Kayzen

Tarixə iz qoymuş kəşflərin çoxunun kişilərə məxsus olduğu, qadınların isə elm sahəsində mühim işlərə imza atmadıqları ilə bağlı fikirləri tez-tez səslənir. Halbuki, tarix bir çox elm qadınının kəşfini öz adına çıxan kişi alimlərlə doludur. Hətta bu o qədər geniş yayılmış bir hadisədir ki, məhz bu mənanı verən xüsusi termin də var – Matilda effekti. Elm tarixçisi Marqaret Rossiter bu sözü ilk dəfə 1993-cü ildə terminalogiyaya daxil edib.

Bəs Matilda effektinə məruz qalan elm qadınları kimlərdir?

Sesiliya Peyn – astronom, astrofizik
Ulduzların hidrogen və heliumdan meydana gəldiyini kəşf edib. Bu kəşfini həmkarı Henri Rassel ilə bölüşən Sesiliya xəyal qırıqlığı yaşayır. Çünki H.Rassel onun əldə etdiyi nəticənin düzgün ola bilməyəcəyini, bunun elmi biliklərlə üst-üstə düşmədiyini deyir. Buna görə də Sesiliyanın məqaləsini çap etdirmir. 4 illik araşdırmalardan sonra Sesiliya ilə eyni nəticəyə gələn H.Rassel öz məqaləsində Sesiliyanın adını belə çəkmir. Ən maraqlısı odur ki, illər sonra Sesiliyaya H.Rassel mükafatı verilir.
Davamı →

Bu gün qadınlar cəmiyyətimizin aparıcı qüvvəsidir. Dünyanın müxtəlif ölkələrində qadınlar ictimai-siyasi, elmi və mədəni həyatda ciddi rol oynayırlar və söz sahibidirlər. Lakin elmi tədqiqatlar sahəsində uzun müddət qadınlar kişi həmkarlarının kölgəsində qalıb. Yaxud hansısa ciddi elmi ixtiranın məhz qadın tərəfindən edilməsi elmi və ictimai dairələrdə mümkünsüz hesab olunub. Son onilliklərə qədər xüsusilə dəqiq və təbiət elmlərində əsas söz sahibi kişilər olublar.

Beynəlxalq Qadınlar Günü münasibətilə İsveçrənin “Neue Zürcher Zeitung” qəzetində dərc olunan məqalə əldə etdikləri elmi nəticələrə görə layiq olduqları mükafatları almayan, ixtiralarına görə Nobel mükafatının onlara deyil, kişi həmkarlarına nəsib olduğu qadın dahilərə həsr edilib.
Davamı →

“İnsan həyatının başlanğıcı qadın sinəsində doğur
İlk kiçik sözləriniz onun dodaqlarından öyrənilir,
İlk göz yaşlarınızı o silir, və son nəfəsiniz
Tez-tez onların qulaqlarına üfürülür,
Kişilər onlara rəhbərlik etmiş insanın son saatında 
Ona qayğı göstərmək kimi rəzil işdən qaçdıqları halda.”

Hər iki parça qadının dəyərini doğru nöqteyi-nəzərdən göstərir. Qadın bədəninin görünüşünə baxmaq kifayətdir ki, onun nə mənəvi, nə də fiziki olaraq ağır iş üçün nəzərdə tutulmadığını anlayasan. O, həyata olan borcunu əslində etdikləri ilə deyil, əzabları ilə ödəyir – doğmaqla, uşağa baxmaqla, səbirli və gülərüz yoldaş olmağa məcbur olduğu ərinə tabe olmaqla. Yüksək kədərlər və sevinclər və ya gücün əzəmətli nümayişi onlar üçün deyil. Qadının həyatı kişininkindən daha sakit, daha nəzərəçarpmaz və daha yumşaq axıb getməlidir, fərqi yoxdur, o xoşbəxtdir, ya yox. 

