Miqdarına görə isimlər 2 qismə bölünür:

-tək isimlər,söhbət yalnız bir predmetdən gedirsə

вещь, стекло, кошка ;

-cəm isimlər,söhbət bir neçə predmetdən gedirsə

вещи, стёкла, кошки ;

Ancaq elə isimlər də vardır ki,onlar miqdarına görə yalnız bir formada olurlar

Ardı →

Pristavkalar (önlüklər, sözönləri) sözün tərkib hissəsi olub rus dilinə məxsusdur. Sözönləri xüsusən fellərdə çox işlənir. Önlüklər kökdən əvvəl gələrək sözdüzəldici və sözdəyişdirici funksiya daşıyır. Onların vasitəsi ilə düzələn sözlər yeni məna çalarlı olurlar. Bəs rus dilində neçə pristavka vardır?

Rus dilinə aşağıdakı pristavkalar məlumdur (mötərizələrdə bu və ya digər pristavkanın variantları, yəni forma müxtəlifliyi göstərilmişdir): без-; в- (во); вз- (взо-, воз-); вы, до, -за, -из-(изо); меж-(между-); на, -над,-наи-низ;-об-•(обо, -о-); от- (ото); па,-пере,-пре, -пред (предо-); по-под-(подо-); пра, -при, -про; роз-(раз, -разо); с-(со-су-); у-через-(чрез-).

Pristavkaların əksəriyyətinin əsas mənası hərəkətin istiqamətini bildirmək, habelə müxtəlif məkan münasibətləri ifadə etməkdir. Məsələn, без önlüyünün əsas mənası sözün kökündə adı çkilmiş hər hansı bir əşyanın, hərəkətin, hadisənin və s. inkarlığını, olmamasını, iştirak etməməsini bildirməkdir. Məsələn: безоблачное (небо); безударные (гласные звуки) və s.

Pristavkalar əsasən, yeni məna çalarlı sözlər əmələ gətirirlər. Demək olar ki, lap az hallarda yalnız qrammatik məna daşıyır və söz formalarının əmələ gəlməsi məqsədi ilə işlədilir: писал-написал; делал-сделал və s.
Siz bu önlüklərin mənalarını öyrənin, onları sözlərdə, söz birləşmələrində və cümlə içərisində işlədin. Yazılı və şifahi nitqin düzgünlüyü bu və ya digər pristavkanın öz yerində işlədilməsindən də asılıdır. Bunu nəzərə almaq lazımdır.
Bəzi pristavkalar çox sözlərlə işlənə bilir və yeni söz yaratmağa asanlıqla kömək edir. Bunlara в, -на, -за və s. önlükləri misal ola bilər. Digər qrup pristavkalara isə nisbətən az sözlərdə təsadüf olunur. Onlardan demək olar ki, yeni sözlərin düzəlməsi üçün istifadə edilmir. Bu pristavkalar artıq sözün kökü ilə birləşmiş, onun tərkib hissəsi olmuş və müasir rus dilində sözün tərkib hissələrinə görə təhlilində də kökdən ayrılmırlar. Məsələn, паводок (sel, daşqın, güclü sel); пасынок (ögey oğul, oğulluq); прапрадед (ulu baba, dədə-baba, əcdad); прабабушка (böyük nənə); су-сумрак (alaqaranlıq, toran); суглинок (giltorpaq, gilli torpaq).
Davamı →

Сойти yaxudвыйти?
Qatar, tramvay, avtobus, trolleybus stansiyasına və ya dayanacağa yaxınlaşarkən tez-tez belə bir dialoqun şahidi oluruq:
-Вы сходите?
-Нет, не схожу.
-Тогда позвольте мне пройти вперёд. Я схожу на этой остановке.
-Пожалуйста, сходите!
Ardı →

İstər rus, istərsə də Azərbaycan dillərində sözlərin böyük bir qrupu əşyanın əlamət və keyfiyyətini bildirir. Belə sözlər sifət (имя прилагательное) adlanır. Lakin Azərbaycan və rus dillərində sifətlərin isimlərlə, yəni əşya, şey bildirən sözlərlə əlaqəsi müxtəlifdir. Məlum olduğu kimi, dilimizdə isimlərlə sifətlər arasında sintaktik əlaqə yanaşmadır. Rus dilində isə sifətlər əlamətini bildirdikləri isimlərin cinsindən, tək-cəmindən və halından asılıdır; başqa sözlə desək, rus dilində sifətlər isimlərlə uzlaşır. Misal üçün, настроение (hal, əhval, əhval-ruhiyyə) sözünü götürək.
Ardı →

Məlum olduğu kimi dil iki formada mövcuddur yazılı və şifahi. hər hansı bir dildə düzgün danışmaq, yanaşı, düzgün yazmağı da bacarmaq lazımdır. Düzgün yazı orfoqrafiya da deyilir. hər dilin özünə məxsus orfoqrafiya qaydaları vardır. Rus dilinin orfoqrafiyası da düzgün yazılış qaydalarının vahid sistemidir. Bu norma və qaydalar rusca yazıların hamısı üçün məcburidir. həmin norma və yazı qaydalarını pozmaq—böyük səhv buraxmaq deməkdir.
Rus dilinə yiyələnmədə orfoqrafiyanın böyük əhəmiyyəti vardır. Ümumiyyətlə, savadlı yazmaq olduqca vacib bir işdir. Məktəbdə sizin rusca nə dərəcədə bilməyiniz, savadlılığınız düzgün yazmaq bacarığınız ilə sıx surətdə bağlıdır.
Davamı →

