Azərbaycan neft və qaz yataqları ilə məşhurdur. Respublika ərazisinin 2/3 hissəsi neft və qazla zəngindir. Ən çox neft və qaz yataqları Abşeron yarımadasında, Xəzər dənizinin şelf zonasında, Bakı və Abşeron arxipelaqlarındadır. Bundan başqa Cənub-Şərqi Şirvan, Mərkəzi Aran, Qobustan, Ceyrançöl, Acınohur, Siyəzən zonası neftlə zəngindir. Dünyada məşhur olan Naftalan nefi əsasında bir sıra xəstəliklər müalicə olunur.

Respublikamızın qaz yataqları Qaradağ, Xəzər dənizinin şelf zonası, Bakı və Abşeron arxipelaqındadır. Azərbaycanın Böyük və Kiçik Qafqaz hissəsində filiz yataqları daha çoxdur. Burada dəmir, manqan, titan, xromit, mis, kobalt, polimetal, sürmə, qızıl, gümüş, molibden və s. yataqları mövcuddur.

Azərbaycan ən qədim insan yaşayış məskəni 1968-ci ildə aşkar olunmuş Azıx mağarasıdır(Məmmədəli Hüseynov tərəfindən). Bu mağara Füzuli rayonunun 14 km-də yerləşir. Bu arxeolji abidədən tapılmış ibtidai insanın alt çənə sümüyünün qalığı bunu sübut edir ki,təxminən Azərbaycanda 350-400 min il bundan əvvəl insan yaşamışdır.Bu adam Azıx adamı (Azıxantrop) adlanır.

Bu tapıntı dünyada 4-cü tapıntıdır.Burada 700 min il bundan əvvələ aid ocaq izləri tapılmışdır.Hətda burada tapılan ayı kəlləsinin üzərində olan cızıqlar ona parlaq işarədir ki,Azıx adamları tatem yəni heyvanlara insan (qədimdən)vardır və bundan əlavə burada çoxlu daş alətlərdə tapılmışdır.Ümumiyyətlə Azıx mağarasının köməyi ilə bir daş dövrü haqqında geniş məlumat ala bilərik.

I MADDӘ
Bütün Rusiya imperatoru hәzrәtlәri vә İran şahı hәzrәtlәri arasında, onların vәrәsәlәri vә taxt-tacın varislәri, onların dövlәtlәri vә qarşılıqlı surәtdә tәbәәlәri arasında bundan sonra әbәdi sülh, dostluq vә tam razılıq olacaqdır.

II MADDӘ
Bütün Rusiya imperatoru hәzrәtlәri vә İran şahı hәzrәtlәri hörmәtlә qәbul edirlәr ki, razılığa gәlәn yüksәk tәrәflәr arasında baş vermiş vә indi xoşbәxtlikdәn qurtarmış müharibә ilә Gülüstan traktatının qüvvәsi üzrә qarşılıqlı tәәhhüdlәr dә başa çatmışdır; onlar göstәrilәn Gülüstan traktatını Rusiya vә İran arasında yaxın vә uzaq gәlәcәyә sülh vә dostluq münasibәtlәri qurmalı vә tәsdiq etmәli olan indiki şәrtlәr vә qәrarlarla әvәz etmәyi zәruri hesab etdilәr.

III MADDӘ

1813-cü ilin 12 oktyabr tarixində imzalanan birinci müqavilə ilə Azərbaycan Rusiya ilə İran arasında bölündü. 

Çar Rusiyası Osmanlı İmperiyası ilə 1812-ci ilin yayında imzaladığı Buxarest müqaviləsində Osmanlı İmperiyası rusların Qafqazı işğalını tanıyır, bu torpaqlara iddiasından əl çəkir. 1812-ci ildə Napoleonun Rusiya hücumundan dəyərlənməyə çalışan İran vəliəhdi Abbas Mirzə Rusiyanın işğal etdiyi Azərbaycan xanlıqlarına hücum etsə də general P.Kotlyarevski bu hücumları dəf edir və bölgədə hərbi-siyasi üstünlük qazanır. Bu hallar İngiltərəni bərk narahat edir və onların təkidi ilə İran Rusiya ilə müqavilə imzalamaq qərarına gəlir. 1813-cü ilin 12 oktyabrında Gülüstan kəndində birinci Rusiya-İran müharibəsinin qurtarmasını bildirən müqavilə imzalanır. Bu müqavilə tarixə imzalandığı yerin adıyla Gülüstan müqaviləsi kimi daxil olur. Müqaviləni İran tərəfdən şahın vəkili Mirzə Əbdülhəsən xan, Rusiya tərəfdən isə Ratişev imzalayır. Bu sülh müqavilənin şərtlərinə əsasən Şimali Azərbaycan xanlıqlarından İrəvan və Naxçıvanı çıxmaq şərtilə yerdə qalan bütün xanlıqlar (Lənkəran, Şirvan, Quba, Bakı, Gəncə, Qarabağ, Şəki) Rusiyaya verilir.