Kayzen

«Min bir gecə» nağıllarında hansısa həyat hekayəti nəql olunur, sonra dərhal Şəhrizad şaha deyir ki, nağılın qalanını, yaxud yenisini sabah danışacağam. Beləcə, hər gecə bir nağıl tamamlanmır. Belə olan təqdirdə həmin gecə mütləq Şəhrizadın, yaxud şahın adı xatırlanır, adətən, onların arasında qısa dialoq olur. Nağıl, yaxud gecə bitəndən sonra şahın və Şəhrizadın adı çəkilən kimi oxucu, sanki fikrən dərhal nağıllar aləmindən qopub real həyata qayıdır. Bununla da daim şahın əmri ilə öldürülmək təhlükəsində olan Şəhrizadın aqibəti tam olaraq bilinmir. Bu məqam bir qədər detektiv mahiyyət kəsb edir. Bu cür ədəbi gediş oxucunu «ayıq» saxlayır, onu nağıl mürgüsünə aludə olmağa qoymur. Sanki Şəhrizad danışdığı nağılla dinləyicini yatızdırır, öz nağılı — həyat hekayət iləsə oxucunu oyadır.

Davamı →

Əsrlər boyu Yaxın və Orta Şərq xalqlarının, sonra isə Avropa xalqlarının ruhunu fəth etmiş “1001 gecə” nağılları ağızdan-ağıza, dildən-dilə keçə-keçə öz rəngarəngliyini artıraraq bir çox əsərlərin yaranmasına mənbə olmuşdur.

Tədqiqatçıların əksəriyyətinin fikrincə, “1001 gecə” nağıllarının əsasını IX yüzillikdə fars (pəhləvi) dilindən ərəb dilinə tərcümə edilən «Hezar əfsanə” ( “1000 əfsanə” ) təşkil edir. Əsərdəki hekayələr, məsələn, “Sindibadnamə hekayələri”, heyvanların nitqləndirmə yolu ilə düzələn təmsillər – “Hindistan”, div, pəri iştirak edən nağıllar – İran, Harun ər – Rəşid, Məmun və başqa ərəb xəlifələrinin iştirak etdiyi hekayələr isə ərəb xalqlarının həyatını əks etdirdiyi üçün hər 3 xalqın müştərək abidəsi sayılır.
Ardı →