Kayzen

XVI əsrin, ümumiyyətlə bəşər tarixinin zirvələrindən daha biri… Bütün zamanların və bütün insanların böyük şairi, yazıçısı və dramaturqu… Migel Servantesin talantının miqyasını və univеrsallığını Karl Marks, Viktor Hüqo və bizim Cəfər Cabbarlı kimi nəhənglərlə müqayisə еtmək olar — onların talantı bulaq kimi qaynayırdı, çay kimi axırdı, sеl kimi coşurdu. Amma selin də böyüməsi, ümmana çevrilməsi üçün zaman və məkan lazımdır. Bizim Cəfər Cabbarlı kiçik ölkədə doğulmuşdu, amma 36 yaşında həyatla vidalaşanda artıq məşhurdu… Servantes isə böyük ölkənin vətəndaşı olsa da, 36 yaşında ancaq tanınmağa başladı…

Davamı →

Ola bilər ki, bu tipli qeydlər artıq söylənilib, özü də dəfələrlə; məni onların orijinallığından çox həqiqiliyi maraqlandırırdı.

Digər klassik əsərlərlə müqayisədə ("İlliada", «Eneida», «Farsaliey», Dantenin «Komediyaları», Şekspirin faciə və komediyaları) «Don Kixot» realist kitabdır; bununla belə bu realizm XIX əsr realizmindən fərqlənir. Cozef Konrad yaza bilərdi ki, bütün qeyri-təbii şeyləri yaradıcılığından silib çıxarır, çünki bunun varlığına imkan yaratmaq gündəlik həyatda möcüzəni inkar etmək demək olardı; bilmirəm, Migel de Servantes bu fikirlə razılaşardımı, ancaq mən əminəm ki, «Don Kixot»un öz forması etibarilə prozaik və real dünyanı poetik və uydurma dünyaya qarşı qoymağa məcbur edərdi. Konrad və Henri Ceyms gerçəkliyə roman paltarı geyindirmişdilər, çünki onlar bunu poetik hesab edirdilər; Servantes üçün reallıq və poetiklik — antonimlərdir.
Davamı →