Kayzen

Təhsil Nazirliyinin “Qarabağın məşhur müəllimləri” layihəsinin növbəti siması Xan Şuşinskidir. Azərbaycan muğam sənətinin korifeylərindən, Qarabağ xanəndəlik məktəbinin görkəmli nümayəndələrindən biri, əsl adı İsfəndiyar olan böyük sənətkar 1901-ci il avqustun 20-də Şuşa şəhərində anadan olub.

Davamı →

 Ancaq yadelli müsəlman təfəkkürümüz araq məsələsində də bizi qonaq-qara yanında üzüqara edib. Belə ki, ölkənin araq sənayesi müştərilərini əldən buraxmamaq üçün çox milli  bir yol seçib. İstehlakçıda alkoqoldan asılılıq yaratmaq üçün araqların tərkibinə psixotrop maddələr qatırlar və bu maddələr «Yeyib-içən oğlan»ın (ifadə meyxanaçılara məxsusdur) sinir sistemini ilk şüşədəcə zədələyərək onda qorxu, əsəb nevrozu yaradır. Milli araqların paxmelliyində nevroz xəstəliyinin əlamətlərini kor yapalaq belə, istəsə görə bilər. Sinirləri iflic olmuş psixopat istifadəçiyə elə gəlir ki, içməsə başına bir iş gələcək, yaxud əsəblərini sakitləşdirmək üçün mütləq yenə içməlidir. Beləliklə, gərgin iş gününün sonunda ucuz, milli — çölü «Xan», içi nökər arağından «əlli» vurub stresdən azad olmaq istəyən yazıq zəhmətkeş, kasıb vətənpərvər psxixi xəstəyə, içki düşkününə çevrilir. Gerisini də özünüz bilirsiniz, ya içib bacanağını bıçaqlayır, ya arvadını boşayır, ya da ağlını itirib seçki qutusunu oğurlayır.

Davamı →

Azərbaycan muğamlarının yaşı bilinmir. Bilinən odur ki, azərbaycanlılar hər zaman muğam dinləməkdən zövq alıblar. «Rast”, „Şur”, “Humayun”, „Çahargah”, “Segah”, „Bayatı-Şiraz” və digər muğamlar xalq arasından çıxan xanəndələrin ifasında pərvazlanaraq könülləri fəth edib.
Muğamların aşa bilmədiyi sərhəd yoxdur...
Muğamlarımızın heyranı yalnız özümüz deyilik. Xalqımızın milli-mənəvi zənginliklərini təcəssüm etdirən muğamlarımız dilindən, dinindən, irqindən asılı olmayaraq, hər bir musiqisevər, həssas, duyğulu insanın qəlbinə yol tapa bilir. Bu səbəbdən muğamları yalnız Azərbaycanda, Şərq ölkələrində deyil, bütün dünyada sevir, bəşəriyyətin mənəvi irsinin bənzərsiz nümunələrindən hesab edirlər.

Davamı →

Şərqdə muğam dəstgahlarını tamam-kamal ifa edən ilk qədim sənətkar, səhnəmizin lirik Leylisi, ustad xanəndə, muğam və mahnılarımızın ilkinliyini ustalıqla qoruyaraq, nəsildən-nəsilə ötürən, Xalq artisti Sara xanım Qədimovanın yaradıcılıq yolu yeni nəsillər üçün əsl vətənpərvərlik, fədəkarlıq və sənətə sədaqət nümunəsi olmuşdur. O, xalqımızın qəlbində əbədi məskən salmış sənətkar olaraq mahnı və muğamlarımızın ifaçısı kimi Cabbar Qaryağdıoğlu, Bülbül, Seyid Şuşinksi, Xan Şuşinski, Rəşid Behbudov, Həqiqət Rzayeva kimi qüdrətli sənətkarların sırasımda layiqli yer tutmuşdur.
Davamı →

Böyük sənətkar Məşədi Məmməd Fərzəliyev ömrünün 60 ilini Azərbaycan və klassik şərq musiqisinin inkişafına həsr edib. Onun adı Azərbaycanın görkəmli xanəndələrindən Cabbar Qaryağdı oğlunun, Keçəçi oğlu Məhəmmədin, Şəkili Ələsgərin və Zabul Qasımın adı ilə yanaşı çəkilir. Məşədi Məmmədin çox məlahətli səsi var idi və 0, gur zəngulə vuran bir xanəndə idi.
Məşədi Məmməd Fərzəliyev 1872-ci ildə qədim Şuşa şəhərində anadan olub. Uşaqlıq illəri bu dilbər guşədə keçsə də, çox erkən doğma şəhərini tərk edib, lap gənc yaşlarından bir müddət Gəncədə, sonralar isə Tiflis, Batum, Vladiqafqaz, İstambul və sair şəhərlərdə yaşamış və xanəndəlik etmişdi.
Davamı →

Çahargah — (farsca hərfi mənası — "çahar" — «dörd», «gah» — mövqe, məkan, vəziyyət) — Yaxın Şərq xalqları musiqisində ən çox şöhrət qazanmış muğamlardan biridir. Eyni zamanda Şərq musiqi sinin, başlıca məqam(lad) əsaslarından biri anlamında da işlənir. Qədim Şərq alimlərinin fikrincə, çahargah məqamı göy gurultusu ilə əlaqədar olaraq yaradılmışdır.

