Kayzen

“F. Skott Fitscerald – Möhtəşəm Getsbi” 
”Möhtəşəm Getsbi mənim sevimli kitabımdır. Bir neçə il əvvəl tərcümə etmişəm. İyirmi yaşımda çevirmək istəmişdim, amma hazır deyildim” (“TİME” jurnalına müsahibəsində “Ən sevdiyiniz kitab” sualına verdiyi cavab, 2008-ci il)

“Çovdarlıqda uçurumdan qoruyan” – C.D. Selincer
“Bu, qaranlıq və təsirli hekayədir. 17 yaşımda bu hekayəni oxuyub zövq aldım və tərcümə etməyə qərar verdim. Gülməli olduğu qədər qaranlıq və güclü idi. Cavanlıqda çox təsirləndirmişdi məni. (Kaliforniya Universitetindəki çıxışından, 2008-ci il)

“Karamazov qardaşları” – F. Dostoyevski
“Dostoyevski mənim idealımdır. Yazıçıların çoxsu qocaldıqca güclərini itirib. Amma Dostoyevski yox. O, getdikcə daha böyük və daha möhtəşəm olub. Karamazov qardaşlarını təxminən 50 yaşında yazıb. Fövqəladə romandır”. (“3:AM Magazine”dəki müsahibəsindən, 2009)

“Qəsr”- Frans Kafka
“Kafkanın “Qəsr”ni 15 yaşımda oxumuşam. Böyük, inanılmaz, gözəl kitabdır. Məni şoka saldı…Kafkanın bu kitabda təsəvvür etdiyi dünya elə real və eyni zamanda elə qeyri-real idi ki, elə bilirdim ruhum və qəlbim iki yerə bölünüb”. (Franz Kafka Mükafatını alanda etdiyi çıxışından, 2006)

Murakaminin ən sevdiyi roman qəhrəmanı isə Raymond Çandlerin Filip Marlousudur. Murakamiyə görə Marlou Çandlerin xəyali obrazıdır, ona çox oxşayır. Hətta tələbəlik illərində Marlou kimi yaşamaq istəyirmiş.
Davamı →

Sevimli qızım!
Mən çox ciddi nəzarət edəcəyəm ki, sən boynuna düşən vəzifələri yerinə yetirəsən. Xahiş edirəm, mənə fransızca nə oxuduğun barədə geniş məlumat verəsən. Sənin xoşbəxt olduğunu eşidəndə sevindim, amma bilirsən ki, mən xoşbəxtliyə o qədər də inanmıram. Elə bədbəxtliyə də. Hər ikisi ancaq tamaşalarda, kinolarda, kitablarda olur, həyatda isə bunlar heç vaxt başımıza gəlmir.

İnandığım bircə şey var; həyat ləyaqətə görə mükafatlardan, vəzifə və borclarını yerinə yetirməməyinə görə əvəzini ikiqat ödəyəcəyin cəzalardan ibarətdir. Düşərgədə kitabxana varsa, xanım Taysondan xahiş elə, sənə Şekspirin içində bu cümlə olan sonetini oxusun: “İrin qoxan zanbaqlardansa, alaq otları yaxşıdır”.
Ardı →

Venesiya: sevgi hekayəti başlanır...
1928-ci il, Venesiyiada kino festival keçirilir. Restoran, masa arxasında ekran ulduzu Marlen Ditrix və tanınmış rejissor Cosef Şternberq əyləşib. Masaya zövqlə geyinmiş, zərif üz cizgilərinə və iti baxışlara malik tanış olmayan kişi yaxınlaşır və özünü Erix Mariya Remark kimi təqdim edir. İncə, ehtiraslı səsi var — aktyor səsi kimi. 
Marlen onun çox cavan olduğunu düşündü. Belə mükəmməl bir kitabın müəllifi (“Qərb cəbhəsində dəyişiklik yoxdur”) daha yaşlı olmalıdır — deyə aktrisa fikirləşirdi. Onların söhbəti qarşılıqlı komplimentlərlə başladı. 
Marlenin keçmiş məşuqu Cozef Şternberq dərhal özünün burada artıq olduğunu anlayır və sakitcə masanı tərk edir. Dahi rejissor, operator olan bir insan — Cozef indi baş verənləri, bunun gözəlliyini anlamaya və görməyə bilməzdi... 

