Məhkəmə məmurunun arvadı Anna Lvovna Kuvaldina canını tapşıranda qohum-əqrəba və tanışlar yığışıb məsləhət tökdülər:

— Yaxşı, indi nə edək? Hər halda ərinə xəbər vermək lazımdır. Ayrı yaşamalarına baxmayaraq, o, rəhmətlik arvadını sevirdi. Bir də görürdün gəlib qadının qarşısında dizin-dizin sürünərək elə hey: «Annacan! Axı, mənim bu ötəri əyləncəmi nə zaman mənə bağışlayacaqsan?» — deyə yalvarır və ya buna bənzər şeylər söyləyirdi. Hər halda olaydan onu xəbərdar etmək lazımdır…

Ağlamaqdan gözləri şişən yaşlı bir qadın evə toplaşanlardan polkovnik Piskaryova üz tutdu:

— Aristarx İvanoviç! Siz Mixail Petroviçlə yaxınsınız. Yardımınızı bizlərdən əsirgəməyin, iş yerinə gedib, başımıza gələn bu müsibəti ona söyləyin! Amma, canım-gözüm, hər şeyi birdən-birə açıb deməyin ha, yoxsa halı fənalaşar, çünki o zavallı da xəstədir. Əvvəlcə onu bu xəbər üçün bir az hazırlayın, sonra isə...

Papağını geyinən polkovnik Piskaryov dul qaldığından xəbərsiz olan dostunun çalışdığı Yollar İdarəsinə üz tutdu. Otağa daxil olduğu zaman dostu balans hesabatıyla məşğul idi.

Ardı →

Ən çox susuzlayan adam, tuluğunda suyu qurtarmış səhradakı səyyahdı. Ən çox ədalət arzulayan adam, kapitalizm şəraitində sosial ədalət tapmayan inqilabçıdı. Biz insanlar üçün ən çatışmayan şey, ən vacib olan şeydi. Buna yəqin heç kimin şübhəsi olmaz.

Əgər mənim dediklərim doğrudusa, ayaqlarını itirən əsgər hər şeydən çox ayaqlarının olmasını istəyir. Ən çox sevgi həsrəti çəkən sevgilisini itirən aşiqdi. Ən çox ciddilik arzulayan – məntiqə riayət etməyə bilmərəm, — daxilən ciddi olmağı bacarmayan yazıçılar, tənqidçilər, dramaturqlardı. Ta bineyi-başdan insanların ciddi olmadığını deməyə, məncə, ehtiyac yoxdu. Üstəlik, yumor hissi olan adamları günahlandırmaq, onları təhqir etmək olardı.

Tarix göstərir ki, həqiqi ciddi sənətkarlar öz ciddiliyini heç vaxt gözə soxmur. Onların əsərlərində, az, ya çox, ancaq gülüş həmişə olub. Hətta qaraqabaq, zəhmli İbsen də heç vaxt bunu gözə soxmurdu. «Per Qyunta»dan az sonra tamaşaçıda qəhqəhələr doğuran «Çöl ördəyi» yarandı. Məzhəkəyə olan məhəbbətini «Timsah» və «Dayının yuxusu»nda göstərən Dostoyevski İbsendən geri qalmır. Tolstoy əri ilə öpüşəndə paltarının əziləcəyindən narahat olan qadını təsvir eləyir. Strindberq həyatda dəmdəməki olan, ancaq həmişə əxlaqdan dəm vuran kişi obrazı yaradır.
Ardı →

    Bülbül.

            Gözlərini açmağa çalışdı, açdı da, amma içəri elə qaranlıq idi ki, heç bir şey görmək mümkün deyildi. Bir anlıq harada olduğunu yadına sala bilmədi, bir az fikirləşəndən sonra son bir neçə saatda olan hadisələri yavaş-yavaş xatırlamağa başladı...

