Çox eşitdiyimiz bir deyim var: Hər bir uşaq ailəsinin güzgüsüdür.

Həqiqətən də demək olar ki, bütün hallarda insan  xarakterinin formalaşmasında, bir şəxsiyyət kimi yetişməsində ailə başlıca rola sahibdir.

Ailələr isə öz növbələrində tərbiyə stilinə görə 4 əsas qrupa bölünürlər: avtoritar, liberal, xaotik və hiperqoruyucu ailələr. Hər bir insanın xarakterində də  böyüyüb başa çatdığı ailənin hansı tərbiyə stilinə üstünlük verdiyi mühüm şərtdir. Odur ki, gəlin bu  4  tərbiyə stilinin əsas   xüsusiyyətlərini ayrı-ayrılıqda nəzərdən keçirək.

Avtotitar tərbiyə stilində adətən  valideynlər iş adamları olurlar və uşaqlarla çox az zaman keçirirlər.  Bütün qərarları özləri qəbul edir və hesab edirlər ki, uşaqlar yalnız onlara tabe olmalıdırlar. Səhvlər bağışlanmır, onlara görə cəza verilir və cəzanın səbəbi izah olunmur. Uğurlar isə “belə də olmalı idi “ prinsipi ilə qarşılanır. Böyüklər tərəfindən daha çox “otur”,”sus”,”mən dedimsə olacaq” tipli cümlələr istifadə olunur. Belə uşaqlar düzgün olduğu üçün yox, lazım olduğu  və cəzadan qorxduqları üçün hər hansı bir işi görür və ya dərs oxuyurlar. Nəticədə məsuliyytdən qorxan, özünə güvənsiz, işdə və cəmiyyətdə belə yalnız cəza almamaq üçün iş görən və davamlı olaraq başqalarını məmnun etməyə çalışan fərdlər yetişir.

Ardı →

İlk dəfə 1 ci sinifə gedəndə buna fikir vermişdim, çox maraqlı mənzərə idi. 60-65 yaşlarında ağsaç kişi ilə qadın əl-ələ tutub harasa gedirdilər. O vaxtki Hüsü Hacıyev küçəsindən üzü univermağa tərəf yol almışdılar, mən də 20 qəpiklik dondurma almaq üçün mağazaya çıxmışdım. Bunlara xeyli baxdıqdan sonra məndə qəribə hisslər oyandı. Uşaqlıqdan özümdə romantikliyi, sentementallığı kəşf etmişdim, hər şeyə həmişə diqqət edir, araşdırmağı sevirdim, odur ki, düşündüm ki, necə olur ki, bunlar qocalıblar, amma cavanlar kimi əl-ələ gəzirlər? 
İllər keçdi, müşahidə qabiliyyətim də mənimlə yavaş-yavaş böyüdü, həyat təcrübəm ildən ilə dolğunlaşdı, dağa-daşa çıxa-çıxa yol tapmağı öyrənməyə başladım. Kişi qadın münasibətləri, anatomiya, psixalogiya, intim mövzularda xeyli məqalələr oxudum, kitab vərəqlədim, münasibətlərin qurulmasını, qorunmasını, dağılmasını kitab-kitab yaşadım.

Ardı →

      Məhəbbət qüdrətlidir, çünki Ilahi köklərə malikdir. «Hirsi yatıran» həlim cavab, «səbirli, xeyirxah», «bir çox günahın üstünü örtən» məhəbbət — bu cür ənamlar bizim həyatımızda izhar olunsaydı, belə şəfaverici qüvvə sayəsində necə dərslər öyrənərdik! Həyat necə dəyişik olardı! Bu qiymətli dərslər o qədər sadədirlər ki, hətta uşaqlar da öyrənə bilərlər.

     

Ardı →

Məktəbdə 1- ci sinif şagirdləri, bir ailə fotoşəkili üzərində mübahisə  edirdilər. Fotoşəkildəki kiçik uşağın saç rəngi ailənin o biri fərdlərinin saç rəngindən dəyişik idi. Şagirdlərdən biri, o kiçik kişi uşağının, bəlkə də övladlığa götürülmüş ola biləcəyini söylədi. Onun bu sözünü eşidən  kiçik bir qız şagird, birdən səsini yüksəltdi:
«Mən övladlığa götürmə mövzusunda hər şeyi bilərəm. Çünki məndə övladlığam!»
Sinifdəki bir başqa şagird soruşdu:
«Madam bilirsən, bizə də izah etsənə. Övladliq  nədir?»
Kiçik qiz özünə əmin bir şəkildə, məlumatını yekunlaşdırdı:
«Ananın qarınında deyil, ürəyində böyümüsən deməkdir.»

