Valideyn sabah davamçısı olacaq övlad böyüdür. Əgər o ailədə böyük-kiçik yeri bilinmirsə, o evdə ailə dramı yaşanırsa, uşaq hansı ruhda tərbiyə alacaq, onun qəlbində ətrafına, ata-anasına qarşı insanlıq, sevgi cücərtiləri, yoxsa vəhşilik baş qaldıracaq? 

Statistika göstərir ki, ötən ilin ilk doqquz ayı ərzində boşanmaların sayı nikahdan daha çox olub. Bu isə arzuolunmaz haldır. Boşanmalardan da əziyyət çəkən, ilk növbədə, uşaqlardır. Belə hallar onların əhvali-ruhiyyəsinə təsirsiz ötüşmür, psixoloji baxımdan sarsıntılara səbəb olur. Telekanallar, mətbu orqanlar, elektron informasiya vasitələri Azərbaycanın  regionlarında, eləcə də paytaxtımızda baş verən ailə faciələrindən bəhs edir. Həyəcansız, göynərtisiz oxuya bilmirsən bu xəbərləri. İş o yerə çatıb ki, balta, kürək və digər müxtəlif alətlərlə ağlasığmaz amansızlıqlar edilir, insan başı kəsilir. Oğul atanı, kişi qadını, qadın kişini öldürür, qardaş qardaşın, bacının qanını tökür. Bu hadisələrin əksəriyyətinin azyaşlı uşaqların, yeniyetmələrin gözləri qarşısında baş verməsi isə dəhşətdir. 

Valideyn sabah davamçısı olacaq övlad böyüdür. Əgər o ailədə böyük-kiçik yeri bilinmirsə, o evdə ailə dramı yaşanırsa, uşaq hansı ruhda tərbiyə alacaq, onun qəlbində ətrafına, ata-anasına qarşı insanlıq, sevgi cücərtiləri, yoxsa vəhşilik baş qaldıracaq?

Seriallar da ailə dağılmalarında az rol oynamır. Çünki serialların əksəriyyətinin mövzusu amansızlıq, yumşaq dillə desək, qaba rəftar, qeyri-səmimilik, adət-ənənələrə yadlaşma  üzərində qurulub. Əlbəttə, bu da insana yaxşı şey təbliğ etmir. 

Ailədə övlad böyüyür, bir ailənin, bir elin, bir obanın təəssübünü çəkəcək övlad. Onun sağlam ruhda böyüməsi, düzgün tərbiyə alması həm valideyndən, həm cəmiyyətdən, həm də telekanallarımızdan böyük məsuliyyət tələb edir. 

Davamı →

Onu uzaqdan görən kimi, “işimin gərgin vaxtında bu da gəlməyə vaxt tapdı”, — deyə dilxor olursan. Fikirləşirsən ki, yəqin səndən pul istəyəcək. İndidən özünü bu dialoqa hazırlayırsan: “yoxumdur, mən də sənin günündəyəm”, — deyəcəyəm. Belə etməsəm, sabah başqa bir təmənnaya gələcək”- deyə düşünürsən. O sənə yaxınlaşdıqca həyəcanın artır. “Nə istəyir məndən görəsən?..”

Görüşüb, hal-əhval tutursunuz. Söhbət başlayır. Aydın olur ki, problemi ailəsi sarıdandır, xanımı ilə ciddi söz-söhbəti olub, indi də yanına gəlib ki, ona bir yol göstərəsən. “Mən nə edim?” sualı ilə məsələnin çözümü üçün səndən kömək gözləyir.

Ardı →

Anası bir yaşı yenicə tamam olan Muradın üstünə çəmkirir. Balaca Murad bu rəftarı gözləmədiyindən təəccüblə anasının üzünə baxır və baxışları ilə, sanki, “mənim günahım nədir axı?” demək istəyir, gözləri yaşarır, ağlamağa başlayır. Muradın bacısı Şəbnəm qardaşının ağlamağına dözmür, qardaşının boynunu qucaqlayıb, doluxsuna-doluxsuna anasına: “Ana, qışqırma da qardaşımın üstünə, yazıqdır, qorxur axı?” — deyə gileyini bildirir...

