Kayzen

Qloballaşmaya tuşlanmış tənqidlərin ən effektivi iqtisadiyyatla bağlı yox, olsun ki, bu fenomenin sosial, etik və daha da çox mədəni aspektləriylə bağlıdır. Bu cür arqumentlər əvvəlcə 1999-cu ildə Sietlda, sonra isə Banqkok və Praqa iğtişaşlarında dominant idi. (qeyd: müxtəlif beynəlxalq təşkilatların tədbirlərində anti-qlobalistlərin kütləvi etirazları nəzərdə tutulur)

Davamı →

Qloballaşma və ya qloballaşma dünya səviyyəsində iqtisadi birlikdəlik möhkəm  məqsədiylə ortaya atılmış bir anlayışdır. 1980ci illərdə ortaya çıxan bu anlayış ilk olaraq müxtəlif alim və iqtisadçılar tərəfindən istifadə edilməyə başlandı və zamanla iqtisadçılar tərəfindən inkişaf etdirilərək bu günki kompleks mənasına qovuşdu.

Ən sadə və antik mənasıyla qloballaşma iqtisadi mənada sərmayənin dünya üzərində dövranının tək-tək ölkələr səviyyəsində deyil, dünya səviyyəsində yaradılan qlobal bir bazar üzərində gəzməsi mənasını verər. Fərqli bir şərh etsək kapitalizmin sənaye baxımından genişləməsinə və kütləvi informasiya vasitələrinin yayılması ilə iqtisadi, mədəni və siyasi səviyyədə dünyada cəmiyyətlərin iç-içə girməsi olaraq qəbul edilməkdədir.

Zamanla dünyadakı bir çox inkişaf nəticəsində cəmiyyət və cəmiyyəti meydana gətirən insanlar  fərdilikdən uzaqlaşmış və daha ümumi olan qlobal anlayışlardan bəhs etmiş olmuşdur. Səyahət, ünsiyyət, iqtisadiyyat, ticarət, idman müsabiqələri, peşələr və hətta sənət  işləri artıq ölkələr, dövlətlər və xalqlar üstü bir xüsusiyyətə bürünmüşdür. Bu qloballaşma zamanla qlobal bir sənət anlayışının, qlobal bir iqtisadiyyatın meydana gələcəyini və hətta tədbirlər alınmadığı təqdirdə dünya üzərində ənənəvi şəxsiyyət xüsusiyyətlərini itirmiş tək tip insan modelinin meydana gələ biləcəyini göstərməkdədir.


 
Davamı →

XXI əsrin əvvələrində qloballaşma nəzəri mübahisə və siyasi diskussiyalar predmeti olmaqla yanaşı, artıq sosial-mədəni reallığa çevrildi. Bu gün qloballaşan mədəni məkanın səciyyəvi xüsusiyyətləri kimi aşağıdakı amilləri göstərmək olar:

• iqtisadi, siyasi, sosial və mədəni əlaqələrin sərhədlərinin genişlənməsi prosesinin intensifikasiyası;
• soyuq müharibədən sonra yeni tarixi mərhələnin başlanğıcı;
• dünya iqtisadiyyatının transformasiyası;
• qeyri-liberal iqdisadi proqramların siyasi demokratizasiya proqramlarılə əlaqələndirməsi nəticəsində amerikan
• dəyər sisteminin üstünlük təşkil etməsi;
• ortodoksal(bir məsləkin sabitliyi və ardıcıllığı) ideologiya;
• texnoloji inqilab;
• milli dövlətlərin qlobal problemlərin (demoqrafik, ekoloji, insan hüquqları və nüvə silahının yayılmasının qarşısının alınması) həlli qarşısında acizliyi.

Ardı →

Müasir dildə desək, «qloballaşma» termini 80– cı illərin orta­la­rında meydana gəlmişdir. Bu termin yaranmağı ilə intellektual eli­taya güclü təsir göstərmişdir. Həmin terminin yaranması T.Levitin adı ilə bağlıdır. O, 1983– cü ildə «Harvard biznes revyu» jurnalında çap etdirdiyi məqaləsini böyük və çox millətli korporasiyaların isteh­sal etdiyi ayrı– ayrı məhsulların bazarlarının bir– birilə qo­vuş­ması nəticəsində yaranmış fenomenə həsr etmişdi. Terminin yayıl­ması isə amerikan sosioloqu R.Robertsonun adı ilə bağlıdır. O, 1985– ci ildə qloballaşma anlayışının şərhini vermiş, 1992– ci ildə ayrıca bir kitabda öz konsepsiyasının əsaslarını qeyd etmişdir. Yapon alimi K.Omaye 1990– cı ildə çap etdirdiyi «Sərhədsiz dünya» əsərində qloballaşma anlayışının hərtərəfli izahını verməyə çalı­ş­mışdır.

Ardı →

XXI əsrin əvvələrində qloballaşma nəzəri mübahisə və siyasi diskussiyalar predmeti olmaqla yanaşı, artıq sosial-mədəni reallığa çevrildi. Bu gün qloballaşan mədəni məkanın səjiyyəvi xüsusiyyətləri kimi aşağıdakı amilləri göstərmək olar:
• iqtisadi, siyasi, sosial və mədəni əlaqələrin sərhədlərinin genişlənməsi prosesinin intensifikasiyası;
• soyuq müharibədən sonra yeni tarixi mərhələnin başlanğıjı;
• dünya iqtisadiyyatının transformasiyası;
• qeyri-liberal iqdisadi proqramların siyasi demokratizasiya proqramlarılə əlaqələndirməsi nətijəsində amerikan dəyər sisteminin üstünlük təşkil etməsi;
• ortodoksal(bir məsləkin sabitliyi və ardıcıllığı) ideologiya;
Ardı →

Bazarların qloballaşması
Bəzi müəlliflər (misal üçün, Farley, 1997) sübut edir ki, əksər bazarlar qlobal xarakter alıblar və ölçüsündən asılı olmayaraq heç bir müəssisə qlobal rəqabətdən qaça bilməz. Sübutlar texnologiyanın bütün dünyada insanlara etdiyi təsir üzərində qurulub. Texnologiya məhsulların əldə edilə bilməsini və məlumatlanmasını təmin edir. Farli belə hesab edir ki, müasir dövrdə, biz mar­ke­tinq, bölüşdürmə və istehsal həcminin artması ilə şərtlənən qənaət stra­tegiyasına əməl edə biləcəyimiz dünya miqyaslı, nəhəng bazarın yaranmasına yaxınlaşırıq. Nəticədə xərclər əhəmiyyətli dərəcədə azalacaq və bu da qlobal bazara girməyən rəqiblər üçün ciddi problemlər yaradacaqdır. İndi əksər kompaniyalar xərclərin azalması ilə əlaqədar bir çox üstünlükləri dərk edirlər, çünki, onlar AB-nin Vahid bazarında fəaliyyət göstərərək öz istehsallarını və bölüşdürmə şərtlərini səmərəliləşdirməyə can atırlar.

Ardı →