Sosial fobiya nədir?

Müəyyən sosial vəziyyətlərdə insanların əsəbi olması normaldır. Yeni mühitdə insanlarla ünsiyyət qurmaq və ya ictimai təqdimat etmək kimi hallar hamımızda narahatlıq yarada biləcək vəziyyətlərdir. Ancaq bu narahatlığın nə qədər tez-tez və nə dərəcədə şiddətlə hiss olunduğu nəzərə alınması lazım olan bir məsələdir. Digər insanlarla qarşılıqlı əlaqənin zəruri olduğu sosial vəziyyətlərdə baş verən sıx narahatlıq vəziyyəti sosial fobiya olaraq təyin olunur. Sosial anksiyete pozuntusu da adlandırılan bu vəziyyət başqa insanlar tərəfindən mühakimə olunmaq qorxusundan qaynaqlanır.

Sosial fobiyanın növləri varmı?


Davamı →

Subay qalmaq qorxusu

Anuptafobiya – bu fobiya evlilik fobiyasına bənzəyir.

Bu fobiya xarici hadisələrlə daxili vəziyyətlərin birləşməsindən yaranır. Subay qalmaq fobiyası sosial fobiyanının bir növü olub, travmalardan və təcrübələrdən qaynaqlanır. Hələ ki, bu fobiyanın səbəbləri tapılmasa da, bildirirlər ki, irsiyyət, həyat təcrübəsi nəticəsində beyində formalaşan düşüncələr bu xüsusi fobiyanın səbəbi ola bilir.

Anuptafobiyanın təbiəti
Bir çox insan tək qalmağa nifrət edir. Onlar subay və «qarımış» olmaqdan qorxurlar. Onlar işdən sonra evə qayıdarkən evdə heç kimləri olmamasından qorxurlar.
Boş otaqlar və boş yataq onlara təsir edir. Bu faktdır ki, həyatlarındakı boşluq onları çox narahat edir. Bu anuptafobiyanın bir üzüdür. Bəziləri səhv insanla evlənməkdən qorxduqları üçün həyatdan izolyasiya olunurlar. Onlar heç kimə etibar etmirlər. Bu zamanla gamfobiyaya (evlilikdən qorxmaq) çevrilir.


Davamı →

Aviofobiya nədir?

Fobiya nədir?

Qorxu olduqca normal və insan psixologiyasına yad olmayan bir hissdir. Bir insan özünü təhlükədə hiss etdiyini düşünürsə yaşadığı hiss qorxudur. Qorxu hissinə biz o halda fobiya deyirik ki, şəxs qorxulan şeyin əslində qorxulu olmadığını bilir, bunun məntiqsiz olduğunu düşünür lakin bütün bunlara baxmayaraq hələ də ifrat dərəcədə qorxmağa davam edir və bu qorxu hissi həmin insanın həyatını məhdudlaşdırmağa başlayır.
Fobiyası olan insan məhz həmin fobiyası olduğu obyektdən qaçır həyatının başqa məqamlarında kifayət qədər cəsurdur. Yəni bir insanın fobiyasının olması onun qorxaq olması mənasına gəlməməlidir.
Uçmaq insan fitrətinə yad bir şey olduğu üçün insan psixologiyası uçuşu təhlükəli məqam olaraq qəbul edir. Əksər hallarda təkrarlanan davamlı uçuşlardan sonra bu hiss əhəmiyyətli dərəcədə azalır və ya tamamilə itib gedir.


Davamı →

Tərk edilmək qorxusu

Etibarsızlığa düşən qadınların, bəzən əsassız qorxulara qapılırlar. Ancaq son zamanlarda hər iki cinsin bu qorxudan eyni dərəcədə əziyyət çəkə biləcəyi qənaətinə gəlinir. Yeganə fərq ifadə olunma tərzindədir. Qorxumuzun əsassız olduğuna dair bir cavab və ya bir hərəkət gözləyərək bu narahatlığı ucadan nümayiş etdirə bilərik. Kişilər isə etimadsızlıq, qısqanclıq kimi bir az daha mürəkkəb davranışlar nümayiş etdirə bilərlər. inciklik… qorxu tənhalıq və tərk hər cür münasibətləri təhrif edir. Ancaq buna daha yaxından baxaq.
Tərk edilmə qorxusu, fərdlərin sevdikləri tərəfindən tərk edilmə düşüncəsinə qarşı inkişaf etdirdikləri sıx bir qorxudur. Tərk edilmək qorxusu xüsusilə uşaqlarda yayğındır. Çox kiçik yaşlarından uşaqlar valideynlərinin onları tərk edəcəyindən çox qorxurlar.
Tərk edilmə qorxusu həm kişilərdə, həm də qadınlarda var. Bu qorxunu daha da şiddətlə hiss etmək

Davamı →

Haptophobia - təmas qorxusu

Müasir dövrdə meqapolis sakinləri üçün toxunma qorxusu mədəniyyətin demək olar ki, bir hissəsidir. Etik qaydalar insanlar arasında və xüsusən də yad insanlarla fiziki təmasların minimuma endirilməsini təmin edir. Ancaq toxunmaqdan yaranan qorxu, uşaqlıqdan, uşaq və valideynlər arasındakı münasibətdən qaynaqlanır.