Bəzən uşağa dəxli olmayan, evdə, ailədə, yaxud işdə hansısa bir səbəb üzündən əsəbiləşəndə də acığımızı körpənin üstünə tökürük, istəyirik hirsimizi, hikkəmizi ondan çıxaq. Hətta qəlbimiz sızlamadan əl də qaldırırıq, bir-iki sərt şillə, şapalaq vurduqdan sonra sakitləşirik. Axı o, körpədir, bapbalaca ürəyi hələ təzə-təzə döyünür, dünyanı yenicə duyur, dərk edir, toppuş ayaqlarını torpağa hələ bərk basa bilmir, daş-divarı yumşaq əllərinin toxunuşu ilə hiss edir. Onu vurmağa necə əlin gəlir? O, dünyanın ən zərif məxluqu, müqəddəs mələyidir.
“Mənim mələyim”, — deyə qoru onu, qoru, göz bəbəyin kimi…  

Davamı →

Valideynlərinlə üz-üzə oturub dərdləşmək istəyirsən. İstəyirsən ki, bu gün çoxları kimi, sən də yaşadığın narahatlıqlardan, sənə qəribə görünən davranışlardan danışasan və ata-ananın köməyi ilə başa düşə bilmədiklərini anlaya biləsən, beləcə, bir qərar qəbul edəsən. Bəri başdan nəzərə al ki, son min ilin ən çətin və ən sürətli illərini yaşayırsan.

Elm, texnika elə bir həddə çatıb ki, dünənki bu gün üçün köhnədir, günün tələbləri ilə ayaqlaşmaq böyük problemə çevrilib, hər nəsil özündən əvvəlkini təkzib edir, hər mövsümdə dünyanın başı üstündən bir bəla, bir xəstəlik əsib keçir. 

Bəli, çox şeyləri anlayıb qavramaqda həmişəki kimi yenə valideynlərinin məsləhətinə ehtiyacın var. Amma bir şey var: çalış, məsələni qəlizləşdirmə, ata-ananın sənə sadə, adi dillə anlatdığı hər kəlməyə məna verib, onu problemə çevirmə. Bil ki, böyüklərin hər kəlməsi sənin ziyanına yox, xeyrinədir. Böyük sözünə əməl et, onların sözündən çıxma! 

İndi sən yeniyetməsən, təkcə bir ailənin yox, xalqın gərəkli övladı olmağa, zamanın tələblərini doğru-düzgün anlamağa çalış. Tərbiyənlə, davranışınla yaşıdlarına nümunə ol, tərbiyənin ən səmərəli yolu nümunə olmaqdır. 

Uşaq yetişdirmək Allah qarşısında bir borcu yerinə yetirmək deməkdir. Ona görə də əsəbiləşmədən, səsinizi qaldırmadan övladınıza məsləhət verin və mümkündürsə, ona bir az da haqq qazandırın, əziz valideynlər. 

Davamı →

Bəzən adi bir şeydən əsəbiləşirik və hirsimizin, qəzəbimizin əvəzini ya uşaqlardan, ya da həyat yoldaşımızdan çıxmağa çalışırıq. İlk öncə, hər hansı bir hadisə qarşısında özümüzü həyat yoldaşımızın yerində təsəvvür edib, övladımızı, ömür-gün yoldaşımızı acılamamalıyıq.

Əsəbilik, qəzəblənmək kimə xeyir gətirib ki, ailəyə də xoşbəxtlik gətirsin? Odur ki, danışanda belə səs tonumuzu qaldırmamalıyıq, ağzımızdan çıxaracağımız hər sözü həssaslıqla seçməliyik. Və danışmağı öyrəndiyimiz kimi, dinləməyi də bacarmalıyıq. Bəli, ailəyə hörmət etmək borcumuzdur.

