Elektron Ticarətin Təhlükəsizliyində SET Və SSL Protokollarının Rolu

Planetin aparıcı səkkiz ölkəsi tərəfindən imzalanmış Qlobal İnformasiya cəmiyyətinin Okina xartiyasında deyilir ki, informasiya kommunikasiya texnologiyaları iyirmi birinci əsrin cəmiyyətinə təsir göstərən əsas faktorlardan biridir. Son zamanlar bilavasitə maliyyə–kredit institutlarının iştirakı ilə həyata keçirilən İnternet şəbəkəsi üzrə fəaliyyət göstərən ticarət və ya elektron kommersiya strukturları inkişaf etməyə başlamışdır. Bu ticarət növü xüsusilə elektron bazardan əhalinin və müəssisələrin daha çox istifadə edə biləcəyi yerlərdə daha çox məşhur olmağa başlamışdır.


Lakin, elektron kommersiyanın daha çox inkişaf etdiyi xarici ölkələrdə ticarət sövdələşmələrinin və ya məhsulların həcmi adətən 300–400 dollarla məhdudlaşdırılır. Bu, kompüter şəbəkələrində informasiya təhlükəsizliyi probleminin kifayət dərəcədə həllini tapmaması ilə əlaqədardır. BMT komitetinin onunla bağlı mübarizə ilə verdiyi qiymətləndirməyə əsasən, kompüter cinayətkarlığı beynəlxalq problemlərdən birinin səviyyəsinə gəlib çıxmışdır. Bəzən ABŞ-da cinayətkarlığın bu növü narkotik və silah ticarətindən sonra gəlirliliyinə görə 3 – cü yeri tutur.


Ardı →

Elektron bankinqin təhlükəsizliyi-2

Keş-funksiya. Məlumatın tamlığının qorunması
Adətən Məlumatın tamlığının qorunması ( MTQ ) birlikdə keş-funksiya da tətbiq olunur. Bu funksiyalar göndərənin  əsilliyinin tanınması ilə bərabər, MTQ-ı da sığortalayır, məlumatda sızma baş vermir və qəbul edən məhz göndərən tərəfindən göndərilən informasiyanı əldə edir.
Keş-funksiya – informasiyanın emalı prosesidir, əməliyyatın sonunda sıxılmış ölçüdə simvollar ( icmal informasiya ) sırası formalaşır. Keş-funksiya informasiyasınin əməliyyatı zamanı mətndə xırda dəyişiklik icmalın dəyişməsinə gətirib çıxarır. Beləliklə informasiya mətninə əlavə olunmuş istənilən sızdırma, icmalda özünü büruzə verir.
Keş-funksiyada tətbiq olunan alqoritmlər aşağıdakılardan ibarətdir:


  • Göndərilməzdən əvvəl informasiya keş-funksiyanın köməyilə emal olunur. Nəticədə onun sıxılmış variantı (icmal) alınır. Informasiyanın özü isə dəyişmir və yuxarıda deyilmiş üsullarla şifrələnərək əlaqə kanalları vasitəsilə ötürülür.

  • Alınmış icmal göndərənin bağlı açarı ilə şifrələnir ( ERİ imzalanır ) və qəbul edənə informasiya ilə birlikdə göndərilir.

Ardı →