 

           … Düşmən qəfil hücuma keçmişdi. Əslində buna “qəfil” demək olmazdı, batalyonda hamı bilirdi ki, ermənilər dünənki hayıfı çıxmağa çalışacaqlar. Üzbəüz mövqelərə bir neçə tank və sair zirehli texnika gətirmişdilər. Ağır döyüşdən çıxmış uşaqlar bərk yorulmuşdular və silah-sursat da tükənmişdi. Komandir arxadakılarla əlaqə saxlamışdı və söz vermişdilər ki, kömək gələcək. Lakin söz verdilər, kömək vermədilər… Və budur, onlar cinahlardan hücum edən düşmənin tələsinə düşdülər.

Ardı →

Ev xoşumuza gəlirdi. O, geniş, lakin köhnəydi. Bu ev əcdadlarımızın, ata babamızın, anamızın, atamızın və uşaqlığımızın yadigarı idi.

Biz İrene ilə təklikdə yaşamağa alışmışdıq və əlbəttə, bu, ağılsızlıq idi, çünki evimizdə səkkiz adama yetəcək qədər yer vardı.

Yuxudan saat 8-də oyanırdıq, yır-yığış edirdik, saat 11-ə mən ocaq başına, mətbəxə gedirdim və yalnız iki-üç otağı bacımın öhdəsinə buraxırdım. Düz günorta çağı biz nahar edirdik və boşqabları yumaqdan sonra özgə işimiz-gücümüz qalmırdı.

Süfrə başında böyük, sakit evə öz gücümüzlə, yəni kimsənin köməyi olmadan köçəcəyimiz haqqında düşünməyi xoşlayırdıq.

Bəzən bizə elə gəlirdi ki, məhz bu evin ucbatından tənha qalmışıq.
Ardı →

Dr. Uatson – “Şerlok Holms”
Ən yaxın dostunuzdan nə gözləyirsiniz? Yəqin ki sizi diqqətlə və səbirlə dinləməyini. Şerlokun arxasında duran, onu dəstəkləyən və bəzən də dostuna görə ona yönələn istehzalı baxışlara dözən Uatson sadiq dost kimi siyahıda yer alır.

Sanço Panso – “Don Kixot”
Sanço yel dəyirmanlarını özünə düşmən bilən birinin dostu idi. Üstəlik, dostu ilə səyahət etmək üçün ailəsindən uzaqlaşır, Don Kixotu düşdüyü çətin vəziyyətlərdən çıxarır. 

Enkidu – “Gılqamış dastanı”
Endiku bizə göstərir ki, bir diktatoru bərk-bərk qucaqlayaraq onun imperiya üzərində qurduğu basqısını zəiflədə bilərsən! Endiku Gılqamış qəlbinə yenidən sevgi bəxş edir, onu yaxşı insana çevirməyə çalışır. Endikunun əsl dost olduğunu başa düşəndə Gılqamış sakitləşir və ikisi birləşərək şərlə savaşırlar.

Ardı →

1. “Möhtəşəm Qeytsbi” -  Frensis Skot Fitscerald əsərin adının bir sözdən ibarət olmasını istəyirmiş. Yazıçı sonradan “Möhtəşəm Qeytsbi” üzərində dayanır.

2. “1984” – Naşir Corc Oruelin bu gün “1984” kimi tanınan məşhur antiutopik romanına “Avropada sonuncu adam” adının verilməsinə qarşı çıxıb. Bu adın oxucu marağına səbəb olmayacağını düşünüb və əsəri “1984” adı ilə çap etdirib.

3. Ayn Rendin məşhur “Atlas çiyinlərini gərdi” əsəri üçün düşündüyü ilk ad “Tətil” olub. Əsəri çap olunmazdan 1 il əvvəl, 1956-cı ildə yazıçı əsərin bu qərara gəlir ki, “Atlas çiyinlərini gərdi” adı daha uğurludur. Qərarın qətiləşməsində ərinin məsləhəti də rol oynayıb.  

Ardı →

Məşhur Peru yazıçısı Xulio Ramon Ribeyronun (1929-1994) hekayə yazmaq istəyənlərə bəzi tövsiyələri var. Qeyd edək ki, Riveyro daha çox qısa hekayələr müəllifi kimi tanınır. O, Limada ədəbiyyat təhsili alıb, 1960-cı ildə Parisə köçərək orada jurnalist fəaliyyəti ilə məşğul olmağa başlayıb.

