir.

Elmi araşdırmalar sübuta yetirir ki, ilk adımın atılma vaxtı ilə uşağın gələcək inkişafı arasında heç bir əlaqə yoxdur. Neçə aylığına və ya yaşına təsadüf etməsindən asılı olmayaraq, ilk addımları atmaq balaca üçün asan deyil.
Ardı →

Fimoz – kənar pülüyün daralması deməkdir. Bunun nəticəsində cinsiyyət üzvünün başcığının pülükdən xaricə çıxması ya çox çətin olur, ya da mümkün olmur.

Demək olar ki, əksər yenidoğulmuşlarda fizioloji fimoz müşahidə olunur. Əksər 3 yaşa çatmış olan uşaqlarda pülük artıq heç bir maneə olmadan hərəkət edir, 5-6 yaşlarda isə başcıq rahatca olaraq tam şəkildə xaricə çıxarıla bilir.

Lakin bəzən elə patoloji fimoz halları da olur ki, bu zaman uşaqda sidikburaxma zamanı ağrılar olur, sidik kiçik hissələrlə və ya damcı şəklində xaric olur, kənar pülük şişərək şarabənzər forma alır. Azyaşlı uşaqlar narahat olur, ağlayır, bir qədər böyük yaşlı uşaqlar isə sidikburaxma zamanı kəskin ağrı olmasından şikayət edirlər.

Bu vəziyyətə etinasız yanaşsanız, iltihab prosesin başlanması (hərarətin qalxması, cinsi orqanlarda ağrı, çoxlu miqdarda irinli ifrazat, limfa düyünlərinin böyüməsi) qaçılmaz ola bilər. Belə fəsadlara yol verməmək üçün patoloji fimoz zamanı kənar pülüyün cərrahi yolla kəsilib xaric edilməsi (nə qədər tez edilsə, bir o qədər yaxşıdır) məsləhət görülür (sünnət).
Ardı →

Mütəxəssislərin təbii qidalanma sahəsində apardıqları araşdırmalara əsasən, ananın döşü məhz uşaq tərəfindən əmmə prosesinə cavab olaraq müəyyən miqdarda süd hazırlayır.

Yəni əmizdirilmə uşağın tələbatına görə aparılırsa (hər hansı cədvələ uyğun yox, uşağın istəyinə uyğun!), bu halda hər əmizdirilmədən sonra, döş növbəti əmizdirilmə üçün yeni süd porsiyasını hazırlamağa başlayır. Məsələn, əgər körpə gün ərzində 500 ml süd əmirsə, bu halda növbəti gün üçün ananın döşü məhz 500 ml süd hazırlayacaq.

Beləliklə, ananın döşü körpənin istəyinə və tələbatına uyğun şəkildə fəaliyyət göstərir. Məlumdur ki, uşaq böyüdükcə get-gedə daha çox süd əmməyə başlayır. Bu zaman ananın döşü də buna uyğunlaşaraq, hər gün, məhz uşağın növbəti tələbatına uyğun miqdarda süd hazırlayacaq.

İndi isə təsəvvür edək ki, ana bütün bunlara əlavə olaraq, hər 3 saatdan bir, öz döşlərindən, məsələn, daha 30 ml süd sağır. Nəticədə o, bir gün ərzində əlavə olaraq 210 ml süd sağmış olur. Uşaq isə gün ərzində cəmi 500 ml süd içir. Ona bundan artıq miqdarda süd lazım deyil, özünü doyuzdurmaq üçün bu miqdar ona kifayət edir.
Ardı →

Anada süd olmadığı və ya az olduğu halda Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) körpələrə donor südü verməyini tövsiyə edir.

Donor (süd anası) öz uşağını uğurla əmizdirən sağlam qadın ola bilər. Uşağa donor südü verdikdən əvvəl süd anası mütləq müəyyən infeksiyalara yoxlanılmalıdır (C və B hepatitləri, QİCS və s.).

Donor südü uşağa sağılmış vəziyyətdə də verilə bilər. Belə südü soyuducuda və ya buzxanada saxlamaq olar. Həkimlərin araşdırmalarına görə, xüsusi şəkildə dondurulmuş ana südü (təbii ki, ev şəraitində yox) hətta 6-8 aydan sonra istifadə oluna bilər. Bu halda ana südü xarab olmur və öz faydalı xüssusiyyətlərini itirmir.
Ardı →

  Siz ortalama gündəlik 300-500 əlavə kalori qəbul etməli olacaqsınız. Əgər bu kalorilər sağlam qidadan gəlirsə, onlar sizə sağlam qalmaq və körpəniz üçün keyfiyyətli süd hazırlamaq üçün lazımi qidalandırıcıları təmin edəcəklər. Bu qidalara aşağıdakılar daxildir:

• Yağsız ət, balıq, yumurta, mərci və lobyalar.
• Yağlı balıq, xüsusilə qızılbalıq, makrel və sardana, çünki onlar omega-3 yağı ilə boldurlar və körpənizin zehni inkişafı üçün əhəmiyyətlidirlər — həftədə bir və ya iki dəfə yağlı balıq yeyin.

Ardı →