Homo scribens, yaxud Mirzə Fətəlinin tale yazısı

«Homo scribens» latınca «yazan adam» deməkdir.

Mirzə Fətəlinin bütün yaradıcılığını və bürokratik fəaliyyətini skpirtor (katib arxetipinin təcəssümü kimi nəzərdən keçirməliyik: münşi — mirzə-katib-mütərcim. Mirzə Fətəli.
Məhz skriptor fiquru bədii (dram, ədəbi tənqid, şeir, povest) və xidməti-epistolyar irsini bir araya gətirir. Məktublar-şeirlər-dramlar yazan bir canişinlik məmurunun obrazını yazıçının ibrət idealları ilə, sözlə xidməti və orta əsrlərin yazı nəzəriyyəsi ilə necə uzlaşdırmaq olardı? Məsxərə, istehza üsulu ilə yazılmış «Təmsilat»ı ilə dünyanı və dövlət strukturlarını sakrallıqdan məhrum etmirdi? Axı, komediya yazmaq yüksək çinli məmur statusunun aşağı düşməsi deyilmi? İbrət dərslərindən, dini moizədən nəsihətçilikdən əl çəkib, «oxucuların zövqü üçün rəğbətli olan əsər-dram və roman»ı «insanların əxlaqını yaxşılaşdırmaq, oxucu və qulaq asanları ibrətləndirməyin» zəruriliyinə inanırdı.

Davamı →