“Qərb cəbhəsində dəyişiklik yoxdur” böyük uğur qazanır, bir çox xarici dillərə tərcümə olunur və bununla yazıçıya məşhurluqla yanaşı, pullar da qazandırır. Lakin Birinci Dünya Müharibəsinin dəhşətlərini təsvir edən yazıçı qarşıdakı xaosun qarşısını almaq iqtidarında deyildi. Almaniyada Remarkın kitabları tonqalda yandırılır. Yazıçı artıq altıncı ildir ki, xaricdə yaşamaq məcburiyyətindədir. 
Ardı →

Dünyayla hərə bir cürə vidalaşır. Bu insanlar həyata göz yumublar, ancaq ölüm ayağında onların dedikləri sözlər tarixdə qalıb. 

Müəlliflərin son sözləri onların pərəstişkarları arasında tez-tez mübahisə mövzusuna çevrilir — bu sözlərdə gələcək nəsillərə bir vəsiyyət, dərin mənalar axtaranlar da var, onları xəstə sayıqlamaları kimi qəbul edənlər də…. 

E. Heminquey
“Gecən xeyrə qalsın, mənim pişiyim”- Qadınına dediyi son sözlər

A.S.Puşkin
“Nəfəs ala bilmirəm, ürəyim sıxılır...”

A. A. Blok
“Rusiya məni yedi, necə ki, axmaq donuz öz balasını yeyir»

A. P. Çexov
“Çoxdandır ki, şampan şərabı içmirəm. Ich sterbe”

 C. Ostin
“Ölümdən savayı heç nə istəmirəm”

Edqar Po
“İlahi, mənim bədbəxt ruhuma kömək elə”

Jarri
“Mən ölürəm. Xahiş edirəm… mənə diş çöpü gətirin"

M. Tven
“Görüşənədək, əgər bir daha görüşəcəyiksə»- Qızına dediyi son sözlər

Ardı →

Marsel Prust 13 yaşı olanda bir “xatirə dəftəri” alıb içindəki sualları cavablandıraraq bir dostuna ad günü hədiyyəsi kimi verib. 20 yaşında olanda Prust bu suallara bir daha cavab yazıb. 7 ildə cavabları çox az dəyişmişdi. Lakin bu suallar Prustun ölümündən sonra tapılıb və çap edilib. Hətta bir neçə il əvvəl yazıçının tərtib etdiyi xatirə dəftərinin vərəqlərinin əsli Parisdə hərraca çıxarılıb və 120 min avroya satılıb.  Sualların indiki şəklə salınmasına isə Bernard Pivot ve Ceyms Lipton yardım edib.

Elif Şafaq Prustun suallarına cavab verir.

— Sizi ən çox həyəcanlandırana bilər?
— Qışqırıq.

— Harada yaşamaq istərdiniz?
— Yollarda, köç vəziyyətində.

— Yaşaya biləcəyiniz ən xoşbəxt an hansıdır?
— Hələ yaşamamışam.

— Hansı səhvləri gülərüzlə qarşılaya bilərsiniz?
— Eşqlə bağlı səhvlər.

— Ən sevdiyiniz kişi obrazı hansıdır?
— “Səfillər”in qəhrəmanı Jan Valjan.