Bir çox ailələrdə hörmət məfhumu düzgün başa düşülmür. Məsələn, bəziləri hörməti həyat yoldaşı üçün hər şeyə hazır olmaq, hər əzaba qatlanmaq kimi qəbul edirlər. Halbuki, hörmət təkcə qadınlara yox, hər iki tərəfə aiddir. Təbii ki, bunun üçün tərəflər bir-birilərini tam mənası ilə qəbul etməlidirlər. Bir az əvvəl də qeyd etdiyimiz kimi hörmət tərəflərin bir-birilərini qəbul etməsindən çox asılıdır. Tərəflər bir-birilərini müsbət mənada tənqid etmək hüququna malikdirlər. Bu da çox təbiidir. Ancaq bir tərəfin qarşı tərəfi qəbul edə bilməməsindən irəli gələn mənfi tənqidlər hörmətsizlik səviyyəsinə çata bilər ki, bu da hər iki tərəf üçün təhlükəlidir. Problemlərimizi təkbətək və qarşılıqlı hörmət çərçivəsində həll etməliyik. Təhqirə yol verməməliyik. Həyat yoldaşımızın zövqləri, düşüncələri ilə razılaşmasaq da, sərt reaksiya göstərməməliyik.

Davamı →

1. Ütü bəlası
Bəzi insanlar alt paltarına qədər hər şeyi ütüləməyə meyillidirlər. Başqa insanlar üçünsə bu bir dərddir. İşə gecikəndə geyinməyi planladığınız paltarın ütüsüz olması, bir də uzun dəmdəsgah qurmaq çox yorucudur. 

2. Süfrə toplamaq
Yeməyi ən sonda bitirən süfrəni yığmalıdır. Bu məsələdə də sonuncu olmaq cansıxıcıdır. Yemək yeyib üzərindən bir çay içməyi hər kəs istəyər. Di gəl əksəriyyət insan süfrəni toplamağa ərinər.

3. Hamama girmək
İngilislər kimi hər gün çimmək bizə bir az yaddır. Tezdən durub işə getmək, işdən yorğun qayıtmaq, qayıdanda evdə suyun gəlib-gəlməməsi, günlərin necə keçdiyini hiss etməzsiz. Çimmək lazım olduğunu bilib, hamama girməyə ərinirik. 
Ardı →

«Dərsdən gələndən sonra televizorun qarşısından qalxmır”. “Dostları ilə futbol oynadığı üçün dərs oxumağı yaddan çıxarır».«Saatlarla internetdən əl çəkmir”...

Bu cür şikayətləri, demək olar ki, hər evdən eşitmək olar. Əgər uşaq “dərs oxumaq məsuliyyətindən” qaçırsa, bu onun artıq dərs oxumağa həvəsi olmadığından xəbər verir. Bütün bunlardan sonra ona sərt bir şəkildə: “Dərs oxu!”  deyə xəbərdarlıq etmək isə uşağı düşdüyü yoldan çəkindirməyəcək, əksinə, onu dərsdən daha da uzaqlaşdıracaq. Çünki övladınıza televizora baxarkən və ya dostları ilə futbol oynayarkən bu cür xəbərdarlıqlar edilsə, uşaqda dərslərin onu ən sevdiyi işlərdən ayırması bəradə fikir formalaşacaq. Bundan sonra isə ondan dərslərində hər hansı bir müvəffəqiyyət gözləmək faydasız olacaq. Digər tərəfdən, bu xəbərdarlıqlar nəticəsiz qalırsa, deməli, uşağınızla sizin aranızda ünsiyyət zəifliyi var. Buna görə də, uşağınızla əvvəlcədən razılığa gəlməli və ya onda dərslərinə qarşı maraq oyadacaq oyunlar təşkil etməlisiniz. Əgər dərs oxumaqla bağlı hər hansı bir xəbərdarlığa ehtiyacınız varsa, bu məsələdə uşağınızın müəllimindən də kömək istəyə bilərsiniz.

Davamı →

Bəzi ata-analar övladları ilə olan münasibətlərinin “ideal” olduğunu düşünürlər. Bəlkə də bunu həmin valideynlərə görə normal saymaq olar. Bəs uşağa görə necə, normal saymaq olarmı? Təbii ki, bu məsələni bir qədər ciddi-ciddi, dərindən düşünmək lazımdır.