Toxunma qorxusunun bir neçə adı var. Bunlar aftobiya, haptofobiya, hafobiya, tiksofobiya, hapnofobiya. Bütün bu təriflərin arxasında toxunma qorxusu var. 

Qeyd etmək lazımdır ki, digər insanların toxunma qorxusu da haptofobiya, thixofobiya, aphefobiya, hipnofobiya və s. Adlanır. Bu fobiya obsesif-kompulsif bozuklukla baş verir. Onun təzahürü qorxu şəklində tapır, özü də toxunma aparan çirklənməni daşıyır.


Davamı →

Ölüm qorxusu (tanatofobiya )nədir?

Ölüm qorxusu (tanatofobiya) nədir?

Ölüm, bizi yenə bir ərəfəyə aparan yolun adıdır. Bu yolda artıq fiziki olaraq fəaliyətimizi dayandırır, cismən bu dünyanı tərk etmiş oluruq. Həyati vacib orqanların bəziləri və ya hamısı öz funksiyalarını itirdikdə ölüm baş verir. Ölüm həyatımızın heç vaxt dəyişməyən və hər an qarşılaşa biləcəyimiz bir hissəsidir. Ancaq ölüm anlayışını qəbul etmək və bu barədə düşünməmək həmişə asan olmur. Hər bir insan yaşadığı müxtəlif hadisələrə görə ölümdən qorxmağa başlaya bilər. 


Davamı →

Qəribə fobiyalar

Fobiya Yunanca «phobos» sözünden gəlir və Fobos Yunan mifologiyasında qorxu tanrısıdır.
Fobiya insan beyninə olan təzyiqə deyilir. Bu təzyiq insanda qeyri-normal qorxular yaradır. Hansısa keçmişdə olan hadisə ilə bağlı və ya gələcəkdə baş verecək hadisə ücün narahatçılıq keçirərək qorxur. Bu qorxu ürək döyünməsi, baş gicəllənməsi,  üz qızarması, üzdə qaşınma və yanma hissi, soyuq tərləmə, titrəmə, tənginəfəslik,  boğulma, dumanlı görmə, nəfəs darlığı, udqunmada çətinlik, ani təziq düşməsi, huşunu itirmə, şok və.s ilə müşahidə olunan bir haldır. Panik atakda görünən bütün əlamətlərin demək olar ki, hamısı fobiklərdədə rast gəlinir. Fobiyanın panik atakdan fərqi ondadır ki,  fobik nə zaman panikaya düşəcəyini bilir və ordan qaçmağa çalışır. Misal üçün, lift fobiyası olan bir adam liftə minməkdənsə piləkənlə qalxır.

Davamı →

İnsanın ən köklü qorxusunun həlli yolu

“Səhifeyi-Səccadiyyə”nin 5-ci duasında İmam Səccad (ə) özü və dostları haqqında dua edir. Bu duanın da özəlliyi özündə çox mühüm mövzuları lətif şəkildə saxlamaq və onu ən gözəl bəyan ilə çatdırmaqdadır.
“Başqalarından ayrılmaq qorxusunu özünə birləşməklə kifayət et ki, Sənin ehsan etməyini başqalarından istəməyək və Sənin bəxşişinlə heç kəsdən qorxmayaq”.
İnsanlar elə tərzdə xəlq edilib ki, mütləq şəkildə kiminsə yardımına ehtiyac duyar. Bəzən insanlar bu ehtiyacı o dərəcəyə çatdırarlar ki, mövcudiyyətlərini kənar mövzuların varlığına bağlayarlar. Təbii ki, bu durumda insanlar həmin şəxslərdən ayrılmaqlarını fəlakət və ya hər şeyin əldən çıxması kimi dəyərləndirər.

Davamı →

Genetik qorxu

Belə bir eksperiment aparılıb. Laboratoriya siçanlarının saxlandığı qəfəsin siçanlar olan bir bölməsinə meşə gilasının çiçəklərində olan ətirli maddə (asetofenon) buraxılır. Siçanlar bu iyə reaksya vermirlər. Az sonra qəfəsin həmin bölməsinə zəif elektrik cərəyanı verilir. Siçanları cərəyan vurur, onlar həmin bölmədən qaçırlar. Bu təcrübə dəfələrlə təkrarlanır, axır iş o yerə çatır ki, hansısa bölməyə həmin maddə buraxılan anda siçanlar başqa bölmələrə qaçırlar. Yəni, siçanlarda həmin iyin özünə qarşı qorxu hissi yaranır.

Eksperimentin ikinci mərhələsi. Həmin siçanlardan əmələ gələn nəsillər başqa qəfəsdə böyüdülür. Yetkinləşdkdən sonra eyni təcrübə onların üzərində aparılır. Onların gəzişdiyi qəfəs bölməsinə asetofenon maddəsi buraxılan kimi onlar qorxub qaçırlar.
Davamı →