Qazi Bürhanəddin ana dilində zəngin bir irs qoyub getmişdir. «Ərəb və fars dillərini şeir yaza biləcək dərəcədə mükəmməl bilsə də, müasirləri olan şairlərdən fərqli olaraq, geniş xalq kütləsinin danışdığı Azəri türkcəsi ləhcəsində şeirlər yazması ondakı milli ruhun güc və qüvvəsini sübut edir» (24, 148). Hökmdar şair doğma dildə divan yaradan İ.Həsənoğlu və Ş.S.Ər­də­bi­linin ədəbi ənənəsini ləyaqətlə davam etdirən və Azərbaycan türkcəsində divanı bü­töv şəkildə bizə gəlib çatan ilk sənətkardır. Onun divanının yeganə nüs­xəsi Lon­­donda Britaniya muzeyində çaxlanılır. Müqəddimədəki qeyddən divanın 1393-cü (h.796) ildə, yəni Qazi Bürhanəddinin sağlığında Xəlil bəy Məhməd adlı bir xəttat tərə­fin­dən köçürüldüyü bəlli olur. Burada bəzi düzəlişlər edilmişdir. Təd­qiqatçılar hə­min düzəlişlərin şairin özünə məxsus olduğunu ehtimal edirlər. Diva­na 1319 qəzəl, 20 rübai, 108 tuyuğ və bir neçə müfrəd (təkbeyt) daxildir. Həcmcə 17 min misradan ibarətdir.
Davamı →

Surxay gözlərini açanda dan yeri təzəcə ağarırdı. Göyüzünə səpələnmiş yastı buludlar şirin pambıq kimi çəhrayı rəngə boyanmışdı. Gözlərini qaldırıb ətrafa nəzər saldı. Sahil boyu uzanan yulğun kolları başdan-başa şehə bələnmişdi. Ətrafı yulğun kollarının düyüvari yarpaqlarından süzülən şeh damlalarının islatdığı şoran torpağın duzlu qoxusu ilə yulğun kollarının turşməzə qoxusu bürümüşdü.
O birdən-birə özünə gəldi. Xəfifcə başı ağrayırdı. Axşam içdiyi arağın təsiri hələ gedirdi. Ayağa qalxıb özünə nəzər yetirəndə tamamən çılpaq olduğunu anladı. Çölün düzündə lüt olmasından bir anlıq utanc hissi keçirən Surxay tezcə əl atıb bayaq başını qoyduğu salofan paketdən paltarlarını çıxarıb geyinməyə başladı.

Ardı →

Yetmiş doqquz gün qalmışdı təxris olunmağıma. Yəqin əsgəri xidmətdə olanlar bilir bu son günlərin dadını. Həmişəki kimi tibb məntəqəsində uzanıb, mürgü döyürdüm dəmir çarpayımda. Qulluq elədiyim hərbi hissə, balaca bir tank batalyonuydu. Daimi tibb xidməti rəisi olmadığına görə hospitaldan ezamiyyətə həkim göndərilirdi. Onların da əksəriyyəti feldşer olurdu. Ona görə də, ali təhsilimə görə əsas həkim kimi məni tanıyırdılar. Hörmətim də ki, öz yerində. Tibb məntəqəsinin bütün kağız-kuğuz işləri də mənə baxırdı. Axır vaxtlar da lap kökəlmişdim. Ürəyim istəyəni bişirib yeyir, kefim istəyən vaxt yatıb-dururdum. Əsgərlərlə elə də yaxın ünsiyyət qurmazdım. Hamısı 18-19 yaşlı coluq-cocuqlarıydı. Öz yaşıdım olan qərargahın yazarı İbrahimlə dostluq eləyirdim ancaq. Çox vaxt qərargahda rəislərdən kimsə olmayan kimi, gedib otururdum kompyüterin qabağında, oyun oynayırdım. Təzə bir məşğuliyyət də tapmışdım. Telefonla daxil olduğum wap çatlar əməlli-başlı vaxt öldürürdü