Ardı →

“Yaxın vaxtlarda səyahət etməyin ən yaxşı öyrənmə üsulu olduğunu kəşf etdim. Əsl səyyah ruhuna sahibəm, buna görə də bloqum vasitəsilə səyahətlərimdən öyrəndiklərimi başqalarına da ötürə biləcəyimi, digər səyyahlara da faydalı ola biləcəyimi düşündüm”. Bu fikirlər braziliyalı yazıçı Paulo Koelyoya məxsusdur. Yazıçı şəxsi bloqunda səyahət sirlərini oxucuları ilə bölüşüb. 

1. Muzeylərdən qaçın!
Bu məsləhətim sizə absurd gəlsə də, bir az düşünün: Xarici şəhərdəsinizsə, şəhərin indiki vəziyyətini görmək keçmiş vəziyyətini görməkdən daha maraqlı olmazdımı? İnsanlar özlərini muzeylərə getmək məcburiyyətində hiss edirlər. Əlbəttə, muzeylərə getmək vacibdir, amma ora gedəndə nə görmək istədiyinizi bilməyiniz də vacibdir, yoxsa gördüklərinizdən yaddaşınızda çox az şey qalacaq. 

2. Həmsöhbət tapın
Ərazini yaxşı tanıyan, şəhəri ilə qürur duyan, orada yaşayan, heç bir tur agentliyinə işləməyən ən yaxşı tur rəhbəridir. Harasa gedəndə yoldan keçənlərə kilsə hardadır, poçt hardadır kimi suallar verin. Günün sonuna qədər bunu bir neçə dəfə təkrarlasanız, özünüzə yaxşı həmsöhbət taparsınız.

3. Müqayisə aparmayın
Qiymətləri, həyat şəraitini, nəqliyyatı, bir sözlə qarşınıza çıxan hər nə olsa müqayisə etməyin. Başqa insanlardan pis və ya yaxşı yaşadığınızın fərqinə varmaq üçün səyahət etmirsiniz ki! Sizin məqsədiniz başqa insanları tanımaq, sizə nə öyrədə biləcəklərini kəşf etməkdir. 

Ardı →

Dəlixana ancaq dəlilər üçün nəzərdə tutulmayıb. Dəlixananın yolundan dahi yazıçılar, filosoflar, şairlər də keçməli olub.

Fridrix Nitsşe
İddialara inansaq F. Nitsşe 1889-cu ildə ağlını itirəndə dostlarına qısa və cəfəng məktublar göndərib. Sahibi tərəfindən qırmanclanan bir atın boyuna sarılıb ağlamaya başlayıb, sonra da huşunu itirib. Dəliliyin şagirdlik illərində yoluxduğu sifilis mikrobunun nəticəsi olduğu təxmin edilib. Dostlarının xəstəxanaya yerləşdirdiyi Nitsşe həkimlər və tarixçilər tərəfindən müalicə olunmağa başlayıb. Dahi filosof 1900-cü ilin 25 avqust tarixində dünyadan köçüb.

Silviya Plat 
S. Platın xəstəliyi bir çox mübahisələrə səbəb olub. Xüsusən də məşhur avtobioqrafik “Şüşə qapaq altında” romanından sonra. Həyatının böyük bir hissəsini depressiya vəziyyətdə keçirən Plat üçün elektroşok müalicəsi məsləhət görülüb. Müalicə 1953-cü ilin iyun ayında başlayıb. Elə həmin ilin avqustunda Plat intihara cəhd edib. Daha altı ay davam edən elektroşok və insulin müalicəsi onun cəmi 10 il yaşamağına kömək edib. Qayğıkeş ana Plat ölümünü dəqiqliklə hazırlayıb: əvvəlcə uşaqları üçün səhər yeməyi hazırlayıb. Sonra mətbəxə keçib şəlpəni isladaraq qapının altına dürtüb. Yuxu dərmanı qəbul etdikdən sonra qaz sobasını açır və başını sobaya yaxınlaşdırıb yatır.

