Oyun oynama pozuqluğu, digər asılılıqlar kimi günlük rutin fəaliyyətlərin axsamağına səbəb olur, həyat səviyyəsi aşağı düşürür. Bu sözləri tanınmış psixoloq Ezgi Dokuzlu deyir.
Psixoloq Ezgi Dokuzlu, “Problem o qədər böyükdür ki, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) bunu artıq xəstəlik kimi qəbul edir. Xüsusən, uşaqları və gəncləri təsiri altına alan oyun asılılığı “Gaming Disorder” adı ilə qeyd olunur. Beynəlxalq Xəstəlik Təsnifatına (ICD) görə, bu, bir xəstəlikdir” dedi və bunun üç əlamətini qeyd etdi.

Bu 3 əlamət, nəzarətin itirilməsi, oyunun adamın günlük yaşamında ən asas amilə çevrilməsi və yaxşı nəticələr əldə olunmamasına baxmayaraq, oyuna son verməməkdir.
Kompüter, tablet və telefon oyunları ilə daha yaxın olanlar, yeniyetməlik çağında olanlardır. Ancaq hər keçən gün bu risk qrupuna daha aşağı yaş qruplarından olanların da daxil olduğu görülməkdədir. Bu hal, diqqət pozuqluğuna, depressiyaya yol açır. Oyun asılılığına düçar olmuş uşaq və ya gənclər günün bütün saatlarında, xüsusilə, yuxudan duran zaman, yatmazdan əvvəl və həftə sonları oyunla məşğul olmaq istəyir. Bu da onların günlük rutin fəaliyyətlərini olumsuz etkiləyər.  Ən əsas da, onların təhsilində, sosial yaşamında, sağlamlığında ciddi problemlər ortaya çıxar. Oyun oynamadığı saatlarda isə çox sıxıldıqlarını, nələrinsə çatışmadığını, başqa heç bir şeylə maraqlanmaq istəmədiklərini söyləyərlər.
Bunun əsas səbəbləri, son zamanlar valideynlərin övladları ilə ciddi kommuminasiya qura bilməməyindən, bəlkə də, tənbəllik edib onları bir növ “başlarından etmək” istəyindən irəli gəlir. Oyun asılılığına düçar olmuş yeniyetmə və gənclər isə oyunlarda saxta profil adları ilə iştirak etməklə, səhv yöndə sosiallaşırlar.

• Hər şeydən öncə problemi qadağalar və cəzalarla deyil, doğru əlaqələrlə həll edə biləcəyinizi unutmayın.
• Bir oyun planı yaradın və bunun düzənini təqib edin.
• Oynayacaq uşağın yaşına uyğun bir vaxt və zaman aralığı müəyyən edin.
• Uşaqlarınızı çeşidli hobbilərə, fiziki çalışmalara və fəaliyyətlərə yönləndirin.
• Sevdiklərinizin duyğularına dəyər verdiyinizi hiss etdirin.
• Bütün bu üsullar bir nəticə verməzsə, ən tez müddətdə həkimə müraciət edin.

•  Kompüter oyunlarına yalnız uşaqların özlərinə tapşırılan digər vəzifələri yerinə yetirdikdən sonra icazə verilməlidir. Məsələn, valideynlərə uşağın yalnız evdə tapşırıqlarını yerinə yetirdikdən sonra oynaya biləcəyi qaydanı qurmağı tövsiyə olunur.
•  Belə ki, kompüter asılılığı uşaqların əlinə keçməməsi üçün oyunlar xüsusilə məktəb ilində gündə bir və ya iki saatdan çox oynamamalıdır.
•  Kompüter oyunları məşğul valideynlərə əlavə vaxtlarını boş vaxtla təmin edə bilsələr də, yenə də bu əyləncə formasının uşağı üçün əsas istirahət formasına çevrilməməsini təmin etməlidirlər.
•  Kompüter oyunlarına giriş avtomatik bir hüquq deyil, qazanılan bir imtiyaz kimi görülməlidir.
•  Kompüter oyunu üçün kim satın almasından və "ödəməsindən" asılı olmayaraq, son söz valideynlər üçün olmalıdır. Yalnız övladlarının qazandıqları hər hansı bir oyuna son təsdiqlərini verə bilərlər. Bir uşağın vicdanla qazandığı (yığılan) pulun ona hər hansı bir oyunu təsdiqləmədən satın almaq hüququ verdiyini düşünmək səhvdir. Yeniyetmələrin qumar asılılığı ilə necə mübarizə aparacağına dair bu tövsiyə yalnız potensial təhlükəli rol oynayan oyunların qarşısını almağa kömək etməyəcək, lakin şübhəsiz ki, kompüter oyunlarına asılı olan uşaqların sayını azaldır.
•  Valideynlərin istədikləri oyunun ESRB reytinqini sadəcə tapmaq üçün kifayət deyil. Bu oyunun mahiyyətini, əsas simvollarını, xüsusiyyətlərini, tövsiyələrini və digər valideynlərin fikirlərini bilmək vacibdir.
•  Mümkünsə iki kompüter (noutbuk) alın — biri oyunlar üçün, digəri isə ümumi istifadə üçün. Ümumi istifadə üçün cihazda oyunlar və ya sosial şəbəkələr quraşdırılmamalıdır — oyun kompüterindəki yerlər. Bu, uşağın təhsil almaq üçün oyun olmayan bir cihazdan istifadə edərkən vaxtını oyunlara deyil, dərslərə sərf etməsinə inam verəcəkdir. Oxuyur, oynamır.
•  Oyun konsolları, planşetlər, kompüterlər uşaq otağında deyil, görünməlidir (salonda). Uşaqların nə etdiklərini və oynadıqlarını izləmək daha asandır. Bu tövsiyə, valideynlər övladlarını kompüter oyunlarından asılılıqdan qorumaq istədikləri təqdirdə tətbiq olunan siyahıda haqlı olaraq birinci olmalıdır.
•  İnternet asılıları üçün hazırlanmış faydalı vasitələrdən biri Valideyn nəzarəti parametridir. Bütün müasir oyun konsollarında mövcuddur. Şifrə ilə qorunan bu seçimlər ümumiyyətlə valideynlərə uşaqlarının nə oynadıqlarını və kompüterdə nə qədər vaxt keçirdiklərini idarə etməyə imkan verir. Belə bir seçim olmadığı kompüterlərdə İnternetdən yüklənmiş xüsusi tətbiqlər quraşdıra bilərsiniz. Buna görə, valideynlər bu seçimlərin uşaqlarının istifadə etdiyi rəqəmsal mediada qurulduğundan əmin olmalıdırlar.
•  Evinizdə MMO və ya MMORGP (Kütləvi Çoxsaylı Online Rol Verən Oyunlar) oyunlarına münasib bir qadağa qoyun. Təcrübə göstərir ki, ESRB reytinqi uşağın yaşı daxilində olsa da, uşaqda asılılıq riski digər janrların oyunlarını oynamasından daha çoxdur. Çocuğunuzun kompüter oyunlarına asılı olmamasından narahat olsanız, onları satın almamalısınız.

Mənbə: Sozcu.com.tr, mixcoin.ru,