Səbəb və nəticə (CAUSE AND EFFECT)
Iqtisadçılar çox vaxt müxtəlif iqtisadi hadisələri aydınlaşdırmaq üçün qra­fikə müraciət edirlər. Başqa sözlə, onlar bundan bir hadisənin başqasına təsi­rini nümayiş etdirmək üçün istifadə edirlər. Tələb əyrisi tipli qrafiki nəzər­dən keçirərkən, bizdə səbəb və nəticəyə aid şübhə yaranmır. Necə ki, biz qiyməti dəyişirik, qalan bütün dəyişənləri isə sabit hesab edirik və bilirik ki, roman­ların qiymətində dəyişiklik Emmanın aldığı kitabların dəyişməsinə səbəb olur. Lakin yadda saxlamaq lazımdır ki, bizim tələb əyrisi fərziyyə misalları məlumatları əsasında qurulmuşdur. Real həqiqətlə rastlaşdığımız zaman bir dəyişənin başqasına təsirini müəyyən etmək o qədər də asan olmur.

Ardı →

Maillik və elastiklik (SLOPE)
Emmaya aid vermək istədiyiniz suallardan biri «kitabın qiymətinin onun alı­cılıq vərdişinə necə təsir edir» sualı ola bilər. Şəkil 2p.5-dəki tələb əyrisinə nəzər sa­lın. Əgər əyri dik yuxarı qalxmış olarsa, qiymətlərin qalx­ması, yaxud aşağı düş­məsi Emmanın aldığı əmtəələrin kəmiyyətini əhə­miy­yətli şəkildə dəyiş­mə­yəcək. Əgər qarşımızdakı əyri maillidirsə, qiy­mət­lərdəki çox da böyük olmayan dəyişiklik qızların aldıqları kitabın əhə­miyyətli dərəcədə artmasına, yaxud azalmasına gətirib çıxarır. «Dəyişən başqasının dəyişməsinə necə təsir göstərir?» sualına cavab vermək bizə maillik anlayışından istifadə etməyə imkan verir.
Ardı →

Iqtisadçıları adətən dəyişənlər arasındakı asılılıq, onun bir qrafikdə əks etdirilməsi maraqlandırır. Bunu yerinə yetirmək koordinat sistemindən istifadə etməyə imkan verir.
Fərz edək ki, siz tələbənin təhsil vaxtı və onun orta qiyməti ara­sındakı asılılığı öyrənmək istəyirsiniz. Öz qrupunuzda siz hər tələbə üçün iki rəqəm yazırsınız: tələbənin təhsilə həftədə sərf etdiyi saatın miq­da­rını və onun orta qiymətini. Əldə olunmuş məlumatı səthdə (koordinatda) nöq­tənin yerini müəyyən edən rəqəm kimi istifadə etmək olar. Məsələn, Albert E., həftədə 25 saat koordinatla 3,5 xalla göstərildiyi halda, onun dostu Alfred E həftədə 5 saat koordinatla 2,0 xalla göstərildiyinə görə «narahat» olmadığını söyləyir.

Ardı →

Qrafiklərin qurulması: qısa xülasə
Iqtisadçıların öyrəndiyi bir çox dəyişənlər rəqəmlərlə ifadə oluna bilər: ba­na­nın qiyməti, satılmış bananların tonla miqdarı, bananın yetişdirilməsi xər­cləri və s. Bu iqtisadi dəyişənlər çox vaxt qarşılıqlı asılılıqda olurlar. Banan­la­rın qiyməti yüksəldikdə, istehlakçılar onların alınmasını məhdudlaşdırırlar. Bu növ qarşılıqlı əlaqənin əks etdirilməsi üsullarından biri qrafiklərin qurulma­sıdır.

