Kayzen

Davamı →

Belə bir siyasi fənd mövcuddur: dirilərin heykəli qoyulmur, adına küçə verilmir, nailiyyətləri əbədiləşdirilmir. Çünki, demək olar, dünyanın hər yerində heykəli qoyduran, küçəni adlandıran hakimiyyətdir.
Sağ məşhur isə partlamamış bombadır, o, hər an mövqeyini dəyişə bilər. Məsələn, hakimiyyətə əks mövqe tuta bilər, bu hakimiyyətə böyük zərbə olar. Ən əsası, sağ adamın adı ona görə əbədiləşdirilmir ki, o hələ sağdır və hər an qatı cinayətkar, terrorist ola biləcək potensiala məxsus bir canlıdır — insandır. Buna görə yaşayan məşhurların adının əbədiləşdirilməsi məsələsi bütün dövlətlərdə hakimiyyətin yüz ölçüb bir biçərək qərar verdiyi məsələdir.

Davamı →

Vəli Xuluflu yeni əlifba islahatının əsas ideoloqlarından biri olub. Tanınmış folklorşünas alim cəmi 43 il ömür yaşamasına baxmayaraq, milli yaddaşın mühafizəsində dura bilib. Elə bu səbəbdən də bir çox təzyiqlərə, haqsızıqlara məruz qalıb və nəhayət, 1937-ci ilin qanlı repressiyasında qurban gedən aydınlardan biri olub.
1937-ci ilin apreli… Artıq növbə Vəli Xulufluya da çatıb. Çünki bir neçə ay bundan əvvəl həbs edilən və aramsız işgəncələrə məruz qalan başqa ziyalılar cismani əziyyətlərə dözməyərək, alim haqqında “həqiqətləri” söyləmişdilər.
Davamı →

Bəstəkar, alim və pedaqoq Oqtay Rəcəbov. Bu görkəmli sənətkarın yaradıcılığı ilə tanış olanda qürur hissi keçirməmək olmur. O, həqiqətən Azərbaycanın mədəniyyətini, musiqisini dünyaya tanıdan sənətkarlardandır. Parlaq istedad sahibi olmaqla bərabər, həm də zəhmətkeş sənətkardır. Bəstəkar kimi daim axtarışda olub, bir-birindən gözəl mahnılar bəstələyib.
“Anam Azərbaycan” (sözləri Adil Babayevin), “Nəğmələr” (sözləri Bəxtiyar Vahabzadənin), “Necə unudum səni?” (sözləri Zivər Ağayevanın), “Zəfəran” (sözləri Nüsrət Kəsəmənlinin), “Daha nə istəyirsən” (sözləri Famil Mehdinin) və sair mahnılar dillər əzbəridir.
Davamı →

Andre-Mari Amper Lion şəhərində, zadəgan ailəsində anadan olub. Gəncin istedadı tez bir zamanda üzə çıxıb: o, qeyri-adi yaddaşa malik olub və təhsili ilə, demək olar ki, özü məşğul olub. 1793-cü ildə inqilab zamanı atasının qilyotində ölümü onun üçün böyük sarsıntı olub.

Gələcək fizik 14 yaşında 28 böyük kitabdan ibarət olan fransız “Ensiklopediyasının” bütün cildlərini oxuyub. Paskal kimi Amper də əvvəlcə riyaziyyatla maraqlanıb və konusşəkilli kəsik nəzəriyyəsinə dair traktat yazıb.

Amper Burkan-Bre şəhərinin Mərkəzi məktəbində fizika professoru təyin olunana qədər riyaziyyat fənnindən dərs deyib. “Oyunların riyazi nəzəriyyəsinə” adlı elmi işi dərc olunandan sonra o, London Universitetinin fizika kafedrasına dəvət olunub. Burada alim daha bir sarsıntı keçirib. Sevimli həyat yoldaşının ölümü ömrünün sonuna qədər ona əziyyət verib.
Davamı →

“İndiki zaman onların ola bilər, amma uğrunda çalışdığım gələcək mənimdir”.
                                                                    Nikola Tesla

Serb əsilli Amerika alimi Nikola Tesla elektrik və elektromaqnetizmə olan anadangəlmə istedadı ilə həm yaşadığı dövrdəki elmə, həm də gündəlik həyatımıza damğasını vurub. Teslanın bir çox icad və inkişaf etdirdiyi prinsiplər indi də istifadə edilməkdədir. 

