Yuxular | Aleksandr Kuprin

I

Uşaqlıqda olduqca qəribə bir yuxu məni tez-tez ziyarət edirdi. Əksərən pəncərədən uzun müddət küçəyə baxdığım ərəfələrdə baş verən bu hadisə zamanı adamlar ora-bura qaçışır, görüşür, bir-birinin yanından keçərkən dayanır, gülümsəyir, bir-birinə əl yelləyirdi. İtaətkar atlara qoşulu ekipajlar guruldayır, qadınlar, kişilər, uşaqlar, itlər – bütün bu sadaladıqlarım dayanmadan, saatlarla küçədə axın edirdi.

Elə həmin zaman mənə elə gəlməyə başladı ki, insanların özlərini qayğıkeş, tələskən, biganə və yad göstərməsinə səbəb xatırlamaq hissini yadırğayaraq, hansısa böyük, nəhəng və əzəmətli nəyisə unutmalarıdır. Düşünürdüm ki, tezliklə o gün yetişəcək – qısa, ani bir zaman ərzində, unudulmuş hansısa yeganə və gözəl hadisə bütün dünyaya yayılacaq və hər kəs olduğu yerdə dayanacaq. İnsanlar, evlər, kaminlər, səmadakı buludlar, hamı, hər şey – canlı, cansız təəccüblə baxacaq, susacaq və dinləməyə başlayacaq. Və həmin zaman Məhşərə çağıran Mələyin suru dünyanın üzərində çalınacaq.
Davamı →

Yolda şam yeməyi | Aleksandr Kuprin

Yadımdadır, beş il bundan əvvəl, yazıçılar Bunin və Fyodorovla birlikdə bir günlük İmatraya[1] getməli oldum. Qayıtmağımız gecəyə düşdü. Saat 11 olardı, qatar Antrea stansiyasında dayandı. Biz də bir şey yemək üçün qatardan endik.

Stansiyada, üstündə isti yeməklər və soyuq qəlyanaltılar olan uzun stol qoymuşdular ‒ təzə qızılbalıqdan yemək, qızardılmış alabalıq, soyuq rostbif, hansısa ov quşu, balaca, amma çox dadlı kotletlər və sair yeməkləri ora düzmüşdülər. Hər şey inanılmaz dərəcədə təmiz, ləzzətli və səliqəli görünürdü. Oradaca, stolun bir kənarında balaca boşqablar üst-üstə, çəngəl-bıçaqlar isə topa yığılmış, balaca zənbillərdə çörək qoyulmuşdu.

Davamı →

Vətən | Aleksandr Kuprin

Əşyalar, hadisələr və sözlərin dərinliyinə varanda və inadla baxanda onlar qeyri-adi görünür. Yeni rəng və çalarlar hər zaman göz önündə dayanır.

Bax, Vətən anlayışı budur. O, nə qədər darısqal və ölçüsüz, hər şeydən üstün, mübaliğəsiz genişlikdə olsa belə, böyüyəcəkdir.

Mən ona qarşı sevgimi ən primitiv formada tanıdım — vəhşilərin öldüyü və meymunların vərəmə tutulduğu həsrət, xəstəlik obrazında… Mən üç yaşımdan iyirmi yaşıma kimi moskvalı idim. Ailəmiz hər yay bağa gedirdi: Petrovski parkına, Ximkaya, Boqorodski, Petrovsko-Razumovski, Ramenskiyə, Sokolnikə. Yaşıllıqlar içərisində yaşayarkən Moskvanın daş-kəsəyi üçün, təkcə anamın başa düşdüyü — heç olmazsa həftədə bir dəfə şəhər gəzintisinə çıxmaq, onun isti, tozlu küçələrində yürümək, əhəng, qaynar asfalt qoxusunu içinə çəkmək, dəmir və daş gurultusunu dinləmək ehtiyacı səbəbindən o qədər darıxırdım ki…
Davamı →

Qəlbə yaxın | Aleksandr Kuprin

On beş il öncə rus yazıçısı Maksim Qorki Parisə səfər etdi. Bu hadisənin xronoloji qaydada nə zaman baş verdiyini dəqiq bilmirəm: Sarı İblis şəhəri – Nyu Yorka tüpürəndən əvvəl, yoxsa sonra. Lakin, hər halda o, ekzotik yeniliklərə tez zamanda alışan və həmin sürətlə də uzaqlaşan Parisdə müəyyən qədər uğur əldə edə bilmişdi. Düzünü desək, onun Yeni Vavilona səfəri Seneqal şahzadəsinin və kazak Aşinovun səfərindən daha çox yadda qalmışdı. Ayaqqabı mağazalarının vitrin-sərgilərində La semelle pour les pieds “Gorky”. (Ayaqqabı içliyi “Qorki”) yazılı plakatlar hələ də asılı qalır. Reklamın mətni göstərir ki, Qorkinin uğuru həqiqətən də demokratik xarakter daşıyırdı.
 
Həmin zamanlar Parisdə digər yazıçı – Amfiteatrov “Krasnoe znamya” adlı jurnal nəşr edirdi. Jurnal nə qədər səs-küylü idisə, bir o qədər də zərərsiz idi. Bu jurnalda Qorkinin çar II Nikolayla, ədəbsizlik nümunəsinə çevrilən uydurma satirik-müsahibəsi dərc olunmuşdu. Mövzu qanlı tiran və xalqın içərisindən çıxan cəsur müğənni haqqında idi. Nəticə mövcud olmayan mülkədar və qaçaq təhkimliyə aparıb çıxarırdı.
Davamı →