Çox keyfiyyətlərilə birinci – I Şah Abbas
Avropada “Böyük Abbas”, sənədlərdə “42 illik Əzəmət” və 390 ildir xalqının xatirəsində “Cənnətməkan şah oğlu”...
Bu şahın taxt vaxtınadək bütün vilayətləri (Qarabağ, Ərdəbil, Lənkəran istisna) Osmanlı və digər dövlətlərin əlinə keçmiş Azərbaycan (cahanşümul dövlətçilik nümunəsi yaradıcısının ünvanına K.Marks kimi bir ideologiya kralının qələmindən “on dörd ildə on dörd ölkə fatehi” fikrini saldırmış Qızılbaş səltənəti) bənzərsiz milli mədəniyyət və hərbi potensialından məhrum edilməkdə, şanlı Səfəvilər məmləkəti tənəzzülə uğramaqda idi.
Uşaqlıq çağlarımda (ötən əsrin 50-60-cı illəri), bircə səhifə belə tarix oxumamış babamın barəsində heç nəyi dəqiq bilmədiyi bu şahın sadəliyi, xəlqi qayğı-sayğıları haqda işlətdiyi (“yeri behiştdik”, “canı cənnətdik”, “adil qılınclı” və s.) sözlərin havası məni bu yazıya onun elə bu cəhətlərindən başlamağa səslədi.
Davamı →
Bu şahın taxt vaxtınadək bütün vilayətləri (Qarabağ, Ərdəbil, Lənkəran istisna) Osmanlı və digər dövlətlərin əlinə keçmiş Azərbaycan (cahanşümul dövlətçilik nümunəsi yaradıcısının ünvanına K.Marks kimi bir ideologiya kralının qələmindən “on dörd ildə on dörd ölkə fatehi” fikrini saldırmış Qızılbaş səltənəti) bənzərsiz milli mədəniyyət və hərbi potensialından məhrum edilməkdə, şanlı Səfəvilər məmləkəti tənəzzülə uğramaqda idi.
Uşaqlıq çağlarımda (ötən əsrin 50-60-cı illəri), bircə səhifə belə tarix oxumamış babamın barəsində heç nəyi dəqiq bilmədiyi bu şahın sadəliyi, xəlqi qayğı-sayğıları haqda işlətdiyi (“yeri behiştdik”, “canı cənnətdik”, “adil qılınclı” və s.) sözlərin havası məni bu yazıya onun elə bu cəhətlərindən başlamağa səslədi.
Davamı →
Ayrı-ayrı dövrlərdə səyyahların əsərlərində, tədqiqatçıların araşdırmalarında İrəvan qalasındakı Sərdar sarayının yaxınlığında yerləşən “Sərdar”, “Abbas Mirzə”, “Şah Abbas” kimi məscidlərinin adları çəkilir. Təhlillər göstərir ki, ayrı-ayrı adlar altında təqdim edilməsinə baxmayaraq, əslində söhbət son dövr tədqiqat əsərlərində və rəsmi sənədlərdə adı Sərdar məscidi kimi qeyd olunan dövrün nadir memarlıq abidəsindən gedir. Yəni, bir məscid müxtəlif dövrlərdə müxtəlif cür adlandırılmışdır. İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır. Görünür, həmin məscid XIX əsrin əvvəlində vəliəhd Abbas Mirzə tərəfindən yenidən qurulduğu üçün məhz onun adı ilə adlandırılmışdır. Alman tədqiqatçısı Avqust Haksthauzen 1843-cü ilin avqust ayında İrəvan şəhərində olmuş və Qalada olan iki məsciddən birinin (yəni Rəcəb paşa məscidinin) rus-yunan kilsəsinə, digərinin – Sərdar məscidinin isə silah anbarına çevrildiyini qeyd etmişdir.