Kayzen

Ötən əsrin 60-cı illərinin axırlarında Uzaq Şərqdəki SSRİ-Çin sərhədində baş vermiş münaqişə, daha doğrusu, Damansk adası uğrunda silahlı toqquşma barədə bu günkü Azərbaycan oxucusu nə bilir? Sovetlərin həmin döyüşdə tətbiq etdiyi «bütün canlıları külə döndərən» silah nə idi?

Münaqişənin səbəbi

Tarixçilər Damansk münaqişəsinin kökünü 1860-cı ildə imzalanmış Pekin müqaviləsi ilə əlaqələndirirlər. Həmin müqaviləyə görə, Rusiya ilə Çin arasında sərhəd Amur və Ussuri çaylarının sahili üzrə müəyyən edilmişdi. Onda nə çaylar özü, nə də oradakı adaların kimə məxsusuluğu dəqiqləşdirilmişdi. Lakin ötən əsrin 50-ci illərində, xüsusən İ.Stalinin ölümündən sonra sovet rəhbərliyinin apardığı yeni siyasətlə razılaşmayan Çin rəhbərliyi sərhədləri dəqiqləşdirmək qərarına gəlir. Daha doğrusu, Çin Ussuri çayındakı Damansk adasının bu ölkəyə məxsus olduğunu iddia etməyə başlayır.
Davamı →

Sovet-Əfqan müharibəsi necə yarandı?
«Dekabrın 25-i Moskva vaxtı ilə saat 15.00-da 40-cı ordu və Hərbi Hava Qüvvələrinin aviasiyası Əfqanıstan Demokratik Respublikasının dövlət sərhədini keçsin...»
Bu sətirlər SSRİ müdafiə nazirinin Əfqanıstana göndərilmək üçün hazırlanan hərbi hissələrə 1979-cu il dekabrın 25-i saat 12.00-da daxil olmuş əmrindəndir. Əmrdə göstərilən vaxtdan başlayaraq 47 saat ərzində Kabil və Baqram aeroportlarına 7700 əsgər və zabit, 894 hərbi texnika, 1062 ton müxtəlif yük çatdırılır. Əməliyyatı başa çatdırmaq üçün hərbi-nəqliyyat təyyarələri 343 reys etməli olur. Minlərlə insanın taleyini dəyişdirən, on minlərlə adamın ölümü, yüz minlərlə insanın yaralanması, şikəst olması ilə nəticələnən həmin dekabr günlərinə hazırlığa isə bundan xeyli əvvəl başlanmışdı…
Davamı →

Sovet sərkərdələrinin yüksək bacarıq və duyma qabiliyyəti Moskva döyüşlərində müvəffəqiyyətləri şərtləndirdi.
Hesab edirlər ki, müharibələrdə ancaq onların başlanma və son tarixləri dəqiqliklə müəyyən edilə bilər. Düzünü desək, İkinci Dünya müharibəsi barədə hələ də mübahisələr gedir — başlanma tarixi, ənənəvi olan 1939-cu il sentyabrın 1-dən, yoxsa daha əvvəllər olan Uzaq Şərqdəki müharibələrin tarixindən hesablanılmalı olması hələ dəqiqləşdirilməyib. Lakin müharibələrin sonunun olması şübhəsizdir: kapitulyasiyalar buradakı mübahisələrə son qoyur. Keytelin Karlsxorstdakı imzasına və «Missuri» gəmisindəki mərasimə şübhə edilməməlidir.
Ardı →