Ardı →

— İçmək çox həssas şeydir. Sizi gündəlik rejiminizdən çıxarır. Sizi bədəninizdən və zehninizdən uzaqlaşdırıb divara vurur. İçkinin intiharın bir növü hesab edirəm, yeganə fərq odur ki, sabahı gün yenidən geri qayıdıb başlamaq fürsətiniz var. Özünüzü öldürüb yenidən doğulmaq kimi. Deyəsən mən indiyə qədər 10, ya da 15 min həyat yaşamışam.

— Pivəni atmayın. Pivə axan qandır. Pivə ədəbi sevgilidir.

— Deyəsən içməyə ehtiyacım var – Əslində, hamı içir, amma səbəbini bilmir.

Ardı →

İçkiyə alüdə olan bir çox məşhurlardan yazmaq olar. Amma bu dəfə sizə yazıçılardan danışacağıq. Sizə içki aludəçisi olan 8 dünya şöhrətli yazıçıları təqdim edirik:

 8. Truman Kapot ― o, yazarlığa və içkiyə çox erkən yaşlarından başlamışdır. Ən sevdiyi içki martini idi. İçkidən asılılığını tərgitmək üçün xəstəxanada müalicə alsa da, xeyri olmayıb.

 7. Dilan Tomas ― sevdiyi içkilər arasında viski ön planda idi. Tomas 39 yaşında 18 stəkan viskidən sonra həyatını itirmişdir.

 6. Skot Fitscerald ― XX əsrin ən böyük Amerikan yazıçılarındandır. Məktəb yaşından içkiyə qurşanan yazıçı 44 yaşında həyatını itirdi. Ən sevdiyi içki tünd alkoqol içki sayılan “cin riki”  idi.  

 5. Çarlz Bukovski ― alkol koması ilə dəfələrlə xəstəxanaya düşən şair bu vərdişini tərgidə bilmədi. Atası tərəfindən tez-tez döyülən yazıçı 13 yaşında içməyə başlayıb. Ən çox sevdiyi içkilər: pivə, vodka, viski…

Ardı →

Bir dəfə bir ruhi xəstəxanaya getdim, ziyarət üçün. Oradakı xəstələrdən biri məni tanıdı "Çarlz Bukovski sən deyilsənmi?" deyə soruşdu. Kitablarımı oxumuşdu. Bəlkə də bu səbəbdən ordaydı. (Çarlz Bukovski)

Çarls Bukovski 16 avqust 1920-ci ildə Almaniyada doğulub. Əsl adı Henrix Bukovskidir. Atası Henry Çarlz Bukovski bir amerikan əsgəri idi və anası Katerina Fett isə qadın dərzisi idi. Birinci dünya müharibəsi əsnasında Almaniyada tanış olmuşdular.

1923-ci ildə Bukovski 3 yaşındaykən Amerikaya getdilər və Los Ancelesə yerləşdilər. Bukovskinin çətin uşaqlıq keçirməsi onun özünə «xas üslubunun» meydana gəlməsini təmin etmişdir. Uşaqlıq dövründə atasından gördüyü zoraklıq və anasının bu işgəncələrə göz yumması onun ailəsinə və insanlara olan nifrətinə yol açmışdır.

1941-ci ildə atasının hekayələrini küçəyə atmasıyla 18 yaşında evdən ayrıldı və müxtəlif işlərdə işə başladı, lakin tamamilə pulsuz qalınca təkrar evə qayıdır. Los Anceles Şəhər Kollecində bir il jurnalistika və ədəbiyyat təhsili aldı, lakin ilin sonunda buradan ayrıldı.

İkinci dünya müharibəsi dövründə Amerikanın müxtəlif şəhərlərini gəzməyə başladı və bu vaxt bir çox işə girib çıxdı. Bukovskinin ilk hekayəsi 24 yaşındaykən çap olundu və şeir yazmağa 35 yaşından sonra başladı. Çarlz Bukovski 1952-ci ildə poçt idarəsində işə başladı, ancaq bu işdə 3 il işlədi.

Ardı →