Kayzen

Dünən səhər bizə gəldi:
— Hələ yatağından qalxmamısan?
Ona:
— Hava soyuq, soba da yoxdur, — deyə cavab verdim.
— İsti çay içəydin!
— Qazımızı kəsiblər. Çayımız da yoxdur, qəndimiz də.
— Aydındır. Səndən adam olmaz. İstəyirsən, səni bir an içində varlandırım?
— Lap canımdam bezmişəm. Çıx, get işinə!
— Ciddi deyirəm. Səni on gündə varlandıracağam. Mənə dua elə!
Əhvalatın bundan sonrasını tələsmədən sizə nəql edə bilərəm. Kamalın sözünə uydum. Atamgilə getdik, bir bəhanə tapıb evdəkiləri çölə çıxartdıq. Kamal qapıya bir yük maşını gətirdi. Atamgildə nə qədər cır-cındır və xırda mebel varsa, maşına yükləyib bizim evə gətirdik. Atam isə qayıdıb, evi belə görəndə mənzilə oğru gəlmişdir, — deyə təlaş keçirmiş, lakin buna əhəmiyyət verən olmamışdı.
Ertəsi gün qəzetlərdə Kamalın verdiyi aşağıdakı elan dərc olunmuşdu:

Ardı →

     Bir ata ilə qızı dərtləşirdi. Qızı həyatında çox çətinlik yaşadığından və bunlarla necə baş edəcəyini bilmədiyini deyirdi  atasına.Atası qızını dinlədikdən sonra  «Gəl, sənə bir şey göstərəcəyəm!» deyib qızını mətbəxə aparır.

     Ata sobaya 3 dənə bərabər böyüklükdə qab qoyur, üçünə də bərabər miqdarda  su tökür  və üçünün də altını eyni miqdarda yandırır. Birinci qaba  kök, digərinə bir ədəd yumurta, digərinə isə də bir ovuc çəkilməmiş qəhvə  tökür. Hər üçünü də tam 20 dəqiqə bişirir.  Masaya iki dənə boşqab və bir dənə boş stəkan qoyur və ilk əvvəl qaynadılmış kökü götürüb bir qaba qoyur. Daha sonra artıq çox bişmiş olan yumurtanı digər  qaba qoyur. Ən sonunda da artıq suda yaxşıca həll olunmuş  qəhvəni də götürüb bir stəkana boşaldır.Sonra qızından  soruşur: «Qızım nə görürsən?»

Ardı →

           Qızla bir qonaqlıqda rastlaşmışdı… Çox gözəl qız idi. Qonaqlığın sonunda qızı qəhvə içməyə dəvət etti.Qız dəvət  müddətində diqqətini çəkməyən oğlanın dəvətinə təəccübləndi amma nəzakətlə qəbul etdi. Yaxınlıqdakı şirin kafedə oturdular.Gənc oğlan elə həyəcanlı idi ki, ürəyinin döyüntüsündən danışa bilmirdi..Onun bu halı qızı da narahat edirdi ...

         «Mən artıq gedim» deməyə hazırlaşırdı ki, oğlan birdən kafe xidmətçisini çağırdı.

         «Mənə bir az duz gətirərsən?» Dedi. «Qəhvəmə qatmaq üçün.»

          Yan stollarda əyləşənlər təəccüblə  oğlana baxdılar. Qəhvəyə duz! Gənc qıpqırmızı oldu utandığından.Amma duzu qəhvəsinə tökdü və içməyə başladı.

          Qız maraqla «Qəribə bir ağız dadınız var.» Dedi… Cavan izah etdi: «Uşaqlıqda dəniz kənarında yaşayırdıq. Həmişə dəniz kənarında və dənizdə oynardım.Dənizin duzlu suyunun dadı ağzımdan heç əksik olmazdı. Bu dadla böyüdüm mən.Bu dadı çox sevdim. Ona görə qəhvəmə duz tökürəm. Nə vaxt ki o duzlu dadı dilimdə hiss edirəm, uşaqlığımı, dəniz kənarındakı evimizi və xoşbəxt ailemi xatırlayıram… Anamla atam hələ də  o dəniz kənarında yaşayırlar.Onlardan və evimdən  elə darıxıram ki… „

         Bunları deyərkən gözləri nəmlənmişdi cavanın… Qız eşitdiklərindən çok təsirlənmişdi. Evini, ailəsini bu qədər düşünən  bir adam, evi, ailəni sevən biri olmalı idi...Qız da danışmağa başladı. Onun da evi uzaqlardaydı. Uşaqlığı kimi ...