Qadın lap əvvələn ilk uşaqlıq illərimizin tərbiyəçisi və dayəsi kimi hərəkət etməyə yönəlikdir, sadə bir səbəbə görə — çünki özləri də uşaqdırlar, səfehdirlər, uzağı görməzlər, bir sözlə, həyatları boyunca böyük uşaq olaraq qalırlar, uşaqla əsl insan olan kişinin ortasında bir yerdə dayanırlar.
Davamı →

(Mütləq oxuyun, xüsusən gənc qızlar oxusun!)
Əslində bu haqda-ailə və sevgi ilə bağlı, ayrıca bir kitab yazmağa, xüsusi bir kitab yazmağa ehtiyac var və belə görürəm ki bunu məndən başqa edəcək olanlar çox azdır. Çünki yazarlarımızın ya başı daha ciddi məsələlərə qarşıqdır, ya da gücləri çatmır. Çünki, sevgiyə dair hər cür roman, bədii əsər yazılsa da nədənsə bu məsələyə dair psixoloji kitab yazmaq, çox nadir haldır.
Hər nəysə, məsələnin çox aktual olmasını nəzərə alaraq, bundan sonra da çalışacam ki bu məsələyə tez-tez toxunum.

Bax mənə desəz ki, sevgi məsələsində ən kritik və ən əhəmiyyətli məsələ hansıdır-bu suala verəcəyim cavab, yəqin ki çoxlarından fərqli olacaq. Məncə ən həssas nöqtə budur: xəyalpərəstlik və ya ideal axtarışı! Və bu məsələ, xüsusən də qadınlar baxımından ciddi problem yaradan səbəbdir! Bir az izah edim.
Bax, məsələn feysbukda görürük ki, hansısa bir kişi yazar, əgər yaxşı şerlər, bədii statuslar yazırsa, əxlaqdan, vicdandan danışırsa, çoxlu qızlar dərhal ona xüsusi maraq göstərirlər. İlk baxışda bu normal və adi hal kimi görünür və bunun səbəbini həmin qızlardan soruşsan, deyəcəklər ki «o yazar, çox yaxşı insandır, çox incə qəlbə sahibdir, savadlıdır və s.» Ola bilər ki həqiqətən də bu qızlar səmimidirlər, düşündüklərini deyirlər. Amma bu o demək deyil ki bu belədir, əslində isə məsələ başqadır! Əslində isə qızlar ona daha çox məhz qarşı cins olaraq meyil edirlər! Eynilə, bir qadın yazar, meydana çıxsa və ideallıqdan, gözəllikdən danışsa ona da çoxlu kişi oxucu meyil edəcəkdir.
Kiminsə, sözümə şübhəsi ola bilər və hansısa qız durub deyə bilər ki «yox mən o yazarın cinsinə deyil, sırf mənəviyyatına rəğbət göstərirəm». Bax 2 arqumentlə, bu iddianın səhv olmasını sübut etmək olar. Birincisi, əgər sən doğrudan da ona sırf mənəviyyatına, əxlaqına ya da yaradıclığına görə rəğbət göstərirsənsə, bəs nədən ondan daha əxlaqlı, daha yaradıcı insanlara bu rəğbəti göstərmirsən?.. Peyğəmbərdən daha əxlaqlı insan yoxdur, niyə bu rəğbəti ona göstərmirsən?.. Ya da tutalım ki deyirsən filankəs, əla yazıçıdır. Yaxşı bəs ondan qat-qat güclü olan onlarca yazara bu rəğbəti niyə göstərmirsən?.. Hər halda, dünyada, xaricdə, ondan qat-qat güclü, çoxlu yazıçılar var.
İkinci arqument də budur: filan yazarın həqiqətən ixlaslı, səmimi olduğunu, sözləriylə əməllərinin eyni olduğunu hardan bilirsən?.. Vəhy alırsan?.. Yoxsa ekstrasenssən?...Sosial şəbəkədən tanıdığın, özünü heç realda görmədiyin, görsən də onunla birlikdə yaşamadığın ya da haqqında nəqli dəlil olmayan birisinin həqiqətən də səmimi olduğuna necə əmin ola bilərsən?.. Tutalım bir yazar, adını «ideal», «arif» ya da «kamil» qoyursa, maraqlı, axıcı yazılarla mənəviyyatdan danışırsa, irfani şerlər yazırsa, məgər bu dəlildir ki o həqiqətən də kamildir, haqq aşiqidir?....
1-2 istisna olmaqla, əslində heç kəs ideal deyil, (övliyalar xaric) fərq sadəcə budur ki bəziləri, savadlı olduğu üçün özlərini ideal kimi təqdim edə bilirlər, başqaları isə edə bilmirlər. Filan yazarı və ya filan ictimai xadimi ya da filan müğənnini çox sevirlərsə, bu o demək deyil ki o yaxşı və səmimidir. Bu o deməkdir ki o savadlıdır və ya istedadlıdır. Hətta bəzən istedad da vacib olmur, sevilmək üçün. Məsələn məşhur bir yazarımız var. Adam, statuslarında əslində xüsusi nəsə demir, sadəcə fb reklamlarına minlərcə dollar sərf etməklə (onun sponsor reklamı, hər gün qarşıma çıxır-çünki səhifəsini bəyənməmişəm) və bir də az-maz mənalı şeylər yazmaqla minlərcə oxucuya yol tapa bilir. Amma məsələn Dekartın reklamı getmir deyə, onu həmin yazardan az tanıyırlar və qat-qat az oxuyurlar. Yəni fakt budur ki, həmin bəy, Dekartdan daha güclü filosof hesab edilir, bizim səfeh məmləkətdə...
Uzun sözün qısası, bu qız əslində yazarın ya da müğənninin özünü deyil, öz xəyalındakı obrazı sevir, həmin adamı, xəyalındakı boşluğa yerləşdirib ehtiyacı təmin etməyə çalışır. O qızın, fitrətən xəyalında bir ideal kişi obrazı var, uşaqlıqdan var, amma bu qız anlamalıdır ki ideal, realda olmur.
Bəli, xüsusən cavan bir qız, çox xəyalpərəst ola bilər və adını «kamil» qoyan filan yazara rəğbət bəsləyə bilər, ya da filan müğənninin fanatı ola bilər, şüuraltında ona layiqli kişi kimi baxa bilər, amma onunla birlikdə yaşasa, onunla evli olsa, onun səhvlərini və ideal olmadığını görsə, şok keçirməsi qaçılmaz olacaqdır. Çünki xəyaldakı ilə realdakı toqquşur bu zaman.
Bilirəm, bu sözlərimi hər kəs həzm etməyə hazır deyil, amma hər halda fakt budur ki insanlar, xəyallarını, reallıqlarla doldurmağa çalışırlar, lakin bunun üçün düzgün yol seçmirlər. Bu həqiqəti nə qədər tez anlasaq, şok keçirməkdən o qədər tez yayınmış olacağıq....
Müəllif: Psixoloq Yunis Dürüst
Davamı →

