Tənqidin tənqidi

  • Esse
Azərbaycan təfəkkür fəzasında tərifi tərif, tənqidi isə tənqid etmək tənqidə layiq sayılır. Azərbaycan kulturasında onilliklərdir ki, tərif – yaltaqlıq, qorxaqlıq, geridə qalmışlıq və mühafizəkarlıq; tənqid – ağıllılıq, cəsarət, novatorluq, mütərəqqilik kimi qəbul edilir. “Tənqidçi” olmaqlıq tərifəlayiq sayıldığı halda, dilimizdə “tərifçi” sözünün özü belə yaranmamışdır. Bu halın özü tənqidə, yoxsa tərifəlayiqdir? Tarixin dayanmadan dönən təkərini – çərxi-fələyi döndürən insani güc tənqid, hətta hegelçi inkar hesab edilirsə, deməli, istənilən tənqid və yaxud inkar indini keçmişləşdirir, gələcəyə əbəlik (mamaçalıq) edir.

Davamı →

Tərif – həqiqətən nəticələri yaxşılaşdırır

Yapon tədqiqatçıları insanın tərif eşitdikdə işinin daha da yaxşılaşdığını elmi cəhətdən sübut etmişlər.

Tərif – bu ilhamdırmı?

Bir qrup yapon alimi tərəfindən aparılan tədqiqat sübut edir ki, insan tərif eşitdikdə və pul mükafatı aldıqda beyinin striatum adlı hissəsi aktivləşir. Beyinin bu hissəsi isə aktivləşdikdə insan öz işini yerinə yetirməyə daha həvəsli olur.

Tədqiqatın iştirakçıları belə bir tapşırıq aldılar: onlar müəyyən ardıcıllıqla kompüterin klaviaturasında klavişləri basmalı və bunu 30 saniyə ərzində mümkün qədər tez etməli idilər. Bunu etdikdən sonra onları üç qrupa böldülər. Qrupun birinə iştirakçıların hər birini ayrılıqda tərifləyən bir şəxs təyin olundu. İkinci qrupa isə ümumilikdə tərif edildi. Üçüncü qrupda isə iştirakçılar öz nəticələrini özləri qiymətləndirdilər.
Davamı →

Uşaq tərbiyəsində bəzi tövsiyələr

Körpənizə yasaqlar qoymağın və onu yaxşı əməllərə sövq etməyin tez olduğunu zənn etməyin. Əksinə, indidən uşağınıza düzgün davranış öyrətməyə çalışın. Deyək ki, bir yaşlı uşağınız şirniyyatdan ötrü çığır-bağır salır və ya marketdə səbətə qoyduğunuz paketləri sağa-sola dağıdır. Bu zaman siz onun hərəkətlərinə necə reaksiya vermək barədə düşünürsüz. Sizə elə gəlir ki, bu yaşda uşağı tərbiyə etmək çox tezdir, elə deyilmi? Doğrudur, etdiyi hərəkətlərə görə düşünməsi üçün otağına göndərmək, yaxud, bəzi imtiyazlardan məhrum etmək kimi taktikalar bu yaşda olan uşaqlar üçün faydalı deyil.
Ardı →

Kiçik adamların böyük kölgələri

Yazımızın başlığı bir çin atalar sözündən alınmadır: “Bir yerdə kiçik adamların böyük kölgələri varsa, deməli orada günəş batır...“
Bəzən gördüyümüz gözəl bir işə, başqalarından fərqli cəhətlərimizə və ya qabiliyyətlərimizə görə təriflər eşidirik. Layiq olduğumuz tənqidləri qəbul etməkdə çətinlik çəksək də, tərif məsələsində bu təbrikə layiq olub olmadığımızı düşünmədən özümüzünküləşdiririk. Nəfsimiz həmişə bizim tərəfimizi tutur, gözəllikləri öz “məharətimiz“ bilirik, xoşumuz gəlməyən məqamları isə haqlı olsa da, özümüzə yaraşdırmırıq.
Hər birimiz dost bildiyimiz adamların səhvlərimizə dözməsini, xoşbəxt günlərimizdə bizə həsəd aparmadan bizim qədər sevinməsini arzu edirik.
Davamı →