Qaçqın uşaq
Bu yaz ağacların çiçək vaxtı yağınlıq olmamışdı deyə bütün meyvə ağaclarının üstü meyvə ilə dolu idi.Həyətdə gəzişirdim, qarlı, şaxtalı qış keçirmişdi bu torpaq, sudan doymuşdu, torpaqdan münbütliyin qoxusu gəlirdi.Gömgöy ot ayaq altında əzildikcə xoş bir qoxu yayılırdı.Quşlar şən-şən oxuşur, ayağımın altından hərdən bir tapdalanmaqdan canını qurtarmağa çalışan çəyirtkələr hoppanır, yetişmiş, yerə, ağacların dibinə tökülmüş meyvələrdən qopardıqlarını işgüzarlıqla yuvalarına daşımağa cəhd edən qarışqalar və cürbəcür həşəratlar qaynaşırdı bu bol məhsul verən torpağın bir parçası olan balaca həyətdə.
Həyətin ortasında səliqə ilə çəpərlənmiş balaca bir dirrik vardı. Ləklərdə badımcan, pomidor, istiot şitilləri əkilmişdi. Bir qıraqdan çəpər boyu basdırılmış lobya şaxları sarmaşsın deyə dayaq əvəzinə çəkil ağacının çubuqları basdırılmışdı dibinə. Anamın əlinin səliqəsinin, zəhmətkeşliyinin bariz nümunəsi idi bu dirrik.Qışda, ağaclar budanan vaxt atam kəsmişdi bu çəkil çubuqlarını, dəstə ilə bağlayıb həyətin bir qırağına yığmışdı ki, lobya əkəndə dibinə basdırsın. Basdırmışdı da. Qışdan kəsilən, suyu qurumuş bu çubuqlar Yerə basdırılandan sonra canlanmışdı, bu münbüt torpaqdan qidalanmışdı, əksəriyyəti göyərib yarpaqlamışdı.
Meyvələrinin ağırlığından budaqlarını yerə sallamış cavan ərik ağacının dibində, həyətin ortasından keçən su arxının üstündə oturdum. Ağacın dibi yetişmiş, yerə tökülərək əzilib pırsımış əriklərlə dolu idi. Düz on doqquz il idi bu ağacların belə gətirdiyini görməmişdim… Hər il ağacların üstündə olan tək-tük meyvələrin dadına baxmaq üçün ya min bir əziyyət ilə ağacın üstünə çıxardıq, ya da çıxa bilmədiyimiz, əl çatmayan yerdə olanları da daşla, ağac parçaları ilə vurub yerə salmağa çalışardıq. Atam da həyətin otunu dəryazla çalanda bizim meyvələrə atdığımız, boşa keçən, həyətin ortasına düşən daşlara dəyib “ağzı qayıdan” dəryazı itiləyə-itiləyə bizi danlayardı həmişə...
İndi bu ağacların bir belə meyvə gətirməyi qəribə gəlirdi mənə. Çünki Ağdam işğal olunan ildən bəri belə bolluq olmamışdı, həmin ili də “qaçhaqaç” düşdü, hamı evini-eşiyini atıb göydən yağan ölümdən canını, ailəsini qurtarmağa çalışdı. Biz də İsmayıllı rayonuna köçdük. Ağaclar da, meyvələr də sahibsiz qaldı...Arabir atışma səngiyəndə evimizə baş çəkməyə gələn atam bu sahibsiz həyətdə sahibsiz qalan meyvələrdən yığıb gətirərdi bir maşının yük yeri tutacaq qədər. Bir az yeyərdik, qalanı xarab olardı, qalıb xarab olanları da anamın atmağa əli gəlməzdi… Bizi dilə tutmağa çalışar, meyvələrin xarab yerlərini kəsib atar, qabığını soyar, az qala yalvarardı:
-Anan saa qurban, ala ye dayna, bəs atan ermənin qabağından gedib o zülümnən yığıb gətirib. Niyə yemirsiniz Allahın verdiyi bu gül kimi meyvələrdən???
Yalvarmağını bir faydasının olmadığını görəndə də bizi qorxutmağa çalışardı:
-Bax yeməsəniz ağaclar küsər sizdən, deyər mənim meyvəmi yemirsiz, mən də ta sizə meyvə vermiyəjəm. Bu gün-sabah qayıdajıyıq kəndə, onda da küsdürdüyünüz ağacların meyvəsinə tamarzı qalajıyıq, tapmıyajıyıq vallah...
Anam bu sözləri elə inamla deyirdi ki, qorxurdum ağaclar küsər, biz kəndə qayıdanda meyvə gətirməzlər, ürəyim bulanana qədər yeyirdim həsrət qaldığımız həyətin həsrət qaldığımız meyvələrindən. Amma anamın dediyi “bu gün-sabah” yaman uzun çəkdi...Düz iki il kəndə gedə bilmədik, iki ildə çox şey dəyişdi…
Ardı →