Ardı →

“İki müxtəlif cinsin nümayəndəsi arasında nigah adlanan əlaqə sadəcə olaraq, təbii heyvani əlaqə və hətta mülki müqavilə də deyildir. O, hər şeydən əvvəl ər ilə arvadın ikisini bir şəxsə çevirərək, qarşılıqlı sevgi və inam əsasında yaranan mənəvi ittifaqdır” (Hegel)

Həyatımız elə qurulub ki, dünya yaranandan bəri yer üzərində hər an inkişaf gedir. Hər şey öz sürəti ilə axarına qapılaraq hansısa bir istiqamətdə axır. Sürətini artırsa da və ya bəzən büdrəsə də yenə də dayanmır, axır və dövr edir. Eləcə də bizlər.

Bir ayədə belə buyrulmuşdur: 
“Allah sizə özünüzdən qadınlar var edər. Qadınlarınızdan da oğullar və nəvələr var edər. Sizə təmiz şeylərdən ruzi verər. Elə isə batilə inanırlar və Allahın nemətlərini inkar edirlərmi?” “İçrənizdəki subayları, kölələrinizdən və cariyələrinizdən saleh olanları evləndirin. Əgər yoxsuldularsa, Allah onları lütfü ilə zənginləşdirər. Allah lütfü bol olandır, biləndir.”

Ardı →

Ən yaxşı tərbiyə örnək ola bilməkdir. Bir şeyi yüz dəfə deməkdənsə, bir dəfə yaşayaraq göstərmək daha təsirli və inandırıcı olur.

Ailədə uşaqlar böyüyür, onların tərbiyəsi valideynlərin ən böyük qayğısıdır. Təbii ki, bütün valideynlər öz övladlarının gözəl tərbiyə ilə sağlam yetişməsini arzu edirlər. “Gözəl tərbiyə” dedikdə, əlbəttə, ilk növbədə adamın ağlına ədalətli olmaq, haqqın tərəfində durmaq, başqalarına qarşı səmimi, təvazökar davranmaq, insanlara xeyir verməyə çalışmaq, zülmə boyun əyməmək… kimi keyfiyyətlər gəlir.

Bu saydıqlarımın içərisində ədalət və təvazökarlıq, heç şübhəsiz, çox mühüm yer tutur. Əslinə qalanda əksər müsbət keyfiyyətlər eyni ağacın budaqları kimi bir-birinə bağlıdır.

Biz insanıq və xətalardan, günahlardan sığortalanmamışıq. Bilərək və ya bilməyərək xətalar edirik. Xətamızı anlayan kimi onu düzəltməyə çalışmalıyıq. Bizim üçün ən doğru yol, ən xeyirli seçim də budur.