Ü. Hacıbəyov çahargah məqamının dinləyicidə coşqunluq və ehtiras hissi oyatdığını qeyd edir. Bəstəkar «Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları» elmi əsərində "Çahargah" məqamının səs sırasını belə müəyyən etmişdir (mayə pərdəsi oktavanın «do» səsidir).
Davamı →

Azərbaycanın musiqi beşiyi Qarabağda muğam sənətinin inkişafında mühüm xidmətləri olmuş görkəmli sənətkarlardan biri də Hacı Hüsüdür. O, mahir ifaçılığı ilə yanaşı, muğamlarımızın təbliğinə də önəmli töhfələr verib.
Hüsü Niftalı oğlu 1839-cu ildə Şuşanın Çölqala məhəlləsində dünyaya göz açıb. Papaqçılıqla məşğul olan atası yaxşı sənətkar kimi tanınıb. Hüsü ilk təhsilini molla məktəbində alır və elə bu dövrdən onun məlahətli səsinin olduğu aşkara çıxır. Şuşada yaratdığı məktəbdə bir çox xanəndələri yetişdirən Xarrat Qulu onun səsini, musiqi duyumunu yoxlayır, qeyri-adi istedadını bəyənir və məktəbə qəbul edir. O, müəllimindən ifaçılığın sirlərini öyrənir. 

Hüsü şuşalılar qarşısında ilk dəfə tarzən Sadıxcanın müşayiəti ilə “Çahargah” oxuyur və alqışlarla qarşılanır. Səsinin şöhrəti Azərbaycan hüdudlarını aşır...
İran hökmdarı Nəsrəddin şah 1880-ci ildə Hacı Hüsünü Təbrizə, oğlunun toyuna dəvət edir. Məşhur İran musiqiçilərinin də çıxış etdiyi toy ziyafəti başa çatanda şah tərəfindən birinci mükafat Hacı Hüsüyə verilir.
Davamı →

Muğam — Azərbaycan xalqının bədii yaradıcılığının zəngin bir hissəsi, əsrlərdən bəri şifahi şəkildə inkişaf edərək dövrümüzə gəlib çatmış unikal sənət nümunəsi, Şərq xalqlarının şifahi ənənəli professional musiqisi (ənənəvi musiqi) sistemində özünəməxsus janrdır.
Dahi Azərbaycan bəstəkarı Ü.Hacıbəyov Yaxın və Orta Şərq xalqlarının 14-cü əsrdə inkişafın zirvə nöqtəsinə çatmış musiqi mədəniyyətini 12 sütunlu və 6 bürclü (qülləli) bir binaya bənzədir. 14-cü əsrin sonuna yaxın baş verən ictimai, iqtisadi və siyasi dəyişikliklərlə əlaqədar olaraq bu binanın divarları çatlayaraq, uçub dağılmış və Üzeyir bəyin təbirincə desək, Şərq xalqlarından hər biri bu musiqi binasının qiymətli parçalarından istifadə edərək, özünün yeni musiqi barigahını tikmişdir. Üzeyir Hacıbəyovun qeyd etdiyi 12 klassik muğam Şərq xalqlarının ümumi yaradıcılığının bəhrəsi olmuşdur. Azərbaycan muğamları məhz orta əsrin bu 12 muğamı əsasında təşəkkül tapıb inkişaf etmişdir.
Davamı →

Muğam — Şərq ölkələrinin klassik xalq yaradıcılığı musiqisinin əsas janrıdır. Muğam sözü iran-ərəb-türk dilində işlənilən «məqam» sözündən yaranmışdır. «Məqam» sözü simli alətlərdəki pərdə mənasına gəlir. Hər muğamın da əsas (mayə) notu alətin bir pərdəsində olduğu üçün bu ad verilmişdir. Təxminən XIV əsrə qədər Yaxın Şərq xalqlarının vahid musiqi janrı olmuş, lakin sonralar baş verən ictimai-siyasi dəyişikliklər səbəbindən bu vahid musiqi janrı xalqlara uyğun parçalanmışdır. Klassik şərq muğamı 12 əsas muğam və 6 avazatdan ibarət olmuşdur. Əsas muğamlar: Üşşaq, Nəva, Busəlik, Rast, Əraq, İsfahan, Zirəfkənd, Büzürk, Zəngülə, Rəhavi, Hüseyni və Hicaz, avazatlar isə Şahnaz, Mayə, Səlmək, Novruz, Kərdaniyə, Güvaştdan ibarət idi.
Davamı →