Ardı →

İnsanın həyatında hadisələr çox olur. Komada olan və ya kliniki ölüm keçirən insanlar danışarlar həmişə, “gözlərimin önündən həyatım kino lenti kimi keçdi”-deyə. Bax hadisələr məhz elə xırda kino lentləri kimi baş verir. Bir-birinə birləşir və sonda ömür, ya nə bilim həyat adlanan nəsnəni yaradırlar. Amma onların arasında bir hadisə, məhz bir hadisə olur ki, həyatının həmin kino lentində əsas sujetlərdən olur. Çünki həmin o bircə lent, bircə sujet o qədər çox şeyi dəyişə bilir ki, istədin istəmədin bütün ömürünü həmin o bir, balaca sujetin təsirilə yaşaya bilirsən. Ana xətt o sujetdən ibarət olur və bütün digər sujetlər o xəttin üzərində qurulur. Fəlsəfə açmayacam, mənim də həyatımda o ana xətt baş verdi. Çox uzun illər mən o ana xəttin təsirilə yaşadım. Həmin hadisə həyatımı dəyişdi deyə bilmərəm, o mənim həyatımı məhv etdi. O zaman mənim 12 yaşım olardı.
Davamı →

Oxuduğum macəra romanlarından, baxdığım kinolardan bilirdim ki, quldurlar əsasən Karib dənizində və Qərbi Avropada, bir də Ərəbistanda-zadda olur. Ancaq belə deyilmiş. Mən yanlış bilirmişəm. Sən demə, bizim məhlədə də quldur dəstəsi varmış.Əgər sizin təsəvürünüz güclüdürsə, məni anlayacaq və mənə haqq verəcəksiniz. Məsəl üçün, təsəvvür edək ki, yaşadığım yataqxana bir quldur gəmisidi. İndi deyəcəksiniz ki, heç binadan da quldur gəmisi olar? Gəmi məhəllənin ortasında nə gəzir?

Əvvələn, onu deyim ki, bizim quldur gəmimiz dənizdədir. Belə ki, mənim yaşadığım yataqxana binasının altı tamam kanalizasiya suyudur. Əgər quldur gəmisinin dənizdə olmasını təsəvvür etdinizsə, niyə də kanalizasiya suyundan dəniz olmasını xəyalınıza gətirməyəsiniz?

Ardı →

— Gəldin, qadası, bəs niyə gecikdin? – Əbdül kişi dörd kiloluq qurğuşun külçəni linotip maşının qarmağına keçirib mənimlə salamlaşdı.
— Oxu zalında kitab axtarırdım, hayıf çox vaxtım getdi.
— Tapmadın?
— Yox, tapdım, amma mənə lazım olan səhifələri cırmışdılar.
— Deməli, səni qabaqlayıblar də.
Elə ağzımı doldurub demək istəyirdim ki, «yox, mən kitab cırmaram» – sexin dəhlizə bitişik balaca otağından məsul katibimiz Tələt müəllimin səsi gəldi  – «Ə, harda qalmısan, gəl çıx də. Hələ gəl bir tikə çörək ye, bu gün işimiz çox olacaq e».

Ardı →

Yenə bizi iylənmiş it ölüsü kimi ordan-ora, burdan-bura sürüyürlər. Yenə mən dəmir barmaqlıqları əlimizin kirindən qaralıb parıldayan bu səyyar türmədə yazın ilıq şüaları altında özüm kimiləri ilə yol gedirəm. Bu türmədən o türməyə, o korpusdan bu korpusa daşınmaqdan lap zəhləm tökülüb. Azad insanlara bütün qəlbimlə nifrət etdiyim məqam isə türmə maşının şəhərin ortasıyla yol getməsidir. Günəş insanların, xüsusilə də qadınların bahalı şampunla yuyulmuş saçlarında, bir ildir qoxusuna həsrət qaldığım zərif çəhrayı dərilərində brilyant kimi bərq vurur. Yenə qəfəsə salınmış meymun kimi maşının dəmir barmaqlıqlarından yapışıb şəhərin mərkəzi küçəsi ilə bizi aparan bu səyyar həbsxanadan çöldə nə varsa hamısının hədsiz xoşbəxt olduqları qənaətindəyəm.
Davamı →