        O da ailəsindən danışdı. Çox şirin bir söhbət olmuşdu .Görüşməyə davam etdilər və hər gözəl hekayədə olduğu kimi, şahzadə evləndi. Və də sonuna qədər çox xoşbəxt yaşadılar. Prenses nə vaxt qəhvə hazırlasa içinə bir qaşıq duz qoydu, həyat boyu… Onun belə sevdiyini bilirdi çünki ...

         40 il sonra, adam dünyaya vida etdi. “Ölümümdən sonra aç» deyə bir məktub qoymuşdu sevgili qadınına. Belə deyirdi, sətirlərində: «Sevgilim, bir dənəm. Xahiş edirəm  məni bağışla. Bütün həyatımızı bir yalan üzərinə qurduğum üçün məni bağışla. Sənə həyatımda bir dəfə yalan dedim… Duzlu qəhvədə.

         İlk görüş günümüzü  xatırlayırsanmı? Elə həyəcanlı və gərgin idim ki, şəkər tozu demək əvəzinə  duz  dedim.  Sən və hər kəs mənə baxarkən, dəyişdirməyə o qədər utandım ki, yalanla davam etdim. Bu yalanın bizim həyatımızın təməli olacağı heç ağlıma gəlməmişdi. Sənə həqiqəti danışmağı çox  düşündüm. Amma hər dəfəsində qorxudan heç nə deyə bilmədim.İndi ölmüşəm və artıq qorxmağım  üçün heç bir səbəb yoxdur ...

         Budur həqiqət: Mən duzlu qəhvə sevmirəm! O qəribə və axmaq  bir daddır.Ama səni tanıdığım andan etibarən bu qəribə qəhvəni içtim.Həm də zərrə qədər peşmanlıq hiss etmədən. Sənin yanında olmaq həyatımın ən böyük xoşbəxtliyi idi və mən bu xoşbəxtliyi duzlu qəhvəyə borcluydum.Dünyaya bir də gəlsəm, hər şeyi yenidən yaşamaq, səni yenidən tanımaq və bütün həyatımı səninlə keçirmək istəyirəm, ikinci bir həyat boyu da duzlu qəhvə içmək məcburiyyətində qalsam da… „

       Yaşlı qadının gözyaşları məktubu  islatdı.

       Necə oldusa bir gün biri  qadına “Duzlu qəhvə necə bir şeydir?» deyə sual verdi ..

      Gözləri nəmləndi qadının və üzündəki xoşbəxt təbəssümlə… Çox şirin!… dedi ...

Davamı →

Plank Maks Karl Ernst Lüdviq böyük alman nəzəriyyəçi fiziki, kvant nəzəriyyəsinin banisidir. O, 1900-cü ildə tarazlıqdakı istilik şüalanmasına həsr olunmuş işində, ossilyatorların enerjisinin, rəqs tezliyi ilə mütənasib diskret qiymətlər aldığını iddia edən fərziyyə irəli sürmüşdür.
Plank Maks Kile şəhərində ana¬dan olub, onun atası Vilhelm Plank Kile universitetinin hüquq fakültəsinin professoru idi. Maksın 9 yaşı olanda ailəsi Münhenə köçür. Maks əvvəlcə Münhen sonra isə Berlin universitetini bitirmiş, məşhur alimlərdən Kirxhov, Helmholts və Veyerştrassın mühazirələrini dinləmişdir. Tələbəlik dövründə Plankı termodinamika, xüsusilə termodinamikanın ikinci qanunu daha çox maraqlandırmışdır. Münhenə qayıtdıqdan sonra Plank imtahanlarını verib ali məktəblərdə işləmək hüququ qazanır.
Ardı →

Türk xalqları Altay dil ailəsinin türk dil qrupuna aid olub 4 qola ayrılır.
1. Oğuz qolu –türk, azərbaycanlı, qaqauz, türkmən, türkmən, Krım tatarları, Axıska (Mehseti) türkləri və s.
2. Uyğur qolu -özbək, uyğur, tuvalı, xakas, kızıllar
3. Qıpçaq qolu – qazax, qaraqalpaq, qumık, qırğız, poqay, altaylar və s.
4. Bulqar qolu – tatar, başqırd, qaraçay, karaim və s.

