Kayzen

Yoxsulluq təkcə maddi vəsaitin çatışmazlığı deyil, insanın özündə formalaşdıra bilmədiyi yüksək keyfiyyətlər, zamanla ayaqlaşa bilmə bacarığı, özünə yaxşı ətraf yaratması cəhətlərinin olmaması da mənəvi yoxsulluqdur. Əgər fiziki, mənəvi pis vərdişlərdən insan özünü xilas edə bilsə, o zaman zənginlik və firavanlıq özü onun qapısını döyəcək. Psixoloqlar kasıb insanları 12 il müşahidə etdikdən sonra onları yoxsulluq içində çabalamağa vadar edən səbəbləri tapıblar. Bunlar insanların özlərində formalaşdırdığı vərdiş və komplekslərdir.

Davamı →

Yoxsullar adətən borca pul götürür, əmanətə sahib deyil və qeyri-sağlam həyat tərzi sürür. Bəziləri belə hesab edir ki, yoxsulluq – xarakter defisitidir. Tarixçi və yazıçı Rutger Bregman bu ideya ilə razı deyil. Yoxsul insanların sadəcə pulu yoxdur və bunu dəyişmək olar.

Prinston universitetindən psixologiya üzrə professor Eldar Shafir öz kolleqaları ilə birgə şəkər qamışı əkib-becərən hindistanlı fermerlər arasında maraqlı araşdırma aparıb. Onlar məhsul yığımından dərhal sonra ümumi illik gəlirin təqribən 60%-ni əldə edirlər. Belə çıxır ki, fermerlər ilin bir yarısını tam yoxsulluq, digər yarısını isə tam zənginlik içərisində keçirirlər. Araşdırmaçılar məhsul yığımından əvvəl və sonra fermerlərin IQ testindən keçməsini xahiş edirlər. Yoxsulluq içərisində həyat şərtləri 14 IQ balının itirilməsinə səbəb olub. Bu yuxusuz gecə və yaxud spirtli içkilərin effekti ilə bərabərdir.
Davamı →

Dahilərdən biri deyib: «Kasıblıq insan beynini uşaqlıqdan məhv etdiyi üçün insan məhv olmuş beyinlə kasıblıqdan çıxa bilmir. Nəticədə kasıblıq nəsildən-nəslə ötürülür».

Kasıblığı bədbəxtliyə çevirən, ondan xilas olmağa çalışmayan insanlardakı kasıblığa aparan 10 yolla tanış olaq:
1. Özünə yazığı gəlmə hissi — belə insanların özünə yazığı gəlir və əlindən gələni edir ki, ətrafdakılar da ona acısın. Bu hiss əsasən qadınlarda güclü olur. Fikirləşirlər ki, «Mən kişi olsaydım, qarşımda geniş imkanlar olardı, mən onlardan istifadə edərdim». Düşünün, əgər insanın özünə yazığı gəlirsə, onda ətrafdakılardan nə gözləmək olar? İstər-istəməz bu cür tiplər hər kəsin gözündə "şikəst" olur və mənəvi şikəstlik onların məhvinə yol açır.

Özünə yazığı gəlmək insanı inkişafdan saxlayan və kasıblığa aparan bir nömrəli yoldur.

2. Xəsislik - bu, hər zaman alış-veriş mərkəzlərində, ərzaq mağazalarında ucuz qiymət axtaran insanlara aiddir. Bu ona gətirib çıxarır ki, insan uşağının təhsilinə belə xəsislik edir. Səhv düşüncəyə düşüb lazımlı olana xəsislik edən bu cür tiplərin sonu kasıblığa gətirib çıxarır.

3. Sevmədiyin peşə ilə məşğul olmaq — bu cür insanlar sevmədiyi peşədən gələn gəliri heç də xoş qarşılamır, bəzən nifrətlə xərcləyir. Ən yaxşı üsul budur ki, özünüzü rahat, xoşbəxt hiss edəcəyiniz işlə məşgul olun ki, əlinizə keçəni havaya sovurmayasınız, inkişaf edib yüksələsiniz.
Ardı →

İki yüz il bundan əvvəl yaşamış mərhum müctəhid Şeyx Cəfər Kaşifül-qita o qədər böyük şöhrətə malik idi ki, onu “şeyxi-kəbir” (böyük şeyx) deyə çağırırdılar. Kaşifül-qita kasıbların yardımçısı kimi tanınırdı.