Kişilərin qadınların hansı xüsusiyyətlərini sevib-sevmədikləri haqda çox yazılır. Bəs qadınlar kişilərdə nələri xoşlamır? 

Ağ şalvar: Çox xüsusi bir gün olmadıqca ağ şalvar geyinməkdən çəkinin. Ağ kostyuma isə əsla pul verməyin. Xüsusilə yayda geyilən ağ kətan şalvarlar 80-ci illərin «Miami Vice» zamanlarında qalıb.

Yumurta daban ayaqqabı: Bilmirəm aranızda yumurta dikdaban ayaqqabı geyinən varmı? Əgər varsa, əsla geyməyin.
Davamı →

Hər şeyi öz axarına buraxın
Artıq baş vermiş hadisənin qarşısını almağın üsulları barədə fikirləşməyin. Hadisə onsuz da baş verib, hər şeyi olduğu kimi qəbul etməyi öyrənin. Hadisənin baş vermə səbəblərini anlamağa və ondan düzgün nəticə çıxarmağa çalışın. Bu, uğur qazanmağın ən vacib qaydalarından biridir.

Sızıldanmayın və taledən şikayətlənməyin
Əgər işləriniz istədiyiniz kimi getmirsə, bu, o demək deyil ki, hər şey pisdir. Həyatda çətinliklər həmişə olur. Müxtəlif vəziyyətlərdə onların öhdəsindən layiqincə gəlməyi öyrənin. Bilin ki, problemləriniz heç kimə lazım deyil, inilti və şikayətlərin sizə kömək etməyəcəyi dəqiqdir. Daha yaxşı olmaq üçün zərərli vərdişlərin qurbanı olmayın.

