Adamlara yuxarıdan baxmaq lazımdı. İşığı yandırıb pəncərənin qabağında dururam: onlar, hətta, özlərinə yuxarıdan baxmağın mümkün olacağından şübhələnirlər: üz tərəfin, bəzən də arxanın qayğısını çəkirlər, amma onların bütün biclikləri boyu bir metr yetmiş santimetrə çatanlara hesablanıb. Kimsə, tutaq ki, yeddinci mərtəbədən görünən silindrin hansı forma aldığı barədə fikirləşibmi? Sadə səhlənkarlıq üzündən öz çiyinlərini və kəllələrini alabəzək rənglərlə, parlaq parçalarla örtmürlər, bəşəriyyətin ən qüdrətli düşmənilə — dərinlik perspektiviylə mübarizə aparmağı bacarmırlar. Əyilirəm, məni gülmək tutur: bəs onların bu qədər fəxr elədikləri o məşhur “dik yeriş” hanı axı? Onlar səkidə yayılıblar, iki uzun yarısürünən qol-qıçları da çiyinlərinin altından sallanır.

Yeddinci mərtəbənin eyvanında – gör bütün ömrümü  harda yaşamalıyam. Mənəvi üstünlüyü maddi rəmzlərlə saxlamaq lazımdı, bunsuz o süqut eləyər. Yox,  o cür adamlar üzərində üstünlüyüm məhz nədən ibarətdi? Başqa bir şeydə yox, mövqe üstünlüyündə: mən öz içimdəki adamın çiyninə çıxıb ona tamaşa eləyirəm. Notr-Dam kilsəsinin qüləllərini, Eyfel, Sakr-Ker qüllələrinin platformalarını, Delambr küçəsindəki yeddinci mərtəbəsini ona görə sevirəm. Gözəl rəmzilikdi.

Ardı →

Biri var idi, bir yox idi, dünyada bir axmaq var idi. O, xeyli vaxt kef içində, firavan yaşadı. Lakin yavaş-yavaş qulağına çatmağa başladı ki, hər yerdə onu kütbeyin bir həyasız kimi tanıyırlar. Axmaq pərt oldu, gecə-gündüz fikirləşdi ki, bu könülbulandıran dedi-qodunu necə kəssin.
Birdən onun qaranlıq beynini qəfil bir fikir işıqlandırdı və o, yubanmadan bu fikri həyata keçirməyə başladı.

Küçədə bir tanışına rast gəldi, tanışı məşhur rəssamı tərifləyirdi.
— Siz nə danışırsınız? – deyə axmaq təəccüblə səsini ucaltdı.
– O rəssam çoxdan arxivə verilib. Siz bunu bilmirdiniz? Ay, ay, mən sizdən gözləməzdim, siz geridə qalmış adamsınız.

Tanışı qorxdu və dərhal axmaqla razılaşdı.
— Bu gün mən necə gözəl kitab oxumuşam! – deyə başqa bir tanışı ona müraciət etdi.

— Siz nə danışırsınız, canım? – deyə təəccüblə səsini qaldırdı.
– Heç utanırsınız? Bu kitabın bir qəpiklik qiyməti yoxdur. Hamı ondan çoxdan üz döndərib. Yəni, siz bunu bilmirdiniz? Siz lap geridə qalmısınız.

Bu tanışı da qorxdu və axmaqla razılaşdı.
— Dostum, filankəs necə gözəl adamdır! – deyə üçüncü tanışı ona müraciət etdi.

— Siz nə danışırsınız? – deyə axmaq yenə səsini ucaltdı. – Filankəs əclafın əclafıdır. Bütün qohum-əqrabasını soyub. Bunu kim bilmir axı?! Siz geridə qalmışsınız.