Hər iki (rus və Azərbaycan) dildə olan cümlələr baş və ikinci dərəcəli üzvlərin iştirakına görə müxtəlifdir. Bəzi cümlələrdə onun bütün üzvləri, digərində baş üzvlər və ikinci dərəcəli üzvlərindən biri və ya ikisi, başqa qrup cümlələrdə isə təkcə baş üzvlər iştirak edir. Lakin rus dilində, Azərbaycan dilində olduğu kimi, elə cümlələr də vardır ki, onlarda baş üzvlərdən yalnız biri iştirak edir (burada ikinci dərəcəli üzvlər də ola bilər). Belə cümlələrdə ifadə olunmuş fikir məhz həmin tək baş üzvün əsasında formalaşır, ikinci baş üzvün iştirakına ehtiyac duyulmur. Tərkibində baş üzvlərdən yalnız biri iştirak edən və fikir həmin üzvün ətrafında tamamlanan cümlə təktərkibli cümlə (однасоставное предложение) adlanır. Təktərkibli sadə cümlələrin bir qrupu xəbər və ya xəbər qütbü əsasında, başqa bir qrupu isə mübtəda və ya mübtəda qütbü əsasında formalaşır. Bu baxımdan rus dilində də təktərkibli sadə cümlələr iki qrupa ayrılır. Mübtədasız təktərkibli cümlələr (бесподлежащные односоставные предложения) və xəbərsiz təktərkibli cümlələr (бессказуемные односоставные предложения). Xəbərsiz təktərkibli cümlələr qrupuna yalnız adlıq cümlə (назывное предложение) daxildir.
Ardı →

Bu məqalədə sizin diqqətinizi rus dilini öyrənməyinizlə əlaqədar olaraq, bəzi mühüm məsələlərə cəlb etmək istəyirəm.
Birincisi, ь və ъ hərflərini düzgün işlətmir və həmin hərflərin olduğu sözləri düzgün tələffüz etmirlər. Məsələn: шью yerinə шју (bəzən dəшију), съел əvəzinə sel və ya, siyеl, syеl işlədirlər və s. Ikincisi, sözlərin hansında ь və hansında ъ yazmaqda çətinlik çəkirlər. Misal üçün, подъезд sözünü подезд, подијезд kimi yazırlar.
Ardı →

Qeyd etmişdik ki, rus dilindəki bütün isimlər üç cinsdən birinə aid olur. Bu dərsimizdə müxtəlif cinslərə aid olan isimlərin başqa nitq hissələri ilə əlaqəsindən danışacağıq.
I. Əşyanın əlamət və keyfiyyətini bildirən sözlər—sifətlər (имена прилагательные) isimlərlə, cinsə, tək-cəmə və hala görə uzlaşır. Başqa sözlə desək, sifətin cinsi, tək-cəmi və hansı halda işlədilməsi onunla əlaqələndirilən isimdən asılıdır. Belə ki, kişi cinsi isimləri ilə söz birləşməsi təşkil edən ifadələr adlıq halın təkində ый, ий, ой sonluqları qəbul edir və какой? sualına cavab verirlər: Məsələn: красный карандаш; большой успех; весенний день. Sifətlər hallara görə dəyişərkən də kişi cinsli isimlərlə uzlaşma əlaqəsində olur. Misal üçün, чудесный летний вечер (им. пад.); чудесного летного вечера (род. пад.); дучесным летным вечером (творит, пад.) və s.
Ardı →

Zərf (наречие) müstəqil nitq hissəsi kimi iş, hal, hərəkət və keyfiyyətə aid olub, onların əlamətini bildirir və başqa sözlərlə əlaqədə dəyişmir. Zərflər əsas etibarilə fellərin, bəzi hallarda isə sifət və habelə zərflərin özünün əlamətini göstərərək, cümlədə əvəzlik vəzifəsini ifadə edirlər:
1) Тогда он встретил под горой старушечку, чуть-чуть живую, горбатую (qozbel, beli bükülmüş, donqar), совсем седую. Burada тогда zərfi встретил felinə aid olub cümlədə zaman zərfliyini (обстоятельство времени) ifadə edir; чуть-чуть zərfi живую sifətinə, совсем zərfi isə седую sifətinə aiddir. hər iki zərf cümlədə dərəcə zərfliyini (обстоятельство степени) ifadə edir.
Ardı →

Bundan əvvəlki dərslərimizdən məlumdur ki, dili (nitqi) təşkil edən sözlər biri digəri ilə əlaqəyə girir və nəticədə ya söz birləşməsi, ya da cümlə əmələ gətirir. Bu sözlər də öz növbəsində bir-birindən törəyir. Məsələn: вода sözündən водный və водяной sözləri, sonuncudan isə водянка və водянистый sözləri yaranmışdır: соль ismindən солить feli, ondan isə соленый sifəti düzəlmişdir və s. Belə sözlərə qohum sözlər (родственные слова) deyilir: рыба—рыбак, рыбник—рыбий—рыбный—рыбачий—рыбацкий—рыбачить və s.
Ardı →