Baxımlı olun
Makiyajsız da yaxşı görünmək mümkündür. Saçlarınızın, dərinizin qeydinə qalın, sağlam qidalanın və manikür edin. Geyiminiz isə hər zaman səliqli olmalıdır.
Davamı →

Qadınlar çox yaşamaq istəsələr də, yaşlanmağı yaxınlarına belə buraxmırlar. Gənclik və gözəlliklərini qorumaq üçün əllərindən gələni edirlər. Məsələn, üz dərisinə qulluq edir, qırış, sızanaq, civzə, bir sözlə, onları çirkin göstərən hər xırda amilə qarşı sərt mübarizə üsullarına əl atırlar. Ancaq özünəqulluqda onlar bədəninin 5 üzvünü, demək olar ki, həmişə unudurlar.

Saçlar – qadın nə qədər yaşlı olarsa, saçları bir o qədər seyrək və solğun olur, tellər getdikcə ağarmağa başlayır və təbii parıltısını itirir.
Davamı →

Qadınların istehlak sektorunun əsas alıcısı olduğu və kişilərdən daha çox pul xərclədikləri hamımızın bildiyi və qəbul etdiyi həqiqətdir. Amma son zamanlar aparılan araşdırmalar göstərir ki alış-veriş edən qadınlar kişilərdən daha duyğulu davranırlar.

Makiyaj: Gözəllik sektoru bu gün ən çox gəlir əldə edən sahələrdəndir. Ən çox satılan kosmetik məhsul isə kirpik üçün tuşdur. Deməli, qadınlar seksual baxışlara sahib olmaq üçün tuşa böyük ehtiyac duyurlar. Daha sonra onu göz qələmi və pomada izləyir. Ən çox alış-veriş edən qadınlar 24-35 yaş arasında olanlardır. Dodaq qələmi isə 18-24 yaş arası qadınların aldığı kosmetik vasitədir. Araşdırmalara görə, 45 yaşdan yuxarı 31% qadın makiyaj etməyi dayandırır.
Davamı →

Qadınlar əksərən “pis oğlan” kimi tanınan kişilərə aşiq olurlar. Bu tip kişilər çox zaman yaraşıqlı, cazibədar olduğu üçün qadınların diqqətini daim çəkir. Lakin bunun sonu çox zaman kədərli bitir. “Pis oğlan” kimi tanıdığımız bu kişilər məsuliyyətsiz olur və ancaq özlərini düşünürlər. Eqoları olduqca yüksək olan bu kişilər hansı xanımı istəsələr, əldə edə biləcəklərini düşündüklərindən heç bir qadın onlar üçün önəm daşımır.

Alimlər qadınların belə kişiləri seçmələrinin bir neçə səbəbini açıqlayıb. Bunun səbəblərindən biri belə kişilərin cazibəsinə qarşı qadınların iradəsinin zəif olmasıdır. Xarici görkəmi yaraşıqlı olan kişilərin yaxşı ata ola biləcəyini düşünən qadınlar münasibətlərin sonunda kədərlənən tərəf olurlar
Davamı →

Allah qadını zərif, incə məxluq yaradıb. Eyni zamanda güclü və dözümlü. Bəs nəyə görə kişilər qadınların çətin xaraketli olduğunu və nə istədiklərini bilmədiklərini düşünürlər? Ziqmund Freydin belə bir deyimi var: “30 il insan psixologiyasını öyrənməyə sərf etdim, yeganə suala cavab tapa bilmədim. Qadın nə istəyir?”

Maraqlıdır, kişilər üçün qadınları anlamaq və nə istədiklərini bilmək doğrudanmı bu qədər çətindir?! Qadın həyatda elə bir kişi arzulayır ki, hər bir frekansda onunla bərabər ola bilsin. Bu, bir qayda deyil, amma şüuraltı əsasən gözəl qadınlar məhz bu tip kişiləri arzulayırlar. Bununla belə, qadınlar güvən verməyən kişilərə təəccüblü olsa da, nifrətlə yanaşırlar. «Bir qadının kişiyə qarşı diqqətini nə çəkə bilər?» sualına belə bir cavab verə bilərik. Kişinin özgüvənli olması, özünə hörmət və nəzarət etmək bacarığı qadının diqqətini çəkir. Əksər kişilər qadınlar haqqında «nə istədiklərini bilmirlər» sözünü tez-tez deyirlər. Amma gəlin baxaq. İstənilən qadına bu sual verilsə, “burda çətin nə var ki?!” cavabını almaq olar.

Kişi sərbəst və özünə inamlı olmalıdır. Hətta qürurlu, güclü xanımlar özgüvənli kişinin yanında özlərini sevilən qadın kimi görmək istəyirlər.
Davamı →