1856-cı il iyulun 10-da Avstriya İmperiyasının Smiljan qəsəbəsində dünyaya gələn Teslanın təhsil həyatı təbəddülatlı keçib. Keşiş olan və oğlunun da keşiş olmağını istəyən atasının əksinə gedərək Avstriya İmperiyasındakı müxtəlif şəhərlərdə məktəbə gedib, müxtəlif universitetlərdə dərs alıb, işlərdə çalışıb. Bu illərdə əldə etdiyi texniki biliklər və iş təcrübəsi gələcəkdə karyerasına və ən əsası, xəyallarına yön verəcəkdi.
Davamı →

Rus şərqşünaslıq elminin atalarından hesab olunan Mirzə Kazımbəy və ya onun dünyada tanındığı adı ilə desək Aleksandr Kazımoviç Kazımbek 1802-ci ilin 22 iyulunda Rəşt şəhərində ruhani ailəsi olan Məhəmməd Qasımın ailəsində dünyaya göz açıb.

Qazi təyin olunduğu üçün atası Dərbəndə köçür, burada Mirzə Kazımbəy yüksək səviyyədə dini təhsil alır. Hacı Qasımın Dərbənddəki nüfuzu ona xeyli açıq və gizli düşmənlər qazandırır, çar hökuməti onu suçlu hesab edərək bütün əmlakını müsadirə edir, özünü isə Həştərxana sürgün edir. 1821-ci ildə gənc Məhəmmədəli atasının ayrılığına dözməyərək yanına gedir.

Kasıb gəncin zəngin qonaqları
Makferson və Qlen: Bu iki ingilis casusu, missionerlər Mirzə Kazım bəyin həyatını və dinini dəyişdirən şəxslər olublar. Onlar gənc Məhəmmədəlini ən həssas-ən kasıb vaxtında yaxalayırlar. Həştərxana gəldikdən sonra iş axtaran Məhəmmədəli bu iki missionerə türk və ərəb dilindən dərs demək təklifini dərhal qəbul edir. Missionerlərdən biri Kazımbəy haqqındakı məqaləsində yazırdı:
Davamı →

Orta əsrlər Şərq elmindən söz düşəndə Azərbaycanın bir sıra görkəmli mütəfəkkirləri xatırlanır. Məşhur filosof Siracəddin Mahmud Əbubəkr oğlu Urməvi də elm sahəsində sayılıb-seçilənlərdən olub.

Azərbaycanda Siracəddin Urməvi irsinin tədqiqatçısı AMEA-nın müxbir üzvü, fəlsəfə elmləri doktoru Zakir Məmmədovun əsərlərindən məlum olur ki, filosof 1198-ci ildə Cənubi Azərbaycanın Urmiya şəhərində doğulub, uşaqlıq illərini həmin diyarda keçirib. Mənbələrdə onun Mosulda təhsil aldığı göstərilir. Burada tanınmış filosof Kəmaləddin Musa ibn Yunusdan elmin sirlərini öyrənib.
Davamı →

Orta əsrlərdə dərin düşüncə və zəka sahibi kimi tanınan mütəfəkkirlərimiz sırasında şair, tanınmış ədəbiyyatşünas, dilçi alim Xətib Təbrizinin xüsusi yeri var. 

Xətib Təbrizi (Əbu Zəkəriyyə Yəhya ibn Əli) 1030-cu ildə Təbriz şəhərində dünyaya göz açıb, uşaqlıq illəri burada keçib. Gənclik dövrü ilə bağlı qaynaqlarda səhih məlumat az olsa da, onun erkən yaşından elmə maraq göstərdiyi, daha çox poetika ilə maraqlandığı qeyd olunur. O, elmi kitabları mütaliə edir və adı alimlər məclisində çəkilir. Təbrizin görkəmli elm adamları onun haqqında yüksək fikirlər söyləyir, Suriyanın Şam (Dəməşq) şəhərinə gedərək orada məşhur dilçi alim Əbül-Əla Məərri ilə görüşməsi tövsiyə olunur.

Beləliklə, Məərri ilə görüşmək üçün yola çıxan Xətib Təbrizi piyada gəlib Şama yetişir. Onun elmə həvəsi və qeyri-adi iradəsi şəhərdə dildən-dilə düşür, ərəb salnaməçilərinin diqqətini çəkir və gənc nəslə örnək hərəkət kimi kitablara salınır. Şamda Əbül-Əla Məərri ilə görüşən X.Təbrizi bu görkəmli ərəb alimini yüksək qiymətləndirərək yazıb: “Ərəblərin dilində Əbül-Əlaya məlum olmayan bircə söz də yoxdur”.
Davamı →