Ədalət və müsavatın fərqi nədir?
Çağdaş zamanımızda düşündürücü və tez-tez rast gəlinən suallardan biri də ədalətlə müsavatın fərqidir. Bəzən beyinlərdə yaranan bu sual insanların düşüncələrini qarışdırır. Elə zənn olunur ki, müsavat və ədalət eyni şeydir. Bəzən də müsavat anlamı insanın ürəyinə daha çox yatır. Çünki, adətən insanlar müsavat tələb edirlər (Baxmayaraq ki, insanların çoxu qəlblərində bu fikirə ziddir). Yalnız məsələyə siyasi istiqamətdən baxış keçirtməmək lazımdır. Bu məsələdə ideoloji nəzər daha əvvələ keçirilməlidir. İlk əvvəl ədalətin nə olduğuna nəzər salaq.Ədalət nədir?
Ədalət ərəb sözüdür. İnsaf, ədalət; haqq, qərəzsizlik, üzgörməzlik, doğruluq, düzlük və s. mənaları özündə cəm edir. İşlədilmə yeri isə fərqlidir. Ədalət məfhumunu iki əsas yerə bölə bilərik:
1. «Hər şeyin öz yerində olması»
Cəmiyyətdə ədaləti bərpa etmək həmişə çətin məsələlərdən olmuşdur. İnsanlarda fitrətən ədalətə qarşı sevgi olsa da, özləri bu sifətdən qorxmuş və qorxuları onları ədalətə qarşı çıxmağa vadar etmişdir. Bəli, nə qədər acı olsa da belədir. İnsan ədalətdən qorxur. Ədalət həkimin fəhlə, fəhlənin həkim olmasının qarşısını alır. Cinayətkarı azadlıqdan məhrum edir, dürüst insanları azadlığa qovuşdurur. Kainatda nizam-intizamın hökm sürməsi də, ədalətin bariz nümunələrindəndir. Hər şey öz yerindədir. Əgər öz yerində olmasa, nizam intizam pozula bilər. Sual oluna bilər ki, bəs təbii anomaliyalar, insanlarda olan əlillik və ya yoxsulluq bu dünyadakı ədalətsizliyin bariz nümunəsi deyilmi? Xeyr, bu belə deyil. Şikəst doğulmuş uşağın niyə şikəst doğulmasını araşdırdıqda, səbəbini valideynlərində və ya onun şikəst doğulmasına səbəb olan ətraf mühitdə görəcəyik. Yoxsulluq isə, insanların cəmiyyətdə balansı pozmalarından irəli gəlir. İnsanlar ədalətə riayət edib hər şeyi öz yerində qərar versələr, dünya barış içərisində yaşayar. Xülasə, dünya bu günkü durumundan çıxar. Bəs, hər şeyi öz yerində qərar vermək nədir? İlk əvvəl qeyd edək ki, ədalətin əksi zülmdür. Ədalətə riayət edən adil (ədalətli), etməyən isə zalımdir (zülmkardır). Gülə su vermək ədalət, tikana su vermək zülmdür. Bu barədə şair də gözəl demişdir:
Ardı →