Ardı →

Pristavkalar (önlüklər, sözönləri) sözün tərkib hissəsi olub rus dilinə məxsusdur. Sözönləri xüsusən fellərdə çox işlənir. Önlüklər kökdən əvvəl gələrək sözdüzəldici və sözdəyişdirici funksiya daşıyır. Onların vasitəsi ilə düzələn sözlər yeni məna çalarlı olurlar. Bəs rus dilində neçə pristavka vardır?

Rus dilinə aşağıdakı pristavkalar məlumdur (mötərizələrdə bu və ya digər pristavkanın variantları, yəni forma müxtəlifliyi göstərilmişdir): без-; в- (во); вз- (взо-, воз-); вы, до, -за, -из-(изо); меж-(между-); на, -над,-наи-низ;-об-•(обо, -о-); от- (ото); па,-пере,-пре, -пред (предо-); по-под-(подо-); пра, -при, -про; роз-(раз, -разо); с-(со-су-); у-через-(чрез-).

Pristavkaların əksəriyyətinin əsas mənası hərəkətin istiqamətini bildirmək, habelə müxtəlif məkan münasibətləri ifadə etməkdir. Məsələn, без önlüyünün əsas mənası sözün kökündə adı çkilmiş hər hansı bir əşyanın, hərəkətin, hadisənin və s. inkarlığını, olmamasını, iştirak etməməsini bildirməkdir. Məsələn: безоблачное (небо); безударные (гласные звуки) və s.

Pristavkalar əsasən, yeni məna çalarlı sözlər əmələ gətirirlər. Demək olar ki, lap az hallarda yalnız qrammatik məna daşıyır və söz formalarının əmələ gəlməsi məqsədi ilə işlədilir: писал-написал; делал-сделал və s.
Siz bu önlüklərin mənalarını öyrənin, onları sözlərdə, söz birləşmələrində və cümlə içərisində işlədin. Yazılı və şifahi nitqin düzgünlüyü bu və ya digər pristavkanın öz yerində işlədilməsindən də asılıdır. Bunu nəzərə almaq lazımdır.
Bəzi pristavkalar çox sözlərlə işlənə bilir və yeni söz yaratmağa asanlıqla kömək edir. Bunlara в, -на, -за və s. önlükləri misal ola bilər. Digər qrup pristavkalara isə nisbətən az sözlərdə təsadüf olunur. Onlardan demək olar ki, yeni sözlərin düzəlməsi üçün istifadə edilmir. Bu pristavkalar artıq sözün kökü ilə birləşmiş, onun tərkib hissəsi olmuş və müasir rus dilində sözün tərkib hissələrinə görə təhlilində də kökdən ayrılmırlar. Məsələn, паводок (sel, daşqın, güclü sel); пасынок (ögey oğul, oğulluq); прапрадед (ulu baba, dədə-baba, əcdad); прабабушка (böyük nənə); су-сумрак (alaqaranlıq, toran); суглинок (giltorpaq, gilli torpaq).
Davamı →