Güzgünün qabağında durmuşdum. Özümə baxanda dedim, gör necə də Polat Alemdara oxşayıram. Nənəm demiş, elə bil bir almanın yarısıydıq. Həqiqətən də elə görünürdü. Onunla mənim aramda elə də böyük bir fərq yoxdu. Boylarımız eyni, bədənimizin quruluşu eyni, üzümüzün forması eyni. Allah bir baxıb iki dənə yaradıb. Daha nə olmalıdı ki? Yalnız kiçik bir fərq vardı, o da ki, mənim tapançamın olmamasıydı. Düzdü, bundan bir il əvvəl mənim də laqanım vardı, təbii ki, oyuncaq laqandan söhbət gedir. Ancaq bu oyuncaq silaha görə az qala məhlənin bütün uşaqları mənə düşmən kəsiləcəkdi. Səbəb isə bu idi ki, guya onları yaralamışam. Hamısı qaçıb anama şikayətə gəlmişdi, yalandan bədənlərinin bir yerini tutub ufuldayırdılar ki, anam inansın.
Ardı →

Mavi rəngli «Jiquli»-nin uşağı necə vurduğunu gördü.  Zərbə uşağı yolun kənarındakı divara çırpdı, qayıdıb ağzı üstə arxın içinə yıxıldı. Sürücü maşını saxlamadan dönüb arxa şüşədən geri  baxdı, dəhşətdən sifəti əyilmişdi. Maşının nömrəsini, əyilən eybəcər sifəti yadında saxladı. Polislər, təcili yardım maşını gələnə artıq uşaq artıq ölmüşdü. Polis soruşur, uşağı vuran maşını kimin gördüyünü xəbər alırdı. Dayanacaqda onlarla adam var idi,  ancaq hamısı da bir ağızdan görmədiklərini deyirdilər. Gözlərinin qarşısında uşağı vurub öldürmüşdülər, qatil qaçıb aradan çıxmışdı, ancaq  kimsə polisə yardımçı olmaq, qatilin tapılmasına kömək eləmək istəmirdi. Tfu sizin sifətinizə, ürəyində adamları söyürdü, necə adammış bunlar?! Uşağı vuran maşını gördüyünü, nömrəsini də yadında saxladığını  dedi. Polis kapitanı onu xeyli təriflədi,  birlikdə şöbəyə getdilər, orda  da rəis  vurğunluqla tərifləyirdi, nə qədər sizin kimi mərd, qorxmaz insanlar var, yaşamağa dəyər. Halal olsun, sən də sussaydın  qatili tapa bilməyəcəkdik! Tərif canına yağ kimi yayılır, ancaq rəisin tez qurtarmasını arzulayırdı, avtobusa gecikəcəyindən qorxurdu. Rəis tərif üçün dilimizdə olan bütün xoş sözləri, – tərslikdən dilimizdə belə sözlər qədərindən artıqmış, – deyəndən  sonra kimliyini, nəçiliyini, haralı olduğunu soruşub yazdı və dedi:
Ardı →

Axşam vaxtları gəzməyə çıxanda, hərdənbir balaca oğlumu da yanımca aparıram. Bu dəfə də apardım.
Və haman balaca oğlum ilə gəzməyə gedəndə, hərdənbir ittifaq düşür ki, ona yeməli şey də alıram ki, məndən razı qalsın. Bu dəfə də balaca oğlum dükanlarda düzülmüş nazü-neməti görəndə məndən yeməli bir şey istədi. Mən o əqidədə deyiləm ki, hər dəfə uşaq ilə bazara gedəndə ona bir şey almaq lazımdır və lakin bunu da demirəm ki, heç bir vaxt almaq lazım deyil. Ancaq bu dəfə heç bir zad almaq istəmirdim; o səbəbə ki, cibimdə çox pulum yox idi. Və bir də istəmədim ki, uşağım hər dəfə bazara çıxanda dadamal öyrənsin.
Davamı →