Uşaq üçün əsas məsələ atanı “ata” kimi, ananı isə “ana” kimi görməkdir. Təbii ailə modelində ana “şəfqəti”, ata isə “nüfuzu” təmsil etməlidir. Ancaq bəzən ata-anaların ailə daxilindəki bu rolları dəyişir və bu da ailədə, necə deyərlər, tarazlığın pozulmasına səbəb olur.
Ata ailədə “nüfuzu” təmsil etsə də, bu “nüfuz” məcburi şəkildə olmamalıdır. Başqa sözlə, bu “nüfuz” ataya ailə tərəfindən könüllü şəkildə verilməlidir. Məcburi şəkildə əldə edilən “nüfuz” ailə daxilində tarazlığın pozulması deməkdir. Digər tərəfdən, bu “nüfuz” zorakılıq kimi də qəbul edilməməlidir.
Ana isə ailə daxilində “şəfqətin” təmsilçisidir. Ancaq təəssüf ki, bəzi hallarda ananın bu rolda çıxış etməsi passivlik kimi qiymətləndirilir. Bu isə ananın bu rolunu yerinə yetirməsində psixoloji maneəyə (ya da maneələrə) səbəb olur. Beləliklə, ana “şəfqət”ə deyil, “nüfuz” roluna üstünlük verir. Nəticə etibarilə bu proses zaman keçdikcə ailədə tarazlığın pozulmasına səbəb olur. Buna görə də istər ata, istərsə də ana, nə olursa olsun öz rolundan kənara çıxmamalıdır. Çünki uşaqların ata kimi atalara, ana kimi analara ehtiyacları var.

Davamı →

Köçmək yorucu, həm də sağlamlığı təhlükə altına alan işlərdən biridir.
 Çünki əşyaları daşıyarkən davamlı olaraq açıq qalan qapı-pəncərələrdən vuran hava cərəyanı tərli bədəndə soyuqlamaya, müxtəlif ağrılara, tənəffüs yollarında infeksiyalara səbəb olur ki, bu da ağır fəsadlarla nəticələnir.

Daşınma və evdə əşyaları yerləşdirmə əsnasında baş verən yıxılma, bədənin müxtəlif nahiyələrinin sınmaya məruz qalması, burxulma və buna bənzər qəzalarla bağlı yaralanmalara qarşı vaxtında tədbir görmək lazımdır. Bunun üçün evdə hökmən “ilk yardım çantası” saxlamaq məsləhət görülür.

Davamı →

Həyat yoldaşınıza etibar edirsinizmi? Bu, evli insanları düşündürən ən ciddi suallardan biridir. Burada etibar kəlməsini “sədaqət” mənasında işlətmirik. Demək istədiyimiz odur ki, sirrinizi həyat yoldaşınızla paylaşırsınızmı? Həyat yoldaşınız heç kimə demədiklərini sizə söyləyirmi? Yoldaşınıza qarşı nə qədər səmimisiniz?

Əlbəttə, ən yaxşısı odur ki, həyat yoldaşımızla aramızda dostluq münasibətləri olsun. Ancaq yaxşı bir dost olacağımız təqdirdə, ona etibar edib həyatımıza dair ən məhrəm məlumatları onunla paylaşa bilərik. Yəni başqa insanlardan gizlətməyə çalışdığımız şəxsi məlumatlara ancaq həyat yoldaşımızı ortaq edə bilərik. Lakin tərəflərdən birinin niyyəti xoş deyilsə, onda mübahisə zamanı həyat yoldaşının yalnız ona söylədiyi sirləri açıb hər kəsə deyə bilər. Belə zamanlarda qarşı tərəfi ittiham edən ifadələrin ardı-arası kəsilməz. Halbuki ailə üzvləri bir-birilərinə hamıdan daha çox etibar etməlidir. Əgər tərəflər ailə içərisində bir-birilərinə etibar etməsələr, o zaman fikirlərini paylaşa biləcəkləri başqa insanları axtarmağa başlayacaqlar. Bu da ailənin bütövlüyünə zərər verəcək. Bu baxımdan tərəflər bir-birilərinin sirdaşı olmalıdırlar.

Ardı →