Üçüncü tanışı da qorxdu və axmaqla razılaşıb öz dostundan üz çevirdi. Axmağın yanında kimi və ya nəyi tərifləsələr, o, həmişə bu cür cavab verərdi. Yalnız ara-sıra məzəmmətlə əlavə edərdi:
Ardı →

Əyalətin keçmiş paytaxtının elmi-ədəbi cəmiyyəti saat beş üçün tam tərkibdə toplanmışdı. Nunyes de Arsenin və don Ramon de Kampoamorun köhnə dostu, ədəbiyyat nəzəriyyəsi üzrə professor Don Servando gövdəsinin dörddə üç qismiylə kreslonun kürəkliyinə yayxanmışdı. Tronkoso notariat idarəsinin ütük katibi don Manuel isə, hər axşam olduğu kimi, gecənin gözdeşən zülməti barədə özünün bəlağət dolu fikirlərini səsləndirməkdəydi.

Neçə illərdən bəri bu cəmiyyətin üzvləri sözügedən işarətləri intizarla gözləyirdi ki, bağlı qapılar ardında keçən öz toplantısını açıq elan eləsin. Cəmiyyətin bu mühafizəkar və hədsiz ehtiyatlı üzvləri, hər şeyə rəğmən, ölkədə məntiqli inkişafın tərəfdarı sayılırdılar, buna görə də öz adət və davranışlarını da günbəgün cilalamaqdan qalmırdılar: səssizcə siqaretlərini tüstülədir, vərəqlədikləri «Le Tarde» qəzetinin səhifələrində başsağlıqlarına göz atır, adama bir-iki fincan qəhvə içirdilər. Bütün üzvlər toplaşmayana qədər heç kəs söz alıb, danışmağa can atmırdı. İllər uzunu, həm də müzakirəsiz-filansız qəbul olunan bu mübarək qaydanı dünyada heç kəs, həm də heç bir səbəbdən pozmağa cürət eləməzdi.

Toplantılarda adətən ölkənin iqtisadi-siyasi həyatı ilə bağlı ciddi məsələlər müzakirəyə çıxarılırdı və çox nadir hallarda, məsələn, sırf məzələnmək xatirinə, XII Alfonsun məşuqələri və ya torero Matsantininin ağlasığmaz çevikliyindən söz salınırdı.

Ardı →

Yasəmən ağacı elə güclü ətir saçırdı ki! Gümüşü ay işığı divarları elə qüssəli aydınlatmışdı ki! Qadın isə yenidən onun haqqında düşünməyə başlamışdı. Onu haradasa bir qanlı döyüş udmuşdu və düz bir il olardı ki, uzaqlarda bir yerdə dəfn edilmişdi. 

Həmin vaxt qadın öz sevimli ağ paltarında bağa çıxmışdı, onun portretinin yanına qoymaq üçün tər qızılgül dərmək istəyirdi; və birdən bu xəbəri eşitdi. Bu adsız ağrıya hakim olmağa gücü yetmədi, göz yaşı axıtmadan, qızılgül əvəzinə tünd sarmaşıq gülləri dərərək, onun şəklinə sarı apardı. Çünki şəklin sahibi artıq ölmüşdü. 

Gecə küləyi onu yasəmən ətrinə qərq eləmişdi. Bir neçə yarpaq qadının qara donuna düşdü. 

— Ölmək, – o, pərişan halda dedi, – ölmək. – Və qeyri-ixtiyari olaraq gözlərindən iri damlalar süzüldü. 

Çox çalışdı ki, onun haqqında düşünməsin. Dərin ağrı ilə hiss edirdi ki, xəyalında canlandırdığı o sima getdikcə solğunlaşaraq uzaqlaşır, həyat da mənasını itirir, cansıxıcı olur. Bunu anladığı zaman ruhunu kəskin sancı yaxaladı. Başını daş masanın üzərinə söykədi və qırıq-qırıq kəlmələrlə sevgidən və həsrətdən danışmağa başladı. Ötən günləri geriyə çağırdı. O günlər ki, onların ruhları bütövləşirdi, birlikdə tarlaları, meşələri, bağları dolaşırdılar. 

