Qadın və Sufizm

Bəşəriyyətin şüurlu dövründən başlayaraq həm qadın, həm də kişi Varlığın Qaynağıyla yenidən birləşən yolla getmişdir. Dünyanın mahiyyətindən doğan ikilik, dualizm üzündən kişi və qadın formalarında olmağımıza baxmayaraq, nəticə etibarı ilə Yeganə Varlıq qarşısında  qadın və kişi fərqi qəti şəkildə yoxdur. Sufi ənənəsi daxilində bu həqiqətin etirafı qadınları bu yolla mənəvi kamillik məqamına ruhlandırdı. Halbuki Qərb dünyasında bu mühüm məqsədə nail olmaq heç də hər zaman mümkün olmayıb.

Davamı →

Sufizm və eşq

Orta əsrlər mərhələsi İslam dünyasının və müsəlman ölkələrinin ictimai-siyasi, elmi-mədəni, bədii-fəlsəfi düşüncəsinin formalaşmasında xüsusi rol oynayır. Çünki, bu dövr özünün mövzu zənginliyi və rəngarəngliyi ilə seçilir. Bu rəngarəngliyin, zənginliyin yaranmasına və inkişafına xüsusi təkan verən qüvvələrdən biri də təriqət ədəbiyyatı olmuşdur. İslam dini ilə əlaqədar olaraq daha da geniş yayılmağa başlayan, mövzu, bədii-fəlsəfi düşüncə, dini-ədəbi məfkurə baxımından təriqət ədəbiyyatı orta əslər ədəbiyyatının ayrılmaz hissəsidir. Müsəlman ölkələri də İslamla sıx bağlı olduqlarından bir-birinin ardınca və ya eyni zamanda yaranmış bu təriqətlərin təsirindən yan keçməmişdir.

Davamı →

Sufilik və onun Azərbaycanda yayılması

«Mistik düşüncə» bəşəriyyət tаriхi bоyu mövcud оlаn bir məfhumdur. İlаhi bilik və sirlərlə bаğlı mənаlаrı özündə əks еtdirən yunаn mənşəli bu söz (mystikоs) tədricən fəlsəfi-dini tеrmin mаhiyyətini qаzаnmışdı. Mistik təcrübə və аnlаyış yunаn fəlsəfəsində, brаhmаnizm, buddizm, mаniхеizm, iudаizm və хristiаnlıqdа müхtəlif fоrmаlаrdа mövcud оlmuşdur.
İslаm dininin isə mistik təlimlərini, оnun mənəvi həyаtını və əхlаqi dəyərlərini tаriх bоyu fоrmаlаşdırаn fəlsəfi-dini cərəyаnlаr «sufilik» və «təsəvvüf» аnlаyışı ətrаfındа birləşirlər. Bu təlimlərin əsаsındа insаnın nəfsi ilə mubаrizə аpаrıb sаflаşdırmаsı və sоndа tərbiyə еdilmiş nəfsin öz vаrlığındаn uzаqlаşаrаq Аllаhа qоvuşmаsı idеyаsı durur.
Davamı →

Sufizmin yaranmasının ilkin mərhələsi

Zöhd dövrü (zöhd — dünya malına göz dikməmək və sadə nemətlərlə yaşamağa çalışmaq. Bir növ «yemək üçün yaşamamaq, yaşamaq üçün yemək» prinsipi)

Bu mərhələdə əsasən Məhəmməd peyğəmbərin zöhdlə bağlı örnəkləri əsas götürülmüşdür. İslam peyğəmbərinin çox sadə həyat tərzi onun əsabələri üçündə örnək olmuşdur. Mənbələrə görə, ondan sonra hakimiyyətə gələn dörd böyük xəlifə də Peyğəmbərin bu ənənəsinə sadiq olmuşdur. Bu dövrdə sufi kəlməsi işlənməsədə onun yaranması üçün tarixi zəmin meydana gəlmişdir. Əshabi-suffənində təsəvvüf tarixində böyük rolu olmuşdur. Bəzi tədqiqatçılar Əshabi-suffənin təsəvvüf həyatının ilk nüvəsini təşkil etdiyi, hətta təsəvvüf sufi kəlmələrinin onlara aid olan suffə kökündən olduğunu iddia etmişlər. Onların saylarının 70 ilə 300 arası mühacir və ənsarın fəqirlərindən ibarət olduqları söylənilir. Ətraf qəbilələrdən müəllim istənildiyində Məhəmməd peyğəmbər məhz onların arasından seçib, göndərərdi. Bu səbəbdən əshabi-suffə təkyənin və mədrəsənin islam tarixində ilk nüvəsi sayılır.
Ardı →

Azərbaycanda sufizm

Azərbaycanda Təsəvvüf hərakatları 8-ci 10-cu əsrlərdə başlamışdır. Azərbaycanda yaşadıqları bilinən ilk sufilərin bəziləri bunlardır: Əbu Hüseyn Dündari Şirazi, Hüseyn Yəzdinyar, Əbu Həsən, Əbü Züra, Əbu Abbas, Əbu Səid Abdal Bakuvi, Əbu Abbas Əhməd, Ahi Fərəc Zəncani, Xacə Məhəmməd Xoşnam, Balə Xəlil Mərəndi, Əbu Bəkr Şami.
Ardı →

Sufizm nədir?

Sufizm nədir?
Sufizm sözünün etimoloji mənasının izahı hal hazırda da ixtilaf doğuran məsələ olaraq qalmaqdadır. Tədqiqatçılar sufizm və təsəvvüf kəlmələrinin eyni kökə malik olduğunu bildirir. Bəzi tədqiqatçılar bu sözün ərəb mənşəli olmadığını qeyd edir. Onların fikrincə bu söz yunanca sofia (müdrik) sözündən əmələ gəlmişdir. Bu sozün ərəb mənşəli olduğunun tərəfdarı olan tədqiqatçılar isə bir kəlmə üzərində ittifaq etməyərək müxtəlif fikirlər söyləmişlər. Təsəvvüf kəlməsinin mənşəyini izah etməyə çalışan bəzi fikirlər bunlardır:
Ardı →