Kayzen

Aptekə girməyiylə çixmağı bir oldu. Sürücü maşına söykənib siqaret yandırırdı, onu görəndə duruxdu:
— Nə oldu?
— Burda növbədi, başqasına gedək.
— Bu gün rayonda bütün apteklər belə olacaq.
— Hardan bilirsiz?,- ironiyayla sürücüyə baxdı.
— Çünki bu gün pensiyalar gəlib.
Davamı →

Səmada günəş şüaları sönməyə başlayan kimi yerdən alatoran qalxır. Alatoran – möhtəşəm gecə ordusunun minlərlə görünməz alayları və milyardlarla əsgərləridir. Bu nəhəng ordu dünyanın yaranışından bəri işıqla mübarizə aparır, hər səhər geri çəkilir, hər axşam qalib gəlir, günəş doğanadək hökm sürür, gündüz isə məğlubiyyətə uğrayıb gözdən iraq yerlərdə gizlənib gözləyir.

O, dağların mağaralarında, şəhərin zirzəmilərində, daha çox meşələrin və göllərin dərinliklərində gözləyir. Yaşı əsrlərlə ölçülən yeraltı mağaralarda, xəndəklərdə, evlərin küncündə, divarların çatlarında gizlənib gözləyir. O, ağac qabığının hər çatında, paltarın hər büküşündə yaşayır, ən kiçik qum dənəsinin altında uzanır, ən incə hörümçək toruna ilişir və gözləyir. Onu bir yerdən ürküdüb qovsalar, elə o dəqiqə yerini dəyişir, amma elə fürsət axtarır ki, qovulduğu o yerə yenidən qayıtsın və tutulmamış mövqeləri ələ keçirib bütün dünyanı bassın.
Davamı →

Odun ətrafında danışılan nağıllardan tutmuş Netflix seriallarına qədər hər bir cəmiyyətdə hekayə nəqli vacib yer tutur. Təkamül nəzəriyyəsi mütəxəssisləri də bunun səbəbini araşdırırlar.

4 min il əvvəl Babil lövhələrinə yazılmış “Gilqameş” dastanının bu gün də həvəslə oxuması olduqca təəccüblüdür. Bu dastan bizim dövrümüzə qədər gəlib çatmış ən qədim ədəbi əsər sayılır. Yazıldığı tarixdən min il sonra belə bu əsərdən təsirlənərək yeni əsərlərin yaranması burda bəhs olunan hekayənin nə qədər populyar olduğunu göstərir.

Bu hekayənin bu gün oxunması və orda dilə gətirilən “dostluq” kimi əsas fikirlərin ondan sonra yaradılan bir çox populyar hekayədə yer alması isə daha maraqlıdır.

Hekayələrdəki bu kimi ortaq xüsusiyyətlər “ədəbi Darvinçilik” sahəsində araşdırmalar aparan alimlərin diqqətini çəkir. Bu mütəxəssislər yaxşı bir hekayənin əsas xüsusiyyətlərini və Homerin “İlliada” dastanından tutmuş “Harri Porter”ə qədər bir çox hekayənin populyar olma səbəblərini ortaya çıxarmağa çalışır.
Davamı →

Henri Armstronqun ölməsi deyəsən, heç onun özünə də inandırıcı gəlmirdi. Onu, ümumiyyətlə, nəyəsə inandırmaq çox çətin idi. Lakin, həqiqətən də, basdırılmış olduğunu qəbul etməyə onun bütün hissiyyat orqanları vadar edirdi. O, kürəyi üstə uzadılmışdı, qarnının üstündə birləşmiş və bir-birinə bu ona heç bir xeyir gətirməsə də, onun asanlıqla qırdığı nə isə ilə sarılmış əlləri, bununla bərabər, özünü tərpədə bilməməsi, zülmət qaranlıq, dəhşətli sükut ona vəziyyətinin reallığına şübhə etmək imkanını vermirdi, odur ki o, bu vəziyyətinə qeyd-şərtsiz boyun əydi.