Bir dəfə mərhum  kiçik evin qarşısında xoşbəxt gələcək barədə ağızdolusu fikirlər deyirdi. 

Ardı →

Bizim müğənninin adı Jozefinadır. Kim ona qulaq asmayıbsa, deməli, oxumağın qüdrətindən xəbəri yoxdur. Onun sənətinə qarşı laqeyd adam tapmaq çətindir, xüsusən də nəzərə almalıyıq ki, bizim camaat musiqini xoşlamır. Bizim camaatdan ötrü ən yaxşı musiqi əmin-amanlıq və rahatlıqdır: bizim günümüz-güzəranımız çox ağırdı, aradabir gündəlik həyatın qayğılarından azad olmağa çalışırıqsa, bizi musiqi kimi uzaq bir aləm çox az cəlb edir.

Bunun bizi dilxor elədiyini də demək olmaz, qətiyyən: biz özümüzdə olan işgüzar fərasəti və bic yumoru daha çox qiymətləndiririk, yeri gəlmişkən, bunlar bizə hədsiz dərəcədə lazımdı, musiqinin verə biləcəyi nəşə – buna güman azdı – bizi yoldan çıxartsa belə bu məhrumiyyətlə də başqa məhrumiyyətlər kimi təbəssümlə barışardıq. Jozefina bizim aramızda istisnadı; o, həm musiqini sevir, həm də ifa etməyi bacarır; Jozefina belə Jozefinadı; onun yoxluğu ilə musiqi Allah bilir, həyatımızdan nə vaxta kimi qeybə çəkiləcək.

Mən musiqiyə belə münasibətimizi başa düşməyə dəfələrlə cəhd göstərmişəm. Axı biz musiqi duyumundan büsbütün məhrumuq; elə isə Jozefinanın oxumasını niyə anlayırıq. Yaxud da – Jozefinanın özü bunu qətiyyətlə inkar edir – niyə onun anlaşıqlı olduğunu hesab edirik? Ən asanı belə demək olardı: guya onun ifası elə məftunedici ki, küt adamı da cəlb edir, amma belə cavab bizi qane edə bilməz.

Ardı →

Balaca bir qadındır; kifayət qədər qamətlidir, ancaq bərk bağlanmış korsetdə gəzir; mən həmişə onu rəngli ağac oduncağını xatırladan sarı-boz parçadan tikilmiş paltarda görürəm; büzmə haşiyələri və ya düyməyə bənzər piləkləri də eyni çalardadır; o, həmişə şlyapasız olur, sarı, tutqun saçları hörülməmiş deyilsə də, şairanə bir pərakəndəlikdədir. Korsetinə baxmayaraq, balaca qadın cəlddir və hətta cəldliyindən sui-istifadə edir; o, xüsusən əllərini böyürlərinə söykəməyi və gövdəsini qırağa çəkməyi sevir. Əlləri haqqında yalnız onu deyə bilərəm ki, ömrümdə belə geniş açılan barmaqlar görməmişəm; ancaq burası da var ki, bu, heç bir anatomik qüsuru olmayan adi bir əldir.

Balaca qadın məndən çox narazıdır. O, məni həmişə danlayır, həmişə mən onu hirsləndirirəm, hər addımbaşı xətrinə dəyirəm. Mənim həyatımı kiçik hissəciklərə bölsək və hər biri haqqında ayrıca mühakimə yürütsək, bunlardan hər biri onu acıqlandırar. Mən tez-tez düşünürəm ki, görəsən, nəyə görə onu belə acıqlandırıram; tutaq ki, məndə nə varsa onu çiyrindirir, ədalət duyğusuna toxunur, onun vərdişlərinə, görüşlərinə, ümidlərinə ziddir, – bir-birini inkar edən belə naturalar olur – ancaq nə üçün o bu qədər əzab çəkir? Bizim münasibətlərimiz heç də elə deyil ki, buna görə belə əzab çəkəsən.