Ardı →

Mikroiqtisadiyyat və makroiqtisadiyyat (MICROECONOMICS AND MACROECONOMICS)
Elmdə bir çox fənlər müxtəlif səviyyələrdə öyrənilir. Məsələn, biologiyanı götürək. Mütəxəssislər molekulyar biologiya sahəsində canlı cismin təşkil olunduğu kimyəvi tərkibləri öyrənir. Hüceyrə quruluşlu orqanizmlər sahəsində mütəxəssislər çoxlu miqdarda kimyəvi elementlərdən ibarət olan hüceyrələri öyrənir və eyni zamanda onlar canlı orqanizmin tərkib hissələri hesab olunur. Təkamül nəzəriyyəsi üzrə ixtisaslaşan mütəxəssislər əsrlər və minilliklər ərzində canlıların növlərini, bitki siniflərini və onların dəyişil­mələrini öyrənirlər.
Iqtisadiyyat da başqa sahələrdə olduğu kimi, müxtəlif səviyyələrdə öyrənilir. Biz ayrı-ayrı ev təsərrüfatları və firmalarda qərar qəbul edilmək prosesini təhlil edər və əmtəə xidmətlər bazarında qarşılıqlı əlaqələri tədqiq edərik, yaxud da bütövlükdə iqtisadiyyatın fəaliyyətini, daha doğrusu subyektlərin bütün bazarlarda qəbul etdikləri qərarların məcmusunu araşdıra bilərik.
Ardı →

Iqtisadi modellər
Anatomiya müəllimləri dərslərdə insan bədəninin bütün əsas orqan­larının plastik modellərindən istifadə edirlər: ürəkdən, ciyərlərdən, böy­rəklərdən, çün­ki bunlar tələbələrə onların yerləşməsi və qarşılıqlı əlaqələ­rini göstərməyə imkan verir. Əlbəttə, heç kim plastik modelləri canlı insan kimi qəbul etmir: onlar stilizə olunub, onlarda bir çox hissələr çatışmır. Lakin reallığın bəzi çatışmaz­lığı tələbələrə insan bədəninin quruluşunu dərk etməkdə çətinlik törətmir.

Ardı →

IQTISADÇI KIMI FIKIRLƏŞIN (THINKING LIKE AN ECONOMIST

Hər bir elm yalnız özünəməxsus dildən istifadə edir və bu zaman müəyyən düşüncə tərzi tələb olunur. Riyaziyyatçılar aksiomalar, inteq­rallar və vek­torlar; psixoloqlar eqoistlik, xudpəsəndlik, uyğunsuzluq və s. haqqında; hüquqşünastlar  – məhkəmə orqanlara, qanun pozuntuları, məhkəmə iş­lərinin aparılması haqqında danışırlar.

Ardı →

Qısamüddətli perspektivdə cəmiyyət inflyasiya və iş­sizlik arasında seçim etməlidir
Əgər inflyasiyanın səbəbi bu qədər aşkardırsa, onda nə üçün o,cəmiy­yət və siyasətçilər üçün «baş ağrısına» çevrilir? Bunun səbəblərindən biri ondan ibarətdir ki, çox vaxt inflyasiyanın azaldılması işsizliyin müvəq­qəti artmasının səbəbi kimi nəzərdən keçirilir. Inflyasiya və işsizlik arasın­dakı asılılığı bu qar­şılıqlı əlaqəni kəşf edən iqtisadçının şərəfinə adlandırı­lan Fillips əyrisi təsvir edir.

Ardı →

Qiymətlər hökumət həddən artıq çox pul çap etdikdə artır

1921-ci ilin yanvarında Almaniyada gündəlik qəzet 30 pfenqin idi, 2 il­dən də az müddət keçdikdən sonra — 1922-ci ilin noyabrında onun qiyməti 70 mln. marka idi. Digər qiymətlər də uyğun nisbətlərdə artmışdı. Bu, dünya tari­xin­də inflyasiyaya – iqtisadiyyatda qiymətlərin ümumi səviyyəsi­nin artmasına ən tipik misaldır.

Ardı →

Əhalinin həyat səviyyəsi ölkənin əmtəə və xidmətləri is­tehsal etmək qabiliyyəti ilə müəyyən olunur
Dünya ölkələri əhalilərinin həyat səviyyəsi fərqlidir. 1997-ci ildə orta amerikalı ildə 29.000$ qazanırdı. Həmin ildə orta meksikalı 8.000 $, orta nigeriyalı isə 900$ qazanırdı. Təəccüblü deyil ki, orta gəlirlərdəki böyük fərqlər əhalinin həyat səviyyəsinin müxtəlif göstəricilərində əks olu­nur. Gəlirləri yüksək olan ölkələrin vətəndaşları aşağı gəliri olan ölkələrin əhalisindən fərqli  olaraq, daha çox televizor, avtomobil, keyfiyyətli yemək və tibbi xidmətə malikdirlər.

Ardı →