Ardı →

Bilmirəm, bilmirəm, necə deyim… Bilmirəm. Balaca əli ovucumda əsas yola çıxırıq, gedirik. Nə yaxşı ki, yağış yoxdu.
Soruşur:
— Almaniyada tramvay var?
— Çoxdu, həm də üç arabalı...
Sevinir.
— Elə şey olar ki, olmasın? Sevimə dedim inanmadı, inanmır.
— Sevim kimdi?
— Rəfiqəmdi, inadkardı. Mən “var” deyirəm, o “yox” deyir elə.
— Sənə bir şəkil göndərərəm ona göstərərsən. İnanar.
— Yenə inanmaz.

Ardı →

Bir yay axşamı dostum Sidlə əl-ələ verib sahil boyunca uzanan taxta döşəmənin üzəriylə Ouşn Parkına gedərkən, sahilə çırpılan dalğaların yaxınlığında, düz qarşımızda skamyalardan birinin üzərində tanış bir mənzərə gördük. 
— Bax, — dedim — və qulaq as.
Biz dayandıq və qulaq asdıq. Yaşlı yəhudi cütlük – kişiyə yetmiş yaş, qadına isə altmış beş verərdim. Eyni vaxtda dodaqları, əlləri tərpənirdi, hər ikisi danışır, heç biri dinləmirdi.

— Mən sənə neçə dəfə demişəm?! – kişi dedi.
— Sən nə demisən ki? – qadın dedi. — Heç nə deməmisən.
— Mən sənə hər şeyi demişəm, – kişi dedi, — mən sənə həmişə nəsə deyirəm. Heç olmasa, bir dəfə fikir versən, görərsən ki, hətta çox vacib bir şey deyirəm...
— Fikir verin buna, nə isə çox vacib söz deyir! — qadın dedi və gözlərini süzdürdü.— Siyahını ver!
— Keçək toy məsələsinə ... 
— Yenə də toy?! 
— Niyə də yox? Nə qədər vurnuxursan, yenə də zərərdəsən.
— Kim idi vurnuxan belə?
— Mən sənə göstərə bilərəm…
Ardı →

Qılınca qalxanım var, iynəyə yoxdu.
Adamı iynələyə-iynələyə öldürmək olar. Adamı iynə-iynə, incə-incə, sanca-sanca məhv etmək olar.
Adama iynə ilə gor qazmaq olar, quyu qazmaq olar.
“İynə ilə gor qazmaq”ın mənası xəlbirlə su daşımaq kimi boşa gedən nəticəsiz əməklə məşğul olmaq deyil. İynə ilə gor qazmaq başqasına ölümü iynə-iynə hazırlamaqdır. İynə ilə gor qazmaq cəza deyil, xəyanətdi.
“Torba tikən” alət olub iynə həmişə. Quyu qazmamışdan qabaq tor, tələ hörüb iynə. Biz bəzən sözlərimizlə iynələrik, bəzən baxışlarımızla, bəzən incə bir hərəkətimizlə. İynə kimi göz “ucu” ilə baxar, iynələrik, ağız “ucu” ilə dindirər, iynələrik. “Sümüksüz”, “tikansız” adam olmaq iynəsiz olmaqdır.
(Qədim insan iynəni ilk dəfə balıq sümüyündən, tikandan düzəldib.) İynə oxdan qədimdi.
“İynə-iynə, ucu düymə, yarıl-yırtıl, su iç qurtul”. İynələnmiş adamın acığından partlamasına təsəllidi bu. Yəni, di dur, atıl-düş, su iç, acığın ötsün, deyir. Çünki iynə elə batırır ki, uda da bilmirsən, unuda da,
dillənə də.
Biz də iynəyə çatmaz, çuvalduz da, ox da. “İynənin işini çuvalduz görməz” deyiblər. “İynə saplamaq” iynəyə sap keçirmək deyil, əksinə, iynəni kiminsə qəlbinə saplamaqdır.
Ardı →