Kayzen

Qızdırma bədənimizdə baş verən kompleks bir reaksiyadır ki, əsasən infeksiya, iltihab, xəstəlik və ya bəzi dərmanların yan təsirləri nəticəsində meydana gəlir. Bu bloq yazısında insan bədənində qızdırmanın necə baş verdiyini, onun simptomlarını, səbəblərini və müalicə üsullarını dərinləşdirərək izah edəcəyik.

Qızılca, adətən uşaqlarda görülən, lakin bütün yaş qruplarına təsir edə bilən virusa bağlı bir xəstəlikdir. Xüsusilə, immun sistemi zəif olan şəxslərdə daha ciddi simptomlar yarada bilər. Bu yazıda qızılcanın müalicəsi haqqında ətraflı məlumat verəcəyik, həmçinin qızılcanın qarşısını almaq və xəstəliyi daha yüngül keçirmək üçün nələr edilə biləcəyini öyrənəcəyik.

Titrəmənin bir çox səbəbi ola bilər. Bu səbəblər fiziki yorğunluq və ya xəstəlik olmaqla yanaşı stress və yaşanılan hansısa hadisə də ola bilər. Əllərinizdə hər hansı bir səbəbdən davamlı titrəmə halı müşahidə edilən kimi mütləq narkoloq, nevroloq, psixoloq, toksikoloq və ya terapiya üzrə mütəxəssislərdən birinə müraciət etməlisiniz. Bu, zamanında və düzgün diaqnozun qoyulması üçün olduqca əhəmiyyətlidir. Titrəmənin səbəbləri kifayət qədər çoxdur. Onları ayıra bilmək üçün əsas olaraq əllərin nə zaman və necə titrəməyə məruz qaldığını dəqiq bilmək lazımdır. Tibbdə titrəmənin iki ümumi (əsas) qrupda birləşdirilməsi və tədqiq olunması uyğun hesab edilib: patoloji və normal.

Bədənin titrətməsinin səbələri:

Pika sindromu cox hallarda uşaqlıq hətta körpəlik yaşlarında başlayıb yetkinlik zamanlarınadək davam edən və daim təkrar edən bir davranış pozğunluğudur.
Normal qidalar xaric, müxtəlif maddələrə qarşı əmələ gələn yemə istəyi ilə özünü göstərir. Belə xəstələr zərərli ola biləcəyini bilsələr də özlərini bu maddələri yemə istəyindən uzaqlaşdıra bilmir. Çox vaxt bədəndə əskik olan dəmir, sink, fosfor, kalsium kimi maddələrin əskikliyi, bu davranış pozğunluğu ilə əvəz olunmaqdadır. Bu xəstələr qidadan xaric maddələri yeyib-içməkdən özlərini çəkindirə bilməsələr də iştahlı bir şəkildə yeyirlər və zövq alırlar. Qələm uclarını gəmirən şagirdlərə, torpaq yeyən hamilələrə ya da saçlarını udan uşaqlara ölkəmizdə heç də az rast gəlinmir. Sadəcə bunlarla bitmir hətta qum, kirəc, kağız, ip, silgi, sabun, torpaq, boya, neft, kley bu xəstələrdən örnəkdir. Bu sadalanan yeyilməyən, daxilə qəbul edilməyən maddələr o qədər çoxdur ki, saymaqla bitməz. Bu maddələr pika xəstələri üçün ən ləzzətli şirniyyat və ya tortdan daha dadlıdır. Divardan qaşınmış bir ovuc dolusu əhəng və ya yerdən alınmış bir ovuc dolusu palçıq və yaxud bir tutum saç… Bizim mədəmizi bulandıran bu qida olmayan maddələr onların ağızlarını sulandırmağa belə yetir. Pika sindromu daha çox 1-6 yaş qrupu uşaqlarda və hamilələrdə görülür. Yeniyetməlik qrupundakı uşaqlarda bu xəstəlik risk qrupu təşkil edir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, 1 yaşına kimi ağıza aparma instinkti bu xəstəlik qrupu ilə baglı deyildir.

• Pika sindromu necə müəyyən edilir? 

Sindromun ikinci adı «Kotard»dır. Kotard sindromu ilk dəfə 1880-ci ildə Fransız nevroloq Cules Kotard tərəfindən kəşf edilən ruhi xəstəlikdir. Bu xəstəliyə tutulanlar ölü olduqlarını düşünürlər. Bəzən xəstəlik o həddə çatır ki, xəstə öldüyünü özünə və ətrafdakılara sübut etmək üçün intihara əl atır. Nevropsixiatrik pozğunluq olan «Gəzən cəsəd sindromu» Amerika Psixiatriya Birliyinin Ruhi Pozğunluqlar siyahısına düşüb. Bu, bir depressiya və intihar meyilləri olan sindromdur. Belə ki, xəstəliyə tutulmuş şəxs bu vəziyyətdə hər şeyini itirmiş olduğundan şikayətlənir. Ehtiraslarını, bədəninin bir qismini və ya hamısını itirdiyini, ümumiyyətlə, öldüyünü və gəzən bir cəsəd olduğunu düşünür. Xəstə üstündə böcək, ya da soxulcan gəzdiyini düşünər, hətta çürüdüyünə və cəsəd kimi iyləndiyinə inanar. Xəstəliyin sonrakı mərhələsində xəstə insanı yuxudan məhrum edən kokain ağrısı yaranır. Xəstə ölü olmaq və ölü olmamaq fikirləri arasında əzab çəkməyə başlayır. Mütəxəssis hesab edir ki, ruhi sarsıntılar, ruhi xəstəliklər keçirən insanların beyni zədələnmiş hesab edilir.