Lakin ölü olmaq… xeyr, xeyr, o, sadəcə, çox xəstə idi. Bundan başqa, xəstə adamlara xas olan süstlük onun canına hakim kəsilmişdi, ona görə də o, talenin ona hazırladığı qeyri-adi müqəddərat haqqında bir elə düşünmürdü. O, filosof deyildi, sadəcə, hal-hazırkı anda patoloji laqeydliyin çulğaladığı adi bir adamdı. Bu situasiyaya hər hansı təsirini göstərə biləcək orqan isə susqun vəziyyətdə idi. Odur ki öz yaxın gələcəyi üçün heç bir iş görmək istəyinin olmaması nəticəsində o öz-özü ilə tam harmoniyada olub yuxuya getdi.
Davamı →

Məktəbimizin bağçasında ucaboylu, cavan bir yasəmən ağacı vardı. Yaz gələndə bütün ağaclar kimi o da çiçək açardı. Onun açıq bənövşəyi gülləri salxım-salxım olub sallanırdı.

Məktəbimizin bağçasındakı ağ, çəhrayı çiçəkli alça, armud, şaftalı və ərik ağacları arasında bu yasəmən ağacının qəribə bir gözəlliyi vardı. 

Kəndimizdə yasəmən olmazdı. Məktəbimizdəki yasəməni isə Aslan müəllim əkmişdi. O hər səhər əkdiyi bu ağacın yanına gələr, budaqları əyib salxım gülləri iylər və dayanıb ağacın gözəlliyinə tamaşa edərdi.
Aslan müəllim ucaboylu, qarabəniz, zəhmli bir adam idi. Alnında sərt qırışlar vardı. Lakin o, yasəmən ağacını seyr edərkən üzünün nə qədər incə, mehriban və xülyalı bir ifadə aldığını bircə görsəydiniz!.. 
Davamı →

Sonuncu dəfə atamı iki il öncə görmüşdüm. O vaxtdan bəri onun görkəmi, qəddi-qaməti hələ də gözlərimin önündən çəkilmir. Məlum olduğu kimi, bədbəxtlik insanın qapısına tək gəlmir: həmin ilin qışında atamı işdən çıxardılar, nənəm də vəfat etdi. Mən isə nənəmin dəfnində atama gömək etməkdən ötrü Pekində təhsilimi yarımçıq saxlayaraq evə qayıtmalı oldum.

Süyçjouya gələrkən həyətin zir-zibilliklərlə dolu vəziyyətdə olduğunu gördüm. Elə o dəm rəhmətlik nənəmi xatırladım və istər-istəməz gözlərimdən yaş sel kimi axmağa başladı. “Hər şey öz axarı ilə gedir, – deyə atam məni sakitləşdirməyə çalışdı. – Qayda-qanunları dəyişmək bizlik deyil. Gəl bədgüman olmayaq, pis fikirləri başımızdan çıxaraq. Axı, göylər çətin vəziyyətə düşənlər üçün ən azından bir çıxış yolu saxlayır!”.
Davamı →

Bu hekayəni 1880-ci ildə böyük qardaşı Kristiyanın öldüyü gecə Moron məhələsindəki evlərində Nilsenlərin ən kiçiyi olan Edvard danışıb deyirlər. Əslində bu mənə o qədər də inandırıcı gəlmir, amma fakt budur ki həmin o bitmək bilməyən, uzun gecədə səhərə qədər çay fincanları dolub-boşalarkən kimsə kiməsə bu hekayəni danışıb və o eşidən adam da sonra bunu Santiyaqoya nağıl edib. Mən özüm bu hekayəni Santiyaqodan eşitmişdim yəni.

İllər sonra hadisə baş verən həmin yerdə, yəni, Turderdə bu hekayəni yenidən eşitdim. Bu ikinci variant əvvəlkindən bir qədər uzun olsa da Santiyaqonun danışdığı ilə çox bənzər idi. İndi mən sizə bu hekayəni olduğu kimi nəql etmək istəyirəm amma təbii ki, yaradıcı təxəyyülümün tələbi ilə bəzi nöqtələri bir qədər qabartmağa, bir-iki detal əlavə etməyə çalışacam.
Davamı →

[Mayra, bu yazıda sənin adından yararlandığım üçün məni bağışla]
Pəncərənin arxasından hər gün obaşdan eşitdiyi melodik səs gəldi. O, bu səsi yaxşı tanıyırdı. Gəncliyində bəstələmək istədiyi “Kəpənəklər” mahnısından idi.
 