Təbii ərazi kompleksi — Yer səthində relyefi, süxurları, torpaq və bitki örtüyü eyni olan və ətraf sahələrdən fərqlənən ərazilərdir. T.Ə.K-nin əsas komponentləri — relyef, iqlim, süxurlar; törəmə komponentləri – torpaq, bitki və heyvanlar aləmidir. T.Ə.K-da bütün komponentlər bir-biri ilə sıx əlaqədardır. Onlardan birinin məhvi digərlərinin məhvinə səbəb olur. Məsələn: meşənin qırılması — heyvanların məhvinə, şoranlıq və ya bataqlığın yaranmasına, bulaqların qurumasına, torpaq eroziyasına səbəb olur. Ən iri T.Ə.K-i coğrafi təbəqədir. Coğrafi təbəqənin özü də — okean və materiklər kimi T.Ə.K-nə ayrılır. T.Ə.K-i anlayışı ilə yanaşı coğrafiyada landşaft anlayışı da mövcuddur ki, məzmununa görə bu anlayışlar fərqlənmirlər. Oxşar əlamətinə görə landşaftların qruplaşdırılmasına — landşaft təsnifatı deyilir və sinif → yarımsinif → tip → yarımtip → növ təsnifatı ilə qruplaşdırılır. Göründüyü kimi ən böyük landşaft vahidi sinifdir. Qurunun landşaftları 2 sinifə ayrılır: dağlıq və düzənlik. Düzənlikdə landşaftlar üfüqi zonallıq qanununa, dağlarda isə landşaft şaquli qurşaqlıq qanununa tabedir. Landşaft — ərazinin fiziki-coğrafi rayonlaşdırılması üçün istifadə olunan əsas amildir. Landşaftlar təbii və antropogen olur. Təbii landşaftlar yalnız Arktika və Antarktida da dəyişməmiş qalıb. Çünki sərt təbiətə malik olan arktik səhra və tundra zonası insanın yaşaması üçün yararsızdır. Antropogen landşaft — insan tərəfindən bu və ya digər dərəcədə dəyişdirilmiş ərazidir. Məsələn: şəhər, tarla, su anbarı və s. Elm və texnikanın inkişafı insanların təbiətdən asılılığının azalmasına səbəb olmuşdur. Landşaftlar üzərindəki komponentlərin adı ilə adlandırılır. Məsələn: tayqa, səhra, çöl, çəmən və s.

Ardı →

Sahəsi 1,4 mln km² olan Orta Avropada 10 ölkə yerləşir. Bu dövlətlərdən dördünün- İsveçrə, Avstriya, Lüksemburq və Lixtenşteynin dənizə çıxışı yoxdur. Dövlət quruluşuna görə regionun 5 ölkəsi-AFR, Fransa, Avstriya, Irlandiya və İsveçrə respublika; 5-i isə -Ingiltərə, Niderland, Belçika, Lüksemburq və Lixtenşteyn konstitusiyalı monarxiyadır. Bu dövlətlərdən -AFR, Avstriya, İsveçrə və Belçika federasiya, qalan 6 ölkə isə unitardır. Region ölkələrindən Lixtenşteyn cırtdan ölkədir. Niderland dövlətlərinin qeyri-rəsmi adı isə Hollandiyadır. Regionun Avropada mərkəz mövqeyi tutması onun ərazisinin tranzit əhəmiyyətini artırır.
Ardı →

Yer səthində endogen (daxili) qüvvələrin təsiri ilə yaranmış relyef formaları, yarandığı ilk gündən başlayaraq ekzogen (xarici) qüvvələrin təsirinə məruz qalır. Nəticədə küləyin, sutkalıq temperatur ampletudunun, səth və yeraltı suların, buzlaqların, antropogen amillərin təsiri ilə əvvəllər yaranmış relyef formaları (məs. dağlar, çökəkliklər) parçalanaraq küləyin və suyun vasitəsilə aparılıb, relyefin alçaq sahələrinə çökdürülür.

Yer səthini təşkil edən süxurların xarici qüvvələrin təsiri ilə parçalanmasına və kimyəvi dəyişməsinə aşınma deyilir. Aşınmanın 3 növü var:
Ardı →

Bir gün məşhur bir natiqdən soruşdular:

— Yaxşı çıxış üçün yaxşı hazırlaşmaqdan danışdınız. Elə isə beş dəqiqəlik bir çıxış üçün nə qədə hazırlaşmaq lazımdır?

Natiq heç düşünmədən cavab verdi:

— 2 ay...

— Bəs on dəqiqəlik bir çıxış üçün?

— 1 ay...

— Bəs 1 saatlıq çıxış üçün nə qədər hazırlaşmaq lazımdır?

Natiq gülümsəyərək cavab verdi:

— Elə indi başlaya bilərəm...

Davamı →