Kayzen

Yerin iqlim qurşaqlarının formalaşması, əsasən, coğrafi enlikdən asılı olaraq günəş şüalarının düşmə bucağının dəyişməsi, səth örtüyünün xarakteri, atmosfer dövranı və ya hava kütlələrinin hərəkəti ilə bağlıdır. Bunlar əsas iqliməmələgətirən amillər sayılır. Əsas iqlim qurşaqlarında ilboyu eyniadlı hava kütlələri hakim olur. Keçid iqlim qurşaqlarının özünəməxsus hava kütlələri olmadığından onlar fəsillər üzrə qonşu iqlim qurşaqlarının hava kütlələrinin təsirinə məruz qalır.
Davamı →

Azərbaycan Respublikasında hava temperaturunun və atmosfer yağıntılarının paylanması və rejiminin xüsusiyyətləri, həmçinin rütubətlənmə şəraiti nəzərə alınaraq Yer kürəsindəki 11 iqlim tipindən (V.V.Keppenə görə) 8-i burada olduğu müəyyən edilmişdir. Bu tiplərin çoxu yarımtiplərə bölünür.

1. Yarımsəhra və quru çöl iqlimi, əsasən, Mərkəzi aran rayonlarını (Kür çökəkliyində hündürlüyü 400 metrədək olan sahələr), Samur çayı mənsəbindən Qızılağac körfəzinədək Xəzəryanı zonası, Naxçıvan MR-in Arazboyu düzənliklərini, Talışın qapalı dağ çökəkliklərini (1000 metrdən) əhatə edir. İllik yağıntı mümkün buxarlanmanın 15-50%-ni təşkil edir. Qışı, əsasən, isti (Arazboyu düzənliklərdə və Talışın qapalı dağ çökəkliklərində soyuq) keçməsi ilə fərqlənir. Yayı qızmardır, bəzi günlər havanın temperaturu 40° C-dən yuxarı olur.

Ardı →

Troposferin aşağı qatlarının anlıq fiziki vəziyyəti hava adlanır.
Müəyyən ərazidə xarakterik  olan hava  tiplərinin təkrarlanan çoxillik rejimi isə iqlim adlanır.
İqlim əmələgətirən əsas amillər aşağıdakılardır:
* Coğrafi enlik(günəş radiasiyası);
* Atmosferin ümumi sirkulyasiyası (hava dövranı, okean cərəyanları və s.)
* Səth örtüyü ( su, quru ,dağ, düzənlik və s)
Ardı →

Yerin iqlim qurşaqları

Yerin şəkil müstəvisinə proyeksiyasına baxaq (şəkil 1.3).
Coğrafi enliyi φ=±66°33’.5 olan nöqtələrindən keçən coğrafi paralellərə şimal (a’a) və cənub (d’d) qütb dairələri deyilir.
Coğrafi enliyi φ=±23°26’.5 olan nöqtələrindən keçən coğrafi paralellərə şimal (b’b) və cənub (c’c) tropikləri deyilir.
Şimal (b’b) və cənub (c’c) tropikləri arasındakı qurşağa isti və ya tropik qurşaq deyilir. Şimal qütb dairəsi (a’a) ilə şimal tropiki (b’b) arasındakı qurşağa şimal mülayim qurşaq, cənub qütb dairəsi (d’d) ilə cənub tropiki (c’c) arasındakı qurşağa isə cənub mülayim qurşaq deyilir.Şimal qütb dairəsindən (a’a) Yerin şimal qütbünə (p_N) qədər olan qurşağa şimal soyuq qurşaq, cənub qütb dairəsindən (d’d) Yerin cənub qütbünə (p_s ) qədər olan qurşağa isə cənub soyuq qurşaq deyilir.

Ardı →

Müəyyən vaxta troposferin aşağı qatlarının fiziki vəziyyətinə hava deyilir. Havanın elementləri- temperatur, rütubət və təzyiq; hava hadisələri isə — külək, yağıntı, şimşək və s.-dir. Havanın dəyişməsinə səbəb Günəş radiasiyasının dəyişkənliyi, hava kütlələrinin yerdəyişməsidir. Hava elementlərinin mövcud durumu yaxın günlər üçün proqnoz verməyə imkan verir. Bu məlumatlar əsasında sinoptik xəritə tərtib edilir və havanın gələcəkdə necə olacağını müəyyənləşdirirlər.
Müəyyən ərazi üçün xas olan və ildən ilə təkrarlanan hava tiplərinin çoxillik rejiminə iqlim deyilir. Iqlim yaradan amillər aşağıdakılardır:

Ardı →