Elə ki, o, mənə kənar bir adam kimi baxdı – axı mən onun üçün doğrudan da kənar adamam, hətta buna hamıdan da artıq sevinirəm, – elə ki, heç bir zaman gözünə soxmadığım və bundan sonra da gözünə soxmaq istəmədiyim varlığımı unutdu, – əzabları bircə anda yox olur. Özümdən heç danışmıram, onun da davranışı meni üzür; ancaq mən başa düşürəm ki, mənim üzgünlüyüm onun əzabları ilə müqayisədə heç nədir. Və təbii, mən başa düşürəm ki, bu sevən bir adamın əzabları deyil; bu qadın heç cür məni islah etmək fikrində deyil, həm də ki, onun məndə gördüyü qüsurlar həyatda mənim karyerama heç cür mane ola bilməz. Ancaq mənim karyeram bu qadını az maraqlandırır, onun məqsədi başqadır: çəkdiyi əzablara görə qisas alsın və imkan daxilində gələcək əzablardan qorunsun. Bir dəfə mən ona başa salmaq istədim ki, onun sonsuz əzablarının qarşısını necə almaq olar, ancaq bununla elə bir tufan qoparmış oldum ki, birdəfəlik belə işlərdən əl çəkdim…

Ardı →

Mən çox çıxılmaz vəziyyətdəydim; təcili getmək lazım idi; on mil aralıdakı kənddə məni ağır xəstə gözləyirdi; onunla mənim aramızı dəhşətli çovğun kəsmişdi; mənim arabam vardı, elə bizim kənd yolları üçün yarayan yüngül və hündür təkərli araba; əlimdə yol çantası, özüm də kürkə bürünüb getməyə hazır vəziyyətdə həyətdə dayanmışdım; di gəl, atım yox idi! Builki sərt qışın ağrı və məhrumiyyətlərinə dözməyən at ötən gecə gəbərmişdi; qulluqçum kəndi axtarmağa başladı ki, bəlkə biri mənə at verə, lakin gözlədiyim kimi ümidsiz cəhd. Və mən getdikcə sıxlaşan qarm altında hərəkətsizlikdən keyiyərək boş-boşuna dayanıb durmuşdum.

Bu da qulluqçum, o təkdir; hələ darvazanın yanından fanarla mənə işarə edir. Əlbəttə ki, belə bir vaxtda, üstəlik de bu cür yol üçün mənə heç kim atını verməzdi! Yenə də həyətdə var-gəl etdim, lakin onsuz da ağlıma bir şey gəlmədi. Qayğılı və fikirli halda istifadəsiz qalmış donuz pəyəsinin laxlayan qapısına ayağımla toxundum. Qapı açıldı və rəzələri cırıldadı. Pəyədən hərarətlə birgə elə bil at iyi də gəlirdi. Tavandakı kəndirdə tutqun fənər yellənirdi. Alçaq anbarçada ikiqat bükülüb oturmuş yekəpər bir kişi mənə sarı çevrilib göy gözlərini üzümə zillədi.

-Əmrinizlə, yəhərləyimmi? – deyə o iməkləyə-iməkləyə soruşdu.

Bilmədim ki, ona nə deyim. Fəqət əyildim ki, orada daha nə olduğunu görüm. Qulluqçu qız onun yanında dayanmışdı.

-     Varlının heç ağlına da gəlməz ki, onun təsərrüfatında nə var, nə yox, – qulluqçu qız belə deyən kimi hər ikimiz güldük,

Ardı →

Bəyaz saqqallı ahıl dilənçi bizdən sədəqə istədi. Yol yoldaşım Jozef Davranş ona beş frank verdi. Mənim heyrətləndiyimi görən Jozef izah elədi:
— Bu bədbəxt qoca indi sənə nağıl edəcəyim bir olayı mənə xatırlatdı. O əhvalatı heç vaxt unutmuram. Qulaq as.
Əslən mən Havr şəhərindənəm. Çox da varlı olmayan ailəmiz dola­nışığını birtəhər təmin edirdi. İdarədə axşamacan çalışan atamın maaşı qəpik-quruş sayılardı. Məndən başqa iki bacım da vardı.