Onun əqidəsi bu idi ki, Allah-təala kasıbların ruzisini varlıların öhdəsinə buraxıb və imkanlı adamların sərvətindən alıb kasıblara vermək Allahın iradəsini yerinə yetirmək deməkdir. Buna görə də Şeyx imkanlı adamların pulunun bir hissəsini müxtəlif yollarla onlardan alıb kasıblara paylayırdı. Bəzən bunun üçün qeyri-adi üsullardan da istifadə edirdi. Məsələn, Nəcəfdə və ətraf məntəqələrdə yaşayan şiə tacirlər onu öz evlərinə qonaq çağırmaq üçün yarışırdılar. Hər kəs istəyirdi ki, Şeyxi evinə qonaq aparıb ona xidmət göstərsin.

Ardı →

Əgər sənin sağlamlığın təhlükədədirsə və təcili tibbi yardım tələb edirsə, o zaman müraciət edəcəyin ilk yer ya Təcili Tibbi Yardım xidməti, ya da ən yaxınlıqdakı tibb məntəqəsi olacaq. Azərbaycanda, paytaxt Bakıda bunu etmək və lazımi kömək almaq mümkündür. Düzdür, burada da bəzi çatışmayan cəhətlər var, amma yenə də şükür etmək lazımdır ki, adamı ölməyə qoymurlar. Regionlarda isə vəziyyət tamam başqadır. O qədər başqadır ki, insanı hətta Azərbaycanda Bakıdan başqa yaşayış məntəqəsinin olmadığına inanmağa vadar edir.
Bu günlərdə Oxfam təşkilatının təşkil etdiyi bir səfərdə iştirak etdim. Səfərdə bu təşkilatın Aran zonasında yaşayan müxtəlif icmalardakı insanlara etdikləri yardımlarla tanış oldum. Bu təşkilatın insanlarımız üçün etdikləri gözəldir, amma məni düşündürən başqa şey oldu. Əgər bu təşkilat olmasaydı, səfər etdiyim ərazilərdəki tibb məntəqələri nə vəziyyətdə olacaqdı? Ordakı insanlar təcili tibbi yardıma ehtiyacları olduqda nə edəcəkdilər?
Ardı →

Səhər hava işıqlanmamış Bakıdan çıxan təyyarə İstanbula endi. İki xanım, iki kişi Amsterdama “Qloballaşma dövründə humanitar elmlərin rolu: Avropa modeli” mövzusunda elmi konfransa gedirdilər.
İstanbulda dörd saat gözləmək lazım idi. Vaxt az olduğundan şəhərə çıxıb gəzməyin mənası yox idi, əsnəyə-əsnəyə məsləhətləşib aeroportda gözləmək qərarına gəldilər.

Sahilə və Yavər Elmlər Akademiyasının elmi işçiləri, İlhamə Dövlət İqtisad Universitetində baş müəllim, Murad BDU-nun dosentidir.
Dörd azərbaycanlı İstanbulun beynəlxalq aeroportunun nəhəng zalında yavaş-yavaş gəzişirdilər.
Dördü də əvvəlcə parfyum malları satılan mağazaya girdilər.
Sifətlərində gecəki yuxusuzluğun izləri yox olmuşdu, daha əsnəmirdilər, gözləri parıldayırdı, ora-bura qaçırdı.
Ətirlərə ən çox on ildən artıq akademiyada baş elmi işçi işləyən, hələ də əri, on iki yaşlı oğluyla köhnə, təmirsiz yataqxanada yaşayan Sahilə baxırdı.
Ardı →

O bilmirdi, “Zeynəb” adını ona kim qoyub. Nə vaxtsa ata-anasının, qohum-əqrabasının olduğunu heç düşünməmişdi də. Hətta dünyaya gəldiyindən neçə il ötdüyünü belə bilmirdi. Kaş o hər şeyi xatırlayaydı, çünki bir neçə gündən sonra onun yeddi yaşı tamam olacaqdı!
Hər zaman o, özü haqqında düşünəndə, yaxud küçə boyunca piyada gedəndə günləri, başına gəlmiş hadisələri yadına salardı. Səbəbini bilmədiyi göz yaşları ona heç cürə kömək edə bilməzdi.
Qış gecəsidir. Həmişəki kimi o, Xanım Zeynəb ziyarətgahındadır*. Əyninə rəngi çoxdan solmuş nimdaş, nazik köynək geyinmişdir. Demək olar ki, çılpaqdı. Üzünün rəngi solğun və çox arıq idi.
Ardı →

Səhər yuxudan duranda fikirləşdi ki, görəsən intihar etməyə cəsarəti çatarmı? Hər halda intihara psixoloji hazırlıq mərhələsini keçmək lazım idi. O isə bu “mərhələ”ni intihar haqqında didaktik tonda yazdığı məqalə ilə keçmişdi. Deyən gərək, ay əbləh, camaata dərs keçirsən, özününsə könlündən intihar keçir, xeyr ola?
Hardasa oxumuşdu ki, I Pyotr intihar edənlərin ölüsünü it leşi kimi şəhərin küçələrində sürütlətdirirmiş ki, özünə qəsd etmək istəyənlərə görk olsun. Yaşamaq cəhənnəm əzabına dönsə də intihar etməyə özündə təpər tapa bilməyəcəkdi, onsuz uzun və əzablı bir ölümə məhkum edildiyindən xəbərdar idi; həkimlər qanında hepatit C virusu aşkarlamışdılar və üzünə demişdilər ki, pənah Allaha, nə qədər yaşadın qənimətdi… Qanındakı mikrobların durmadan çoxaldığını, qara ciyərinə daraşıb onu hey-həkətdən saldığını sanki gözlərilə görürdü və kənar müşahidəçi kimi soyuqqanlılıqla, sakitcə, bir az da maraqla bu mənzərəni seyr edirdi.

Ardı →

1. Göyə uçurmağa bir şarım belə yox. Şar paylayan bir əmim də yox...
2. Ayaqlarım palçıq içində, geyməyə ayaqqabım yox...
3. Əynimdə bərli-bəzəkli məktəbli paltarlarım yox...
4. Xəstələnmişəm, həkimim yox. Getməyə xəsətxanam, dərman almağa imkanım yox.
5. Ucqar dağların arxasında yaşayıram, əgər başıma bir iş gəlsə şəhərə gəlməyə imkanım, dizimdə taqətim yox.
6. Anam qardaşımı ucqar dağ yollarında, qar içində dünyaya gətirdi. Anamın nə bir həkimi, nə də əlindən bir tutanı yox.

Davamı →

Özünüzü kəşf etdikcə, bacaracağınıza inamınız artar qabiliyyətləriniz haqda böyük düşünərsiniz. Planlar qurar, müvəffəq olmanın yollarını araşdırarsınız. Hər əngəlin aşılacağını qəbullanarsınız, ancaq kasıblığın, əsla. Dəfələrlə zənginlərin böyük əksəriyyətinin öncələr kasıb həyat yaşadıqlarını eşitməyinizə baxmayaraq, varlı olmaq ölüm kimi inanılmaz gələr sizə. «Dediklərinə haqq verirəm, amma lazımi maddi dəstəyi haradan tapaq...», "Çox fikirlərim var, ancaq heyf ki, bunları reallaşdırmaq üçün maddi imkana sahib deyiləm", «Onların ataları zəngindir, müvəffəqiyyətlərinin təməlində bu yatır»… Ümid edirəm, böyük əksəriyyətin bura əlavə edəcəyi düşüncəsi var. «Kasıblıqdan qurtuluş yoxdur» şüarını hər kəsə qəbul etdirmək üçün nə qədər də istəkli görünürsünüz. Ya yollar aramaq, heç olmasa xəyallarınıza qonaq olurmu?

Ardı →