Ardı →

Bu sualla hər birimiz qarşılaşırıq. Hətta bəzən bu məsələ ailədən asılı olaraq dəyişir. Bəzi ailələrdə bazarlıq işini qadın, bəzi ailələrdə isə kişi öz üzərinə götürür. Təbii ki, bu məsələdə kişinin və ya qadının gündəlik işi də az rol oynamır. Əgər kişi səhər tezdən evdən çıxıb gecə yarısı evə qayıdırsa, təbii ki, burada “əsas iş” evdəkilərin üzərinə düşür. Onsuz da, indi hər həyətdə, hər girişdə bir piştaxta və ya dükan var. 
Əgər evdə şəkər tozunun qurtardığını qəfil öyrənmisinizsə və ya yağı nə vaxt qurtardığınızdan xəbəriniz olmayıbsa, ən doğru seçim bu məhsulları yaxınlığınızdakı dükandan almaqdır. Ancaq yaxşısı budur “topdansatış bazarlıq” üsuluna keçəsiniz. Belə etsəniz, ailə büdcənizə də xeyli qənaət etmiş olarsınız. Əmin ola bilərsiniz ki, hər şey sizə əvvəlkindən ən azı iki dəfə ucuz başa gələcək. Bunun üçün hər şeydən əvvəl aylıq yemək büdcənizi müəyyən etməlisiniz. Məsələn, hesablayırsınız ki, ailənin ay boyu qida büdcəsinə ancaq 200 manat ayıra bilərsiniz. Əmin olun ki, əgər hər şeyi düzgün bölüşdürə bilsəniz, indiki şərtlərlə (yay mövsümünü nəzərdə tuturuq) dörd nəfərlik bir ailəni bu məbləğlə normal təmin etmək olar. Əgər siz gündə iki dəfə ət xörəyi yeyirsinizsə, əlbəttə ki, bu məbləğ kifayət etməyəcək və ümumiyyətlə, onu da qəbul edək ki, hər gün ət xörəyi yemək o qədər də faydalı deyil. 
Qənaət etmək istəyiriksə, əvvəlcə hər şeyi dəqiqləşdirməliyik. Yəni, bilməliyik ki, ay boyu çörəyə, çaya, şəkərə, ətə, yağa, meyvə-tərəvəzə və eləcə də digər ərzaq növlərinə nə qədər pul gedir. Dörd nəfərsiniz və gün ərzində maksimum üç çörək yeyirsiniz. Ona görə də, 27 manatı ayırıb çörəkpulu adı ilə bir tərəfə qoyursunuz. Xanım ailənin həftəlik rasionunu müəyyən edir, ən çox pul, şübhəsiz ki, ətə gedir, 12-15 manat. Sonra da kartof, soğan, düyü, qarabaşaq, makaron, yağ, pendir, şəkər, çay, duz, pomidor, xiyar, göyərti, meyvə-tərəvəz, ədviyyatlar bir sözlə mətbəxdə istifadə ediləcək nə varsa…
Ət məsələsini arada toyuqla və ya balıqla əvəz etmək də məsləhətdir. Sonra da nəyi bazardan, nəyi marketdən alacağınızı çeşidləyirsiniz. Əksər ərzaqları topdansatış yerlərindən, özü də həftəlik alırsınız. Təbii ki, bazardan da eləcə…
Əmin olun ki, belə etsəniz, həm süfrəniz zəngin və bərəkətli olar, həm də qənaətin necə böyük sərvət olduğunu gözünüzlə görərsiniz. 
Unutmayın, varlı olmaq çox şeyə sahib olmaq deyil, əlindəki az şeydən çox şey əldə edə bilməkdir. Qənaət, həm də ailədə böyüyən uşaqlar üçün misilsiz tərbiyədir. Dediklərimizə qulaq verin, faydasını görəcəksiniz..
Davamı →

Əksər atalar uşaqlarını özlərinə cəlb etmək və onlarla sıx əlaqə yaratmaq imkanlarını əldən buraxırlar. Onlar vaciblik hissindən azad olmalı, bəzi az əhəmiyyətli işlərdə və boş vaxtlarında özünə qapılmadan imtina etməli və uşaqları ilə birləşməlidirlər, onların ürəklərini möhkəm məhəbbət telləri ilə özlərinə bağlayaraq, kiçik xoşagəlməz anlarda onlara dəstək verməlidirlər. İşdən sonra bir müddət vaxtını uşaqlarla keçirmək ata üçün faydalı və xoş olar.

Ardı →

      1. Uşaqların tərbiyəsi ilə bağlı fikirləriniz üst-üstə düşürmü?

      2. İntizamın yaradılması metodları ilə bağlı fikirləriniz üst-üstə düşürmü?

      3. Hər ikiniz uşaqların tərbiyəsi üçün daşıdığınız cavabdehliyi dərk edirsinizmi?

      4. Uşaqların üstünə qışqırmamaq üçün özünüzü ələ almağa çalışırsınızmı?

      5. Uşaqların yanında mübahisə etməməyə və savaşmamağa çalışırsınızmı?

      6. Müəyyən işlərdə uşaqlarınızın sizə kömək etmələrinə icazə verirsinizmi?

      7. Hansısa işi başa çatdırmaqda uşaqlarınıza kömək edirsinizmi?

      8. Uşaqlarınızın işə vərdiş etməsindən ötrü cəlbedici oyun formalarından istifadə edirsinizmi?

      9. Uşaqlarınızın gücü çatmayan işlərin yerinə yetirilməsini onlardan tələb edirsinizmi?

    10. Yaxşı yerinə yetirdikləri işin əvəzində uşaqlarınızı tərifləyirsinizmi?

 

Davamı →

ALLAH belə fikirləşib ki, ailə — ata, ana və uşaqlar — bu dünyada ayrılmaz tam kimi mövcud olsunlar.
Ailəni xoşbəxt etmək — təkcə ananın işi deyil. Ataların da yerinə yetirməli olduqları bəzi vəzifələr var. Kişi — ailə münasibətlərinin birləşdirici halqasıdır, o, öz güclü, səmimi, nəvazişli bağlılığı ilə möhkəm ittifaq yaradaraq, ailə üzvlərini, ananı və uşaqları birləşdirir.
 

Ardı →