Hər şeydə qənaət eləmək anamın canını sıxırdı və bundan dolayı atam vaxtaşırı ondan ağır tənbehlər, üstüörtülü kinayələr eşidərdi. Zavallı atamın bunların cavabında etdiyi jest mənə dərin iztirab verərdi. Alnının tərini silməsini xatırladan bu hərəkətdən sonra sus­duğundan onun bu çarəsiz kədəri qismən mənim də çiyinlərimə çö­kər­di. Ev təsər­rü­fatımızda bacardıqca hər şeyə qənaət edərdik: qonaq çağırıldığımız yerlərə getməzdik ki, qarşı tərəfi qonaq dəvət etmə məc­bu­riyyəti duy­ma­yaq. Ərzağın ən ucuzunu, yatıb-qalmışını özümüzə rəva bilərdik. Ba­cılarım donlarını özləri biçib-tikərdilər və metrəsi on beş santimə satılan hər hansı kantı alıb-almamaq barədə uzun-uzadı məs­lə­hətləşərdilər. Hər gün yediyimiz ət şorbasına və mal əti so­yut­ma­sı­na cürbəcür ədviyyatlarla fərqli dad qa­zandırardıq. Bunun çox dadlı və ca­na faydalı olması söylənsə də, şəxsən mən fərqli bir şeyə üstünlük ta­nıyardım.
Hər səfər düyməm qopub düşəndə və ya şalvarım cırılanda atamın amansız kötəklərinə tuş gələrdim.

Bütün bunlara rəğmən, biz hər bazar günü geyinib-keçinib, bəndin üs­tündə sahil gəzintisinə çıxardıq. Başına silindr, əlinə əlcək, əyninə sür­tuk (frakdan daha qısa olan, uzun ətəkli pencək – A.Y.) geyən atam bayramlarda xüsusi bəzədilən gəmini xatırladan anamın qoluna girərdi. Hamıdan əvvəl bu gəzintilərə hazır olan bacılarım bizim yır-yığışımızı gözləməli olardılar. Amma ən son məqamda ailə başçısının sürtukuna düşən, hamının nəzərindən qaçan bir ləkə aşkar olunardı və onun əlüstü təmizlənməsi üçün bütün ümid benzinə batırılmış əsgiyə qalardı.

Ardı →

İngiltərədə anadan olmuş yazar, daha çox qısa hekayə müəllifi kimi tanınan Neyl Qeyman qorxu, fantastika janrında uğur qazanıb. O, “The Sandman”, “Stardust”, “Coraline” kimi bir çox kitabın müəllifidir. Yazarın gənc və həvəskar yazarlar üçün paylaşdığı məsləhətləri təqdim edirik.
• Yazın. 
• Sözbəsöz irəliləyin. Hər sözü hər yerdə işlətməyin, ən doğru sözü tapın, sonra yazmağa davam edin.
• Başladığın nədirsə, necədirsə olsun, amma onu tamamla. Onu tamamlamaq üçün nə lazımdırsa et, işə yaramayacağından əmin də olsan, tamamla.
• Onu uzun bir müddət gözdən uzaqda saxla, əgər bacarsan, başqa bir adamın yazısıymış kimi oxu. Bacarmasan, fikirlərinə və ədəbi zövqünə etibar etdiyin bir dostundan və ya ədəbiyyat adamından kömək istə.


Ardı →

Şuğliani Givi birdən geriyə boylanıb qorxdu. Yox, yola ha boylanmadı, öz həyat yoluna boylandı. Heç özü də bilmədi, bu qədər vaxt necə keçdi.

Toylara gedirdi.

İçirdi.

Şerləşirdi.

Harda yaxşı şair sorağı olardı, onun yanına gedərdi.

Ova gedərdi.

Bu günsə, geri boylanıb, başa düşdü ki, hədər yerə çoxlu vaxt gedib.

Ardı →