Serebral iflicli uşaqların çox normal uşaqlara nisbətən həyat üçün vacib olan əsas qabiliyyət və bacarıqlara gec yiyələnirlər. Bunun səbəblərindən biri uşağın hərəkət etməkdə və bədənin müqavimətini saxlamaqda çətinlik çəkməsidir. Həmçinin əqli cəhətdən geri, görmə və eşitmə problemi olan uşaqlarda da qavrama qabiliyyəti zəif olur və onlarda əsas bacarıq və qabiliyyətlər gec inkişaf edir. Uşağın ləng inkişafının səbəbləri müxtəlif çatışmazlıqlarla izah olunur.

Bu vəziyyət hələlik qızlarda təsvir olunub, başlanğıc xüsusiyyətlərinə və simptomlarının xüsusiyyətlərinə görə autizmdən ayrılır. Tipik hallarda xarici normal və ya demək olar ki, normal inkişafın arxasınca, qazanılmış manual və nitq vərdişlərinin hissəli və ya tam itməsi, kəllənin böyüməsinin ləngiməsi, adətən 7-24 ayında başlayır. Xüsusən məqsədli əl hərəkətlərinin itirilməsi, xəttin stereotipiyası və təngnəfəslik xarakterdir. Sosial və oyun inkişafı ilk iki və ya 3 yaşda ləngiyir, amma, sosial maraqların saxlanılmasına tendensiya qalır. Orta uşaq yaşında skolioz və ya kifoskoliozla müşahidə oluna,

Son dövrlərdə insanların telefon zəngini hallüsinasiya şəklində eşitməsi problemləri onları ciddi şəkildə narahat etdiyindən Avstraliyalı alimlər bu istiqamətdə tədqiqat aparmağı qarşıya məqsəd şəklində qoymuş və bu situasiyanı tədqiq etməyə başlamışlar. Aydın olmuşdur ki, şəxsi əşyalardan, eləcə də telefon və onun zənglərindən asılı olan şəxslər əsasən neyro-psixoloji problemləri olan və dərin nevroz və stress yaşayan insanlarda rast gəlinir. Onlar olduqca həssas bir sinir gərginliyinə sahib olurlar ki, bu da adi həyati proseslərdə ən sadə halda narahatlıqla büruzə edir. Vacib bir zəng gözləyən insanlar onları qəbul etdikdən sonra belə təəssüratlar izsiz ötüşmür. Fantom zəng sindromu istiqamətində tədqiqat aparan Sidney Universitetinin Psixologiya İnstitutunun tələbələri 300 nəfəri dərindən incələmişlər.

Spina bifida onurğa patalogiyası deməkdir. Bu zaman bel sütunundakı sümük qövsləri tam olaraq örtülmür. Başqa sözlə desək, onurğa açıq vəziyyətdə bədən səthində formalaşır. Anadangəlmə xəstəliklər arasında ən çox rast gəlinən növlərdəndir. Ən yüngül dərəcədən başlayaraq ən ağır dərəcələrinə qədər təsadüf edilir.

Bu xəstəliyin yaranması ilə bağlı bir çox fikirlər irəli sürülür. Əsas səbəb kimi hamiləlik dövründə anada və uşaqda fol asit turşusunun əskikliyi göstərilir. Bundan başqa hamiləlik dövründən ananın yüksək tempraturlu istiliyə məruz qalması və şəkərli diabetdən əziyyət çəkməsi də qeyd olunur. Yüksək tempraturlu istilik dedikdə, ananın hər hansı xəstəliyi yüksək qızdırmanın müşayəti ilə keçirməsi və ya həddən artıq günəş şüaları altında qalması nəzərdə tutulur.

Analar uşaq dünyaya gəldiyi andan onların yemə və gigenik normlarına xüsusi diqqət yetirirlər. Xüsusən yemək yedizdirərkən normasını aşaraq “zəifləyəcək” düşüncəsi ilə zorla yedirirlər. Sevgisini körpəsini çox yetizdirərək göstərən ana zaman keçdikcə rolları dəyişərək yeməkdən qaçan uşaq və əziyyət verən ana roluna çevrilir. Bu problem zamanı hər cür vasitələrdən istifadə edilir. Məsələn, onlarla şərt kəsir, şantaj edir, fiziki cəzalandırır, mükafatlandırı heç biri təsir etməsə ən sonda yerə uzadaraq zorla ağzına qoymaya cəhd edir. Amma bu heç də uşaq kaprizi dediyimiz vəziyyət olmaya bilər. Bu əlamətlər anoreksiya dediyimiz klinik- psixoloji problemin başlanğıcı ola bilər. Əsasən anoreksiya uşağın 14-15 yaşlarında müşahidə olunsa da artıq son illər bu xəstəlik hətta körpələrdə təsadüf olunur. Körpələrdə anoreksiyanın ilk əlaməti, uşağın əmməkdən və ya əmzikdən imtina etməsidir.