Yatağında bu gözəl melodiyanı xeyli dinlədi. Mayra hələ oyanmamışdı. Üzünü divara çevirib yatmışdı. O, həmişə belə yatırdı. Həmişə də kürəyi açıq qalırdı. “Qoy yatsın, bu gün yəkşənbədi” – düşündü. Yorğanın ucu ilə Mayranın belini örtdü.
 
“Hə, durmaq vaxtıdı” –  yorğanı tərpətmədən sivişib yataqdan çıxdı. Dizi üstə oturub bir neçə gərilmə hərəkəti eləyib ayağa durdu. On yeddinci mərtəbədən dənizin ilahi mənzərəsi açılırdı. Pəncərənin arxasında qoşa ağ göyərçin dimdiklərini uzadıb yem gözləyirdi. Cəftəni ehmalca açıb dənizin havasını ciyərlərinə çəkdi.
 
Öskürək onu boğdu. Əlləri ilə qarnını qucaqlayıb var gücü ilə bir neçə dəfə öskürdü. “Zəhrimara qalasan… Şükür, keçdi”. Axşamdan plastik qutuya yığdığı yemək qalıqlarını miyoldayıb küçə tərəfdən pəncərəni cırmaqlayan qara pişiyin qabağına itələdi.
Davamı →

Həsən kişinin dünyada nəyi var idi?
Bir kəhər atı var idi.
Nəyi yox idi?
Arvadı yox idi, uşaqları yox idi.
Həsən kişi bu dünyada nədən qorxurdu?
Özünün ölməyindən qorxurdu. Qorxurdu ki, bir gün ölər, kəhər at bu dünyada tək-tənha qalar.
Kim bilir onda yazığın günü necə keçər?
Həsən kişi bu dünyada day nədən qorxurdu?
Kəhər atın ölməyindən qorxurdu. Qorxurdu ki, bir gün kəhər at ölər, Həsən kişi bu dünyada tək-tənha qalar.
Davamı →

Professor sözlərini bitirən kimi qız şıltaqlıla dilləndi: «Kiminsə bu maraqlı əhvalata dodaq büzməsinə qətiyyətlə etiraz edirəm, çünki bir dəfə mənim sevimli qaynım da xanım Abiqayl haqqında nəsə gəvələmək istəmişdi. Bu, gözəl bir tamaşaya baxdıqdan sonra qayıdıb hələ də orada gördüklərinin və eşitdiklərinin təsiri altında uçduğun vaxt hansısa bir „ağıllı cənab“ın tamaşanı tənqid atəşinə tutaraq üstünə buz kimi soyuq su çiləməyinə bənzəyir. Hansı ki, o sözlər səni göydən yerə endirir.

Ona görə də heç kəsin freyleyn Blandina barədə müxtəlif məzmunlu ağıllı — »subyektiv", ya da «obyektiv» fərqi yoxdur — mülahizələrinə qulaq asmaq fikrim yoxdur. Bunu unutma, sevimli qaynım! Əgər bu əhvalat həqiqət, yaxud uydurma olsa belə (bilmirəm onu başqa necə adlandırmaq olar, amma mən poetik fantaziyaları nəzərdə tuturam) bütün hallarda professora minnətdar olmalyıq. Ona görə ki, bunun puh olması… nə isə, bu barədə bəsdir! Artıq sirrin üzünə düşən pərdəni götürmək istədiymi hiss edirəm. Özümüzdən asılı olmayaraq, nə qədər uzaq qaçmaq istəsək belə, müdrik əsrimizin həyəcan azarına yoluxmalı oluruq. Nə qədər ki, gecə yarısını keçməyib, tələsməliyik. İndi də Yuliya xalanın növbəsidir".
Davamı →