Kayzen

“Necə xoşbəxt olaq; bunun üçün nə etmək lazımdır?” “Ümumiyyətlə, xoşbəxtlik nədir, necə bir şeydir?”....bu bütün insanların-yaşından, cinsindən, peşəsindən, təhsilindən, maraqlarından, dünyagörüşündən asılı olmayaraq hər kəsin bilmək istədiyi, cavabını öyrənmək istədiyi sualdır. Əlbəttə, bu da təbiidir, çünki hər kəs xoşbəxt olmaq istəyir! Bu sual, tarixən hələ ilk bəşər övladından bəri insanları düşündürmüş və onların beynini məşğul etmişdir. Bax, elə qarşınızdakı kitab da bu məqsəd üçün yazılmışdır; xoşbəxtliyi tapmaq və ona çatmaq üçün! Və bu mövzu, hər birimizi maraqlandırdığı üçün, məncə, elə birlikdə bu suala cavab tapmalıyıq; hamımız bir yerdə, xoşbəxtliyi aydınlaşdırıb sonra da ona qovuşmalıyıq. Odur ki, kitab, başdan sona qədər, sizinlə söhbət və ünsiyyət şəklində olacaqdır. Məhz birlikdə, həqiqəti aydınlaşdıracağıq.
Davamı →

Uşaqlarda depresiya görülmə ehtimalı 3-5%-dirsə, yeniyetmələrdə bu ehtimal 4-8%-ə qədər qalxa bilir. Həkimlər depresiya göstəricilərinin cinsiyyətə görə də dəyişdiyini vurğulayır. Araşdırmalara görə, qız uşaqlarının problemlərə qarşı reaksiyası çölə vurmaqdan çox içinə atmaq olur.

Elə buna görə də oğlanlara nisbətən depressive göstəricilərin olma ehtimalının daha çox olduğunu bildirən psixoloqlar depresiya keçirmə mümkünlüyünü artıran səbəblər arasında bunları sadalayır: ailədə depresiya keçirən birinin olması, ailə içi problemlər, ana-ata arasındakı dava-dalaşlar, insanlararası münasibətlərdəki problemlər, tərkedilmə qorxusu və itkilər.

Davamı →

Kim deyir ki, kədər sırf böyüklərə aid bir haldır?! Ancaq uşaq ruhu da kədər yaşayır, onu bəsləyir, böyüdür. Aparılan tədqiqatlarlar və statistik məlumatlar uşaqlarda depressiyaya tutulma riskinin ciddi ölçülərdə olduğunu göstərir.

Depressiya — böyük əksəriyyət bunu bir xəstəlik kimi görür.

Süd uşaqlığı dövrü də daxil olmaqla uşaqlıq çağının hər dövründə depressiya müşahidə oluna bilər. İnkişaf dövrlərinə görə simptomun əlamətləri fərqlidir. Məsələn, anasından uzun müddət ayrı qalmaq məcburiyyətində qalan və ana yerinə körpəyə şəfqət və maraq göstərən ana modeli ola biləcək bir kimsənin olmadığı mühitlərdə yetişən körpələrdə içinəqapanma, ətrafına qarşı maraqsızlıq, narahatlıq və bəslənmə problemləri kimi depressiya əlamətləri müşahidə edilir.
Davamı →

Əgər bizdə ciddi psixoloji problemlər, depressiv durum varsa, bu, əksər hallarda uzun bir zamanın, müəyyən proseslərin nəticəsidir. Yəni zamanla, aylar, illər ərzində yığılıb böyüyən məsələ və problemlərin nəticəsidir. Belə demək olar ki əslində bizimlə bağlı bütün proseslər elə beynimizdə, zehnimizdə gedir. Ümumiyyətlə durum belədir ki, əgər hansısa bir məsələdə düzgün qərar vermiriksə və ya hansısa səhv addım atırıqsa bu amil, insana və onun zehninə heç də təsirsiz ötüşmür və zehində, belə desək, bir kəsir, defisit yaradır.
Davamı →

Qış depressiyası bir növ affektiv narahatlıq – emosional pozğunluqdur. Bu hal fəsil depressiyalarının bir növüdür. Əsasən əhval-ruhiyyənin aşağı olması, həssaslıq, koqnitiv pozğunluqlarla – adaptasiya olmada çətinlik, yaddaşın zəifləməsi və s. müşahidə edilir.

Qadınlar kişilərlə müqayisədə bu hala daha həssasdırlar. Əsasən 18-30 yaş arası insanlarda daha çox baş verir. Bir çox alimlər bunu qış vaxtı yetərli gün işığı almama ilə əlaqələndirirlər. İşıq çatışmazlığı isə öz növbəsində beyində hipotalamusun işinə mənfi təsir edir, melatonin və serotonin arasındakı balans pozulur. Fəsil depressiyasının əlamətləri erkən payızdan da başlayaraq qışa qədər qala bilər. Hətta bir çox insanlar bu hala çox ağır reaksiya verirlər.
Davamı →

                           
                 
«Mən həmişə həyəcanlanıram, hər zaman stress keçirirəm», «Mən özümə qapanmışam, insanlarla ünsiyyətdən soyumuşam», «Mən işlərimdə başarılı deyiləm, heç bir işim alınmır» kimi problemlər, sizdə də var? Heç darıxmayın! Hər şeyə çarə var!
İzah edək.
Bütün bu kimi halların yəni daimi stress, həyəcan, gərginlik, utancaqlıq, özünəqapanıqlıq, narahatlıq, uğursuzluq-hamsı ən əvvəl bizim ümumi psixoloji durumumuzla bağlı olan nəticələrdir. Yəni ümumi durum qaydasında olmayanda, necə deyərlər psixoloji immunitetimiz zəif olanda, qaçılmaz olaraq «virusa» tez yoluxuruq, dayanıqsız oluruq, problemlərə və çətin situasiyalara tab gətirə bilmirik. Odur ki hər şeydən öncə ümumi psixoloji durumumuzu düzəltmək lazımdır. Əgər belə olarsa onda zatən güclü olacağıq, çətinliklərə qalib gələcəyik, heç bir kənar təsir bizi yıxa bilməyəcək!  Amma necə deyərlər, zəhmətsiz də bar yeməzlər. Bunun üçün gərək bir az zəhmət çəkək, bir qədər cəhd edək, səy göstərək.
Bax xüsusən aşağıdakı qaydalara riayət etsək, o halda çox keçmədən, yəni elə bir neçə həftə sonra, doğrudan da psixoloji gücümüzdə və əhvalımızda ciddi müsbət dəyişikliklərin şahidi olacağıq.
Buyurun, beləliklə diqqət edilməsi gərəkən, vacib məsələlər:
1)İlk növbədə səhər yuxudan tez durmaq;
2)Səhər idman və ya gimnastika etmək(10-15 dəqiqə yetərlidir);
3)Səhər və günorta yeməyini, yaxşı şəkildə yemək amma təbii qidalara (məsələn yağ, şor, pendir, bal, meyvə, tərəvəz və s.) üstünlük vermək. Xəmirli, şəkərli, yağlı qidalardan isə mümkün qədər az istifadə etmək;
4)Səhər durduqdan sonrakı vaxt, insanın ən gümrah və vücudun ən fəal olduğu zamandır. Beləliklə ən çətin və ən önəmli işlərinizi məhz bu vaxtda görün;
5)Günortadan sonra isə ən azı 30-40 dəqiqə yatmaq, sizə, günə yeni başlamış kimi bir enerji və gümrahlıq qazandıracaqdır(Amma günorta 1-2 saatdan artıq yatmayın);
7)Gəzmək, yürüyüş etmək çox faydalıdır. Fərq etməz, sürətli yoxsa ləng. Ümumiyyətlə gün ərzində insan ən az 7000-8000 addım atacaq qədər yol getməlidir(Bu isə, hardasa, 30-35 dəqiqə, orta sürətlə yol getmək deməkdir) Belə olarsa, bir çox potensial xəstəliklərdən və nasazlıqlardan qurtulmaq olar. Bu, həm də zehninizin və hisslərinizin də yenilənməsinə səbəb olacaq, əhvalınız «update» olunacaq;
8)Günün sonrakı vaxtında isə başqa işlərlə məşğul olmaq olar. Çalışın kompyuterin başında, məhdudiyyətsiz şəkildə olmayın. Heç olmasa, hər 1 saatdan bir,  5 dəqiqə kompyuterdən aralanın və məsələn gəzişin. Ümumilikdə gün ərzində 5-6 saatdan artıq kompyuterlə məşğul olmayın.Həmçinin telefon başında da çox olmayın və fasiləylə məşğul olun;
9)Axşam yeməyini, qətiyyən ağır yeməyin. Qatıq, meyvə və s. kimi yüngül qidalara üstünlük verin;
10)Ümumiyyətlə çalışın ki gün ərzində həm zehni fəaliyyətlə, həm də fiziki fəaliyyətlə, balanslı şəkildə məşğul olasız;
11)Mümkün olduğu qədər eyni işləri, eyni vaxtlarda edin; məsələn bu gün saat 6:00-da durdunuzsa, sabah da, birisi gün də 6:00-da durun. Və ya saat 00-da yatdınızsa elə növbəti günlərdə də belə edin. Həmçinin yemək, çalışmaq da eyni şəkildə.
Ümumilikdə bu rejimə sadiq qalsaz, siz vəziyyətin çox keçmədən dəyişdiyini və həm zehni olaraq həm də ruhi olaraq gücləndiyinizi, psixoloji durumunuzun sürətlə yaxşılaşdığını görəcəksiz. Durumunuzun yaxşılaşma faizi, bu rejimə əməl etmə faizinizə müvafiq olacaqdır...
Psixoloq Yunis Dürüst
Davamı →

        
Bizim, hansısa bir şeyə, hansısa bir fikrə, hansısa bir məlumata münasibətimiz və qərarımız daha çox 2 cür olur:
1)Fikrin və ya məlumatın anlamına baxıb, nə deyilmək istənildiyini götür-qoy edib onun düz olub-olmadığını, mənalı olub-olmadığını təhlil etmək.
2)Fikrin anlamına baxmayıb, nə demək istənildiyini düşünmədən avtomatik olaraq rədd etmək.
Biz bu ikinci barədə danışaq, hansı ki bu, normal olmayan durumdur. Bəli, bəzən biz heç fikrin, məlumatın məzmununa, mahiyyətinə, nə demək istədiyinə belə baxmadan, ona qarşı çıxırıq, onu bəribaşdan bir kənara atırıq. Yəni o fikrin, o məsələnin özü nədir, onda nə anladılır, hansı mesaj vermək istənilir-bu bizimçün maraqlı və önəmli olmur. Əvəzində hər şeyi, o andaki əhvalımız, durumumuz təyin edir. Yəni bəzən hansısa bir şeyi qəbul edib-etməmək sadəcə bizim o anki əhvalımızdan və psixologiyamızdan asılı olur. Tutaq ki əhvalımız pisdirsə, əsəbiyiksə o an qarşımıza çıxan fikri, heç düşünmədən rədd edə bilirik. Məsələn deyək ki əsəbi halda ikən, internetdə qarşımıza belə bir informasiya çıxır; «filankəs, yaxşı aktyordur intəhası hələ ki Oskar ala bilməyib» İndi biz o andaki neqativ və mənfi əhvalla, stəkanın dolu deyil, boş tərəfinə baxmaq istəyirik: «Bu necə aktyordur ki bu neçə ildə hələ də Oskar ala bilməyib» deyirik… Daha bizi bu maraqlandırmır ki adam Oskar almayıbsa da neçə dəfə namizəd olub, həmçinin başqa mükafatlar alıb və ya lap elə «Oskar almayan pis aktyordur!» deyə bir qaydamı var, Oskarı verənlər də heç də həmişə düzgün seçim etməyə bilər axı… Bax, bu versiyalar, bu ehtimallar bizi düşündürmür. Elə dərhal işin olmazlarından yapışırıq, olarlarını bir kənara tullayırıq… Beləliklə nəticədə biz həm o infodan özümüz üçün çıxartdığımız səhv nəticəni öz zehnimizə ötürüb o məsələdə səhv mövqedə oluruq, həm də ən əsası öz zehin sistemimizə yanlış qida verməklə onu bulandırırıq, onun işinə, funksiyasına pozucu təsir göstəririk. Yəni qarşıdakı məsələ, qarşıdakı qərar, lap hansısa aktyorla bağlı deyil də, bizimçün daha önəmli, taleyüklü bir şeylə əlaqəlidirsə, onda bunun təbii ki daha böyük, daha ağır nəticələri ola bilir. Zehnimizə ötürdüyümüz səhv məlumatlardan da sonra başqa səhv məlumatlar ortaya çıxır və biz zəncirvari olaraq çoxlu və mühüm məsələlərdə yanılırıq və yanlış qərarlar vermiş oluruq, üstəlik də zehnimiz bunalır, korlanır, fəaliyyəti ilişir və bu da bizə stress, depressiya olara geri qayıdır və mənfi geribildirim vermiş olur. Odur ki beyinə, zehinə ötürülən informasiya çox mühümdür. Bu həm bizim hər hər hansı məsələdəki qərarımıza təsir edə bilir, həm də ümumilikdə psixoloji durumumuza, əhvalımıza etki edə bilər… Çalışaq ki hansısa bir düşüncəyə, hadisəyə, məlumata, hislərin təsiri ilə deyil, ağılla, düşüncə ilə yanaşaq… Və hansısa qərarımızın, hisslərimizə uyğun olması ilə ağla uyğun olmasının eyni şey olmadığının fərqində olaq. O anki durumumuz, o anki ruhiyyəmiz bizi yanılda bilər!
Bir sözlə, hisslər səhv edə bilər ağıl isə yox!....
Psixoloq Yunis Dürüst
Davamı →

Ev heyvanları insan orqanizmi üçün olduqca faydalıdır. Alimlər bunu öz tədqiqatlarında  sübuta yetiriblər. Məlumat «Journal of Personality and Social Psychology» jurnalında dərc olunub. Məqalədə ev heyvanı saxlamağın 6 faydası haqda söz açılıb: 

Özünə əminlik hissini yüksəldir.

Ev heyvanı saxlayan insanlar tək yaşayanlarla müqayisədə özlərinə daha çox əmindirlər. Onlar daha çox üsniyyətcil və fobiyalardan kənar olurlar. 

Allergiya riskini azaldır.

Çoxları allergiyadan qorxaraq evdə heyvan saxlamaq istəmir. Ancaq alimlər əksini iddia edirlər. Əgər insanın uşaqlıqdan heyvanla kontaktı olursa, onun allergiya riski 50% azalır. 
Ardı →

“Dünyanın ən gözəl, ən ülvi hissini yaşadım. Ana oldum, övladımı qucağıma aldım, amma özümü ana olmaq üçün yetərli hiss etmirəm, özümü çarəsiz hiss edirəm, xoşbəxt deyiləm…”

Uşağın dünyaya gəlməsilə ailədəki tarazlıq dəyişməyə başlayır. Tərəflər “həyat yoldaşı”ndan başqa “ata-ana” rolları da qazanırlar. Uşağın dünyaya gəlişi əlbəttə ki, çox gözlənilən sevinc və həyəcan dolu bir hadisədir. Bu, xüsusən də qadın üçün daha əlamətdardır. Çünki doğuş bir qadının həyatında yaşayacağı ən böyük və önəmli dəyişikliklərdən biridir. 

Ancaq heç də hər bir qadın bu mərhələni eyni cür keçirmir.  Yeni bir varlığı dünyaya gətirmək qadında həm hormonal, həm də duyğusal anlamda dəyişilmələrə, dalğalanmalara gətirib çıxara bilir. Qadın bir yandan canından bir parçası olan baxımına, yardımına möhtac kiçicik bir canlıya həyat verməkdən zövq alar, bir yandan da həyatında ola biləcək dəyişikliklərin verdiyi hüznə dalar…

Ardı →

Yəqin ki, sizin də ətrafınızda depressiyada olduğu zaman bütün gününü mətbəxdə, yemək yeməklə keçirən tanışlarınız var.

Çoxlarımız onların halını başa düşmür, hətta bu vəziyyətlərinə gülürük. Bəs əslində bunun tibbi izahının olduğunu bilirsiniz?

Bəzən hər nə qədər yemək istəməsək də, gözümüzü açanda özümüzü mətbəxdə tapırıq. Ac olmadığımızı hiss etdiyimiz halda nəisə yeməyə başlayırıq. Təbii ki, bütün bunlar da tez zamanda əvvəlki çəki ilə müqayisə olunmayacaq dərəcədə kökəlməyimizə səbəb olur. Köklük isə yaknız səhhətimizdə hansısa problemlər yaratmır, o eyni zamanda psixologiyamıza da mənfi təsir edir. Ətrafdakılarla müqayisədə görünüş baxımından onlardan fərqləndiyini düşünən şəxs evdən çölə çıxmaq, ətrafdakılarla ünsiyyət qurmaq istəmir, nəticədə özünə qapanıq birinə çevrilir.

Artıq çəkinin, köklüyün əsas səbəblərindən biri düzgün və vaxtında qidalanmamaqdır. Düzgün qidalanmamaq isə ən müxtəlif amillərlə bağlı ola bilər. Psixoloqların sözlərinə görə, insanların düzgün qidalanmamağının, yeməyə olan iştahalarının heç vaxt bitməməsinin əsas səbəblərindən biri də duyğusal aclıqdır. Belə ki, mənəvi cəhətdən ac olan, həyatında nəyinsə çatışmadığını düşünən şəxslər bu çatışmazlıqları yemək vasitəsi ilə doldurmağa çalışırlar. Mədələrinin yemək tələb etmədiyi halda duyğusal cəhətdən ac olmaları onlarda elə təsəvvür yaradır ki, mütləq yemək yeməlidirlər. Amma mütəxəssilərin sözlərinə görə, bu psixoloji problemdir və çox yeməklə ona qalib gəlmək mümkün deyil. Duyğusal cəhətdən aclıq hiss edən şəxs nə qədər yemək yeməsindən asılı olmayaraq heç vaxt doyduğunu